Το ιστορικό των παρεμβάσεων στο ελληνικό χρέος

Στα μέσα Οκτωβρίου του 2010, στη γαλλική πόλη Ντοβίλ, Αγκελα Μέρκελ και Νικολά Σαρκοζί καταλήγουν σε συμφωνία: Εάν, μελλοντικά κάποιο μέλος της Ευρωζώνης χρειαστεί διάσωση, τη «ζημιά» θα καλύψουν όχι μόνο οι εταίροι αλλά και οι ιδιώτες που θα κληθούν να παραιτηθούν από μέρος των απαιτήσεών τους.






Με αυτή τη συμφωνία του διδύμου Μερκοζί, έγινε η αρχή για το γνωστό πλέον σε όλους PSI, που εκτελέστηκε, επιτυχώς, τον Μάρτιο του 2012, αποτελώντας τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση κρατικού χρέους στη σύγχρονη ιστορία.

Μεταξύ της γαλλογερμανικής συμφωνίας της Ντοβίλ και του Μαρτίου του 2012, μεσολάβησαν πολύμηνες και ιδιαίτερα ταραχώδεις ζυμώσεις και διαβουλεύσεις στο παρασκήνιο. Τελικά, η Σύνοδος Κορυφής τον Ιούνιο του 2011 αποφάσισε το πρώτο PSI, με τους τραπεζίτες να συναινούν να αναλάβουν τελικά ζημίες 21% στα ελληνικά ομόλογα που είχαν στην κατοχή τους στο πλαίσιο του δεύτερου «πακέτου» διάσωσης της ελληνικής οικονομίας.

Στους μήνες που ακολούθησαν το ποσοστό του «κουρέματος» σκαρφάλωσε σε πολύ υψηλότερα επίπεδα και ανήλθε τελικά στο 53,5% και ήταν και αυτό που τελικά εφαρμόστηκε τον Μάρτιο του 2012, επί κυβέρνησης Παπαδήμου στα 206 δισ. ελληνικού χρέους που κατείχαν οι ιδιώτες.

Το εγχείρημα εκτελέστηκε άψογα, από μια μακρά λίστα δικηγορικών γραφείων, νομικών τμημάτων τραπεζών και τεχνοκρατών υψηλής εξειδίκευσης, με την επιστράτευση ομάδας από τα καλύτερα στελέχη στην παγκόσμια δικηγορική και χρηματοοικονομική αγορά. Ετσι, η Ελλάδα αναδιάρθρωσε επιτυχώς το 96% του χρέους της που είχαν στην κατοχή τους ελληνικές και ξένες τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες και άλλοι ιδιώτες, διαγράφοντας περίπου το ένα τρίτο του χρέους, ενώ αναγκάστηκε να επιβάλλει ρήτρες συλλογικής δράσης (Collective Action Clauses), πυροδοτώντας πιστωτικό γεγονός.

Πριν στεγνώσει το μελάνι...
Ωστόσο, πριν καν στεγνώσει το μελάνι των συμφωνιών του PSI, τα σύννεφα πυκνώνουν πάνω από την Αθήνα. Οι βουλευτικές εκλογές στις 15 Μαΐου του 2012 δεν «δίνουν» κυβέρνηση, ενώ προκαλείται ένταση στο πολιτικό σκηνικό από τη μεγάλη άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και τη μεγάλη πτώση του ΠΑΣΟΚ.

Προκηρύσσονται νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου εν μέσω ισχυρών πιέσεων από το εξωτερικό για την παραμονή ή όχι της Ελλάδας στο ευρώ, που αναδεικνύεται, τελικά, στο κεντρικό ζήτημα της προεκλογικής αντιπαράθεσης.

Η νέα τρικομματική κυβέρνηση, υπό τον Αντ. Σαμαρά, με τη συμμετοχή ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, που προκύπτει από τις εκλογές της 17ης Ιουνίου, με νέο υπουργό Οικονομικών τον Γ. Στουρνάρα, πέφτει αμέσως στα βαθιά.

Στο εσωτερικό της τρόικας κορυφώνεται η κόντρα ΔΝΤ και Ευρωζώνης, με επίκεντρο την απαίτηση του ΔΝΤ για νέα αναδιάρθρωση του χρέους και παράταση στον χρόνο αποπληρωμής των δανείων που έλαβε η Ελλάδα, ώστε το χρέος να γίνει βιώσιμο. Αφού η Ελλάδα εγκρίνει τελικά σκληρό πακέτο μέτρων 13,5 δισ. ευρώ για τη διετία 2013-2014, στις 12 Νοεμβρίου το Eurogroup εγκρίνει τη χορήγηση διετούς παράτασης στην Ελλάδα για να επιτύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους.

Η νέα συμφωνία για το χρέος παραπέμπεται στο Eurogroup της 20ής Νοεμβρίου, που εξελίχθηκε τελικά ίσως στην πιο επεισοδιακή συνεδρίαση των τελευταίων ετών, με την Κριστίν Λαγκάρντ και τον Β. Σόιμπλε να αδυνατούν να έλθουν σε συμβιβασμό.

Μία εβδομάδα αργότερα, σε νέα μαραθώνια συνεδρίαση του Eurogroup, προκύπτει τελικά συμφωνία για νέα λύση-πακέτο για το ελληνικό χρέος ώστε να μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ το 2020, ενώ δίνεται το «πράσινο φως» για την επαναγορά ομολόγων 31,9 δισ. ευρώ που κατείχαν οι ιδιώτες, από την οποία τελικά προέκυψε νέα διαγραφή χρέους περίπου 20 δισ. ευρώ.

Μεγάλη νύχτα
Το πολύπλοκο πλέγμα παρεμβάσεων, που συμφωνήθηκαν εκείνη τη νύχτα, συγκροτεί τη συμφωνία του Νοεμβρίου, που οι Ευρωπαίοι θέτουν ως βάση στη συζήτηση περί νέας αναδιάρθρωσης που βρίσκεται σε εξέλιξη, με το ΔΝΤ να πιέζει για «κούρεμα» στα δάνεια του επίσημου τομέα.

Αυτή προβλέπει υποχώρηση του χρέους, κάτω από το 110% του ΑΕΠ έως το 2022, με μέτρα, όπως η μείωση των επιτοκίων στα διμερή δάνεια του πρώτου πακέτου στήριξης κατά 100 μονάδες βάσης, επιστροφή κερδών από ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ, μείωση των προμηθειών προς τον EFSF, δεκαετές πάγωμα της πληρωμής τόκων προς τον EFSF, 15ετή επέκταση των λήξεων των δανείων.

Η υλοποίηση των μέτρων συνδέθηκε με τη συνέπεια της Ελλάδας στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων, ακόμη και από το 2016 και μετά. Υπήρχε δε δέσμευση του Eurogroup να εξετάσει περαιτέρω μείωση επιτοκίων στα διμερή δάνεια του πρώτου Μνημονίου και μείωση της συμμετοχής της Ελλάδας στα συγχρηματοδοτούμενα έργα από την Ε.Ε., όταν η χώρα επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα.