Τα «καρτέλ» θα αποζημιώνουν καταναλωτές και επιχειρήσεις

Η ηγεσία του υπουργείου θα εισάγει στην ελληνική νομοθεσία διατάξεις που αξιοποιούν τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως διατυπώνονται στη Λευκή Βίβλο, σχετικά με τις αγωγές αποζημίωσης για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Ανοίγει, λοιπόν, ο δρόμος για τις αγωγές αποζημίωσης σε βάρος επιχειρήσεων που παραβιάζοντας την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία ή αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δικαστικών αρχών αποκομίζουν κέρδη. Με το νομοσχέδιο η ηγεσία του υπουργείου επιδιώκει κυρίως να δημιουργήσει άλλο ένα αντικίνητρο στις επιχειρήσεις που συμπράττουν συστήνοντας «καρτέλ» για τον αποκλεισμό ανταγωνιστών τους από την αγορά ή προχωρούν συνεννοημένα σε ανατιμήσεις και εναρμονισμένη τιμολόγηση αλλά και σε εταιρείες που εκμεταλλεύονται την μονοπωλιακή θέση τους σε κλάδους προκειμένου να κερδοσκοπήσουν. Επιπλέον, διευκολύνει τις θιγόμενες επιχειρήσεις αλλά και καταναλωτές ώστε να διεκδικήσουν αποζημιώσεις. Κάτι που τώρα είναι σχεδόν απίθανο. Υποχρέωση Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να θεσπιστεί η υποχρέωση επιχειρήσεων που παραβιάζοντας την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία ή αμετάκλητες αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού καθώς και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποζημιώνουν εκείνους που έχουν θίξει με τη συμπεριφορά τους. Αφορά τις επιχειρήσεις που είτε έκαναν «καρτέλ» είτε συμφώνησαν εναρμονισμένες πρακτικές τιμολόγησης είτε με υποχρεωτικές δεσμεύσεις (π.χ. συμφωνίες με ρήτρα). Επίσης ζημιά νοείται ακόμη κι όταν το προϊόν ή η υπηρεσία που επιβαρύνθηκε με τιμή μεταβιβάστηκε αλλού. Ο ζημιωθείς μπορεί να απαιτήσει και νόμιμους τόκους χρηματικής οφειλής αφότου επήλθε η ζημιά. Ακόμη, το δικαστήριο για τον προσδιορισμό της έκτασης της ζημιάς μπορεί να λαμβάνει υπόψη το οικονομικό όφελος που αποκόμισε ο παραβάτης. Επίσης θα προβλέπεται ότι εφόσον ο θιγόμενος προσκομίσει διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία για να διεκδικήσει την αποζημίωσή του και επικαλείται και συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία βρίσκονται στον αντίδικο το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την προσκόμισή τους. Αν αυτός αρνηθεί, τότε το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα της επιβολής χρηματικών προστίμων κι επιπλέον την καταβολή και των δικαστικών εξόδων. Εξάλλου το δικαστήριο κατά την εκδίκαση της υπόθεσης θεωρεί δεδικασμένες αμετάκλητες αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού ή άλλων δικαστηρίων. Επιπλέον εξετάζεται και το ενδεχόμενο του καθορισμού συγκεκριμένου χρονικού περιθωρίου κατά το οποίο η απαίτηση δεν θα παραγράφεται πριν την πάροδό του. Ακόμη θα δίνεται το δικαίωμα και στις ενώσεις καταναλωτών, τα επιμελητήρια και άλλους να κάνουν αγωγές σε επιχειρήσεις που παραβιάζουν την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία ώστε να σταματήσουν τις παραβάσεις καθώς και να απαγορευτεί η διενέργειά της στο μέλλον. Ενιαίο κέντρο ελέγχων Σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της προστασίας του καταναλωτή με αποτελεσματικό τρόπο αλλά και εξοικονόμησης κρατικών πόρων, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης προχωρεί στη δημιουργία ενιαίου κέντρου ελέγχων. Αυτό θα ανήκει στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή. Μέχρι σήμερα, στο υπουργείο Ανάπτυξης λειτουργούν παράλληλα ελεγκτικοί μηχανισμοί με διαφορετικό εύρος αρμοδιοτήτων, αλλά κοινό στόχο την προστασία του καταναλωτή. Τέτοιοι μηχανισμοί λειτουργούν στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή με τη Διεύθυνση Προστασίας και τη Διεύθυνση Τεχνικού Ελέγχου, στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου με την Υπηρεσία Εποπτείας Αγοράς και τη Διεύθυνση Μετρολογίας και στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας στο πλαίσιο των κλαδικών της διευθύνσεων. Με τη δημιουργία του ενιαίου κέντρου ελέγχων αντιμετωπίζονται δραστικά οι παθογένειες του κατακερματισμού, όπως η έλλειψη συνολικής στρατηγικής για την εποπτεία της αγοράς, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, το αυξημένο διοικητικό κόστος των ελεγχόμενων επιχειρήσεων από τους επαναλαμβανόμενους και χωρίς κεντρικό σχεδιασμό ελέγχους, η προβληματική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και των περιορισμένων οικονομικών πόρων του κράτους. Έτσι, θα είναι εφικτό να καταρτίζεται ενιαίο πρόγραμμα ελέγχων και με μεικτά κλιμάκια υπαλλήλων, τα οποία θα δρουν συντονισμένα. Ελεγκτές-ράμπο Επίσης διευρύνονται οι ελεγκτικές αρμοδιότητες προκειμένου να ενισχυθεί ο αυτεπάγγελτος ή μη έλεγχος των παραβιάσεων του νόμου για την προστασία των καταναλωτών (Νόμος 2251). Ο έλεγχος αθέμιτων εμπορικών πρακτικών με βάση το Ν. 2251 μπορεί να γίνει ιδιαίτερα αποτελεσματικός, εάν η διεξαγωγή του δεν υπόκειται στους περιορισμούς της νομοθεσίας περί φορολογικού, τραπεζικού, χρηματιστηριακού και επιχειρηματικού απορρήτου, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους ελέγχους που διεξάγει το ΣΔΟΕ και η Υπηρεσία Εποπτείας Αγοράς. Με απλά λόγια οι υπάλληλοι του υπουργείου Ανάπτυξης θα έχουν τη δυνατότητα για περιπτώσεις αθέμιτών εμπορικών πρακτικών να μπαίνουν στις επιχειρήσεις, να δεσμεύουν έγγραφα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές και να κάνουν επιτόπιους ελέγχους.