ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ-ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ Για ποιους θα χτυπήσει η καμπάνα στις 12 Σεπτεμβρίου;

Στην Ολλανδία, «η αριστερή στροφή απειλεί τα σχέδια λιτότητας της Μέρκελ», όπως έγραφε πρόσφατα η εφημερίδα Die Welt. Στην Αυστρία, δύο ακροδεξιά κόμματα διαγκωνίζονται για το ποιο θα εκφράζει την εντεινόμενη αντίθεση στο ευρώ και διεκδικούν αθροιστικά ποσοστό πάνω από 25%. Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν κατέβηκε στις πρόσφατες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές με βασικό της σύνθημα την έξοδο από την Ευρωζώνη. Στην Ιταλία, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι την «έχει στημένη» στον Μ. Μόντι θέλοντας να εκμεταλλευτεί τον αντιγερμανισμό στην κοινωνία. Στη Φινλανδία, ο υπουργός Εξωτερικών ισχυρίζεται ότι η διάλυση της Ευρωζώνης «δεν συνιστά καταστροφή» και, ενδεχομένως, να επιτρέψει στην Ε.Ε. να λειτουργήσει καλύτερα. Στη Σλοβακία, ο πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο δήλωσε την Πέμπτη ότι οι πιθανότητες επιβίωσης του ευρώ είναι σήμερα 50-50. Ακόμη και στη μικροσκοπική Ισλανδία, ο αριστερός κυβερνητικός συνασπισμός αντιμετωπίζει προβλήματα, καθώς ένα μέλος του ζητά να επανεξεταστεί το αίτημα ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Υστερα από όλα αυτά, όποιος εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι το ευρώ δεν έχει πρόβλημα, δεν εμπνέει την παραμικρή εμπιστοσύνη... Σε αναμμένα κάρβουνα κάθονται τα επιτελεία της Ευρώπης ενόψει του «καυτού Σεπτέμβρη» που ξεκινά σήμερα. Με την κρίση να κορυφώνεται και τη συζήτηση για το μέλλον του ευρώ να μην είναι πλέον θεωρητική, είναι φανερό ότι έχει σημάνει η ώρα των ισχυρών, που καλούνται να πάρουν τις αποφάσεις τους. Είναι δε γεγονός ότι, ειδικά τις τελευταίες μέρες, οι περισσότεροι έχουν επιδοθεί σε δημόσιες εκδηλώσεις πίστης και αφοσίωσης στο ευρώ, συνδέοντάς το απευθείας όχι μόνο με τη δημοσιονομική πειθαρχία, αλλά και με το «ευρωπαϊκό ιδεώδες». Για ποιους θα χτυπήσει η καμπάνα στις 12 Σεπτεμβρίου; Μέρκελ και Μόντι, Ολάντ και Ραχόι, Μπαρόζο και Ντράγκι - όλοι τους εμφανίζονται έχοντας φορέσει τον μανδύα του... σωματοφύλακα του κοινού νομίσματος, έτοιμοι να αναλάβουν δράση έναντι όσων το επιβουλεύονται. Από την πλευρά του, ο συνήθως σκληρός Αυστριακός καγκελάριος προειδοποιεί ότι ενδεχόμενη διάλυση του ευρώ θα είχε καταστροφικές συνέπειες, ενώ θα κόστιζε στην πλούσια χώρα του (και μία από τις ελάχιστες που έχουν απομείνει με πιστοληπτική αξιολόγηση «ΑΑΑ») πάνω από το 10% του ΑΕΠ της. Ως εκ θαύματος δε, ανάλογες εκτιμήσεις γίνονται και για τις επιπτώσεις που θα έχει μια τέτοια εξέλιξη για την ίδια τη Γερμανία. Ρίσκο Για ποιους θα χτυπήσει η καμπάνα στις 12 Σεπτεμβρίου; Ακόμη και όσον αφορά στην Ελλάδα, οι περισσότεροι αναγνωρίζουν πλέον ότι, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι η Grexit δεν θα έπληττε σε ζωτικά σημεία την Ευρώπη και το ευρώ, το ρίσκο είναι πάρα πολύ μεγάλο - τόσο οικονομικά όσο και, κυρίως, πολιτικά. Έτσι, αν μη τι άλλο, σπεύδουν να διαχωρίσουν ακόμη και τα σενάρια χρεοκοπίας από τα αντίστοιχα της εξόδου από την Ευρωζώνη, επιλέγοντας να διαχειριστούν το θέμα (εφόσον προκύψει) εντός... Αντικειμενικά, λοιπόν, καθετί που συμβαίνει πλέον στο μέτωπο της κρίσης και της διαχείρισής της έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς τα περιθώρια ελιγμών και λαθών έχουν μειωθεί δραματικά. Γι' αυτό και τα τρία γεγονότα τα οποία θα σφραγίσουν την 12η Σεπτεμβρίου (σύμπτωση, άραγε;) αντιμετωπίζονται με μεγάλη ανησυχία - αλλά, ταυτόχρονα, ως σαφείς ενδείξεις για το πού κατευθύνεται το «καράβι» της Ευρώπης. «Κλειδιά» Το αποτέλεσμα των πρόωρων εκλογών στην Ολλανδία, η ετυμηγορία του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Γερμανίας για τη συνταγματικότητα του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του Μόνιμου Μηχανισμού ESM, καθώς και το σχέδιο για την τραπεζική εποπτεία και ένωση της Ευρωζώνης που αναμένεται να παρουσιάσει την ίδια μέρα ο πρόεδρος της Κομισιόν αποτελούν «κλειδιά» για το μέλλον - το καθένα για διαφορετικό λόγο. Όσον αφορά τη Γερμανία, η ανεξαρτησία των ντυμένων στα κόκκινα δικαστών στον ναό» της Καρλσρούης δεν πρέπει να οδηγεί σε παρανοήσεις: ο ρόλος τους είναι, αφενός, να αφουγκράζονται τις τάσεις της γερμανικής κοινωνίας και, αφετέρου, να τις οδηγούν προς την κατεύθυνση που έχει επιλέξει το κυρίαρχο ρεύμα της ελίτ, ερμηνεύοντας ανάλογα τους -ούτως ή άλλως ελαστικούς- νόμους. Έτσι, η ετυμηγορία τους (που εκτιμάται ότι θα είναι θετική) και το συνοδευτικό αιτιολογικό κείμενο θα δώσει το στίγμα του καμβά των θέσεων της ευρωπαϊκής υπερδύναμης για το μέλλον του ευρώ. Στην Ολλανδία, από την άλλη, θα κριθούν κυρίως δύο στοιχεία: το ένα έχει να κάνει με την ισχύ που έχει αποκτήσει το ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού (από δεξιά και αριστερά) σε μια χώρα η οποία εξαρχής ανήκε στον πυρήνα της ευρωπαϊκής ενοποίησης - και το άλλο, αφορά τους πολιτικούς συσχετισμούς στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς μια νίκη των Σοσιαλιστών θα στερήσει το Βερολίνο και την Μέρκελ από ένα φανατικό υπέρμαχο της σκληρής τους γραμμής. Τέλος, στο σχέδιο του Ζοζέ Μπαρόζο για τις τράπεζες και τις αντιδράσεις που θα ακολουθήσουν, οι πάντες περιμένουν να δουν πόση δόση ενοποίησης αντέχει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα σήμερα, πόση εθνική κυριαρχία είναι έτοιμες να εκχωρήσουν οι χώρες-μέλη, αλλά και σε ποιο βαθμό είναι διατεθειμένος ο πανίσχυρος τραπεζικός κλάδος να δεχθεί (και) πολιτική εποπτεία. Κοντός ψαλμός. Λεπτές ισορροπίες στη Γερμανία Το αντάρτικο των Βαυαρών και του Ρέσλερ «Αντάρτικο» έχουν κηρύξει το τελευταίο διάστημα στην Αγκελα Μέρκελ οι Βαυαυροί Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) και σημαντική μερίδα των Φιλελεύθερων Δημοκρατών (FDP), με επικεφαλής τον Φίλιπ Ρέσλερ. Δεν θα συνιστούσε μάλιστα υπερβολή εάν λέγαμε ότι, τουλάχιστον στα θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής, η καγκελάριος της Γερμανίας μπορεί να υπολογίζει περισσότερο στη στήριξη των Σοσιαλδημοκραστών, παρά των δύο προαναφερθέντων εταίρων της στην κυβέρνηση! «Δεν αναιρώ ούτε ένα σημείο από τις θέσεις που έχω διατυπώσει», δήλωσε αυτή την εβδομάδα ο Ρέσλερ, απαντώντας στις επικρίσεις που δέχεται για τη σκληρή στάση έναντι της Ελλάδας και τη δημιουργία εντυπώσεων όσον αφορά το ενδεχόμενο χρεοκοπίας και εξόδου της από την Ευρωζώνη. Όσο για τον Αλεξάντερ Ντόντμπριντ, γενικό γραμματέα του CSU, αυτόν κυρίως προσπάθησε να συγκρατήσει η Μέρκελ όταν προειδοποιούσε ότι η κρίση είναι τόσο σοβαρή, ώστε οι πάντες οφείλουν να προσέχουν τι λένε και να μη δημιουργούν λανθασμένες εντυπώσεις. Όπως εκτιμούν οι περισσότεροι αναλυτές, η διαφοροποίηση του Ρέσλερ και του Ντόντμπριντ από την επίσημη κυβερνητική γραμμή έχει άμεση σχέση με τις εκλογές που θα γίνουν τον Σεπτέμβριο του 2013. Αμφότεροι φοβούνται ότι η πληθωρική παρουσία της Μέρκελ τους αφήνει ελάχιστο χώρο παρουσίας και τους απειλεί με πολιτική εξαφάνιση. Ειδικά για το FDP, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι κινείται μεταξύ... ζωής και θανάτου, καθώς τα ποσοστά του είναι συχνά κάτω από το 5%, που είναι και το όριο εισόδου στην ομοσπονδιακή Βουλή. Διέξοδος Έτσι, ποντάρουν τα ρέστα τους στον εντεινόμενο ευρωσκεπτικισμό της γερμανικής κοινωνίας και στην άρνηση της πλειοψηφίας των πολιτών να δεχθούν τη χορήγηση επιπλέον οικονομικής βοήθειας ή, έστω, χρονικής παράτασης στην Ελλάδα - αλλά και τις άλλες υπερχρεωμένες χώρες. Με τον τρόπο αυτό ελπίζουν, προφανώς, ότι θα κεφαλαιοποιήσουν τη στάση τους πολιτικά στις κάλπες. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι οι αντιδράσεις στην ευρωπαϊκή πολιτική της Μέρκελ -αν και ο κύριος όγκος τους επικεντρώνεται στο FDP και το CSU- προέρχονται από το σύνολο σχεδόν του πολιτικού φάσματος. Απόδειξη το γεγονός ότι ανάμεσα σε εκείνους που έχουν προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο κατά του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του ESM περιλαμβάνονται η Χέρτα Ντόιμπλερ-Γκμέλιν, στέλεχος του SPD και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, αλλά και η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος της Αριστεράς. Οι ισορροπίες είναι εξαιρετικά λεπτές. Η προσοχή σε τρία «μέτωπα» Στις 11 Σεπτεμβρίου είναι η 11η επέτειος από τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νέα Υόρκη. Στην Ευρώπη, όμως, τα μάτια θα είναι στραμμένα στην επόμενη μέρα και σε τρία «μέτωπα»: Στη Γερμανία το Ανώτατο Δικαστήριο αποφαίνεται για τη συνταγματι-κότητα του Δημοσιονομικού Συμφώνου και του Μηχανισμού ESM. Στην Ολλανδία οι ψηφοφόροι αποφασίζουν εάν θα δώσουν τον πρώτο λόγο στους αντιπάλους της λιτότητας και τους ευρωσκεπτικιστές. Στις Βρυξέλλες ο Ζοζέ Μπαρόζο παρουσιάζει το σχέδιο της Κομισιόν για την εποπτεία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και την τραπεζική ένωση της Ευρωζώνης. Τραπεζική ένωση «Εμφύλιος» στη Φραγκφούρτη «Ο φαύλος κύκλος ανάμεσα στο δημόσιο χρέος και το τραπεζικό χρέος πρέπει να κοπεί, μια για πάντα», δηλώνει ο Ζοζέ Μπαρόζο, ο οποίος ετοιμάζεται να παρουσιάσει το σχέδιο για την ενιαία εποπτεία όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών. Αιτιολογεί δε τη θέση του, λέγοντας ότι μέχρι στιγμής έχουν διατεθεί 4,5 τρισ. ευρώ από χρήματα των φορολογουμένων για τη διάσωση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων υπονομεύοντας τα δημοσιονομικά των χωρών, ενώ οι τράπεζες, από την πλευρά τους, φοβούνται να δανείσουν τις επιχειρήσεις, υπονομεύοντας περαιτέρω την οικονομία. Μέχρις εδώ, όλα καλά. Το θέμα, όμως, είναι εάν οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις των χωρών στις οποίες έχουν την έδρα τους, δεχθούν τις προτεινόμενες αλλαγές -οι οποίες, πρακτικά, θα σημάνουν την απευθείας εξάρτηση της «καρδιάς» των ευρωπαϊκών οικονομιών από ένα κεντρικό «βηματοδότη». Οι πρώτες ενδείξεις φανερώνουν αρκετές τριβές. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, για παράδειγμα, δηλώνει κατηγορηματικά αντίθετος στην υπαγωγή στο νέο σύστημα των γερμανικών συνεταιριστικών και τοπικών τραπεζών, οι οποίες διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στην οργάνωση και λειτουργία της χώρας. Από την άλλη, ειδικά μετά τις χθεσινές διαρροές περί απειλής παραίτησης του προέδρου της Bundesbank Γιενς Βάιντμαν, ο καθένας θα μπορούσε να θέσει το εξής εύλογο ερώτημα: Πώς μπορεί η Ευρώπη να συζητά για την τραπεζική ένωση, όταν στη Φραγκφούρτη διεξάγεται ένας «εμφύλιος» ανάμεσα στον διοικητή της ΕΚΤ (ο οποίος έχει τη στήριξη της πλειοψηφίας του Δ.Σ.) και τον μεγαλύτερο «μέτοχό» της, τη γερμανική κεντρική τράπεζα; Η απάντηση αναμένεται.