"Σπρώχνουν" εξωδικαστική επίλυση για τα φορολογικά

Σε εξωδικαστική επίλυση των διαφορών τους με το κράτος πριν να οδηγηθούν στα δικαστήρια «σπρώχνει» η κυβέρνηση τους πολίτες, μέσα από νέες νομοθετικές ρυθμίσεις.





Στόχος του νομοσχεδίου, που καταρτίστηκε είναι να «ξεμπλοκάρουν» και να ελαφρυνθούν τα διοικητικά δικαστήρια από έναν τεράστιο όγκο αδίκαστων υποθέσεων με φορολογικές και τελωνειακές διαφορές, με υποθέσεις κοινωνικοασφαλιστικές, με πάσης φύσεως άδειες, πρόστιμα κ.λπ.

Ακολουθώντας σχετικές υποδείξεις της τρόικας και το γερμανικό πρότυπο, η κυβέρνηση περιορίζει την εισαγωγή υποθέσεων στα διοικητικά δικαστήρια, καταργώντας ουσιαστικά έναν δικαστικό βαθμό και περνά την επίλυση των διαφορών αυτών στα χέρια των Ανεξάρτητων Διοικητικών Επιτροπών (ΑΔΕ) υπό την προεδρία συνταξιούχων δικαστικών λειτουργών και μέσα από πολύ ταχύτερες -όπως ευελπιστεί- και φθηνότερες διαδικασίες.

Με αφορμή τις τροϊκανές διαπιστώσεις των τελευταίων περίπου δυόμισι ετών ότι το δικαστικό «έμφραγμα» είναι μάλλον ανίατο -παρά τα αλλεπάλληλα νομοθετικά μέτρα και την αυξημένη προσπάθεια των δικαστικών λειτουργών- προωθείται πλέον μετ' επιτάσεως το μοντέλο της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών σε όλους τους τομείς του δικαστικού πεδίου, ώστε ο κύριος όγκος των υποθέσεων να επιχειρείται να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά χωρίς να χρειαστεί να φθάσει στη Δικαιοσύνη.

Ηδη ο θεσμός της διαμεσολάβησης, που αφορά τις εμπορικές και αστικές διαφορές, προωθείται ως υποχρεωτικός και στις υποθέσεις των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, αφού πολλά ειρηνοδικεία (κυρίως στην Αττική) έχουν σηκώσει ψηλά τα χέρια προσδιορίζοντας τις σχετικές δίκες για το 2021 και 2022!

Το μοντέλο της εξωδικαστικής επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών προωθείται όμως τώρα συστηματοποιημένα και με έναν ενιαίο τρόπο και στον χώρο των διαφορών που έχει ο πολίτης με το κράτος. Το σύστημα αυτό εφαρμοζόταν και σήμερα σε κάποιες τέτοιες διαφορές, αλλά με τρόπο διάσπαρτο και χαώδη, αφού προβλεπόταν ότι ο πολίτης μπορούσε να ασκήσει «ενδικοφανή προσφυγή» κατά κάποιων πράξεων της πολιτείας σε ένα άλλο ανώτερο όργανό της που επανεξέταζε την υπόθεση.

Το σύστημα αυτό απέτυχε όπου εφαρμόστηκε, λόγω της αναποτελεσματικότητας της ελληνικής διοικητικής μηχανής και κατέληξε να αποτελεί μία ακόμα γραφειοκρατική τροχοπέδη για τους πολίτες που έπεφταν στα γρανάζια της και να τους καθυστερεί απλά, πριν να οδηγηθεί νομοτελειακά η υπόθεσή τους στα δικαστήρια.

Το νέο νομοσχέδιο εγκαταλείπει τις περιορισμένες και διάσπαρτες «ενδικοφανείς προσφυγές» που απασχολούσαν κρατικά και πάλι όργανα και οργανώνει ένα ενιαίο ευρύτατο σύστημα σε όλη τη χώρα.

Προβλέπει την ίδρυση 7 Περιφερειακών Γραφείων Ενδικοφανών Προσφυγών στις ισάριθμες αποκεντρωμένες διοικήσεις της χώρας (σε Αθήνα, Πειραιά, Λάρισα, Ιωάννινα, Πάτρα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη), καθώς και την ίδρυση 57 ΑΔΕ σε όλη τη χώρα.

Στις τριμελείς συνθέσεις των ΑΔΕ θα προεδρεύει συνταξιούχος ανώτατος ή ανώτερος δικαστής ή συνταξιούχος λειτουργός του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) ή συνταξιούχος καθηγητής ΑΕΙ, ενώ θα συμμετέχει ένας δημόσιος υπάλληλος απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και ένας δικηγόρος ή και οικονομολόγος (ανάλογα με την υπόθεση) με υψηλό επίπεδο σπουδών και προϋπηρεσία.

Στις ΑΔΕ θα προσφεύγει υποχρεωτικά ο πολίτης για μια ευρύτατη «γκάμα» υποθέσεων (φορολογικές, τελωνειακές, κοινωνικοασφαλιστικές, πρόστιμα, άδειες κ.λπ.) και σε περίπτωση που διαφωνεί με την κρίση της ΑΔΕ, θα μπορεί να την προσβάλλει στα διοικητικά δικαστήρια αλλά σε έναν και μόνο δικαστικό βαθμό.

Το ίδιο θα συμβαίνει και με το Δημόσιο που αν δεν συμφωνεί με την απόφαση, δεν θα μπορεί να προσφεύγει ανεξέλεγκτα στα δικαστήρια -όπως συμβαίνει σήμερα- παρά μόνο μέσω του καθ' ύλην αρμόδιου υπουργού και μόνο στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται ότι υπάρχει ουσιώδης παράβαση του νόμου και πλάνη γύρω από τα πράγματα. Στην πράξη περιορίζεται η προσφυγή κυρίως στα Διοικητικά Πρωτοδικεία, που φέρουν το κύριο βάρος σε τέτοιου είδους υποθέσεις.

Στις ΑΔΕ θα φθάνουν υποχρεωτικά για επίλυση:

Οι φορολογικές και τελωνειακές υποθέσεις, εκτός από εκείνες που αφορούν την επιβολή διοικητικών μέτρων για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου.

Κάθε πολίτης που αμφισβητεί οποιαδήποτε πράξη των φορολογικών αρχών σε βάρος του υποβάλλει ενδικοφανή προσφυγή που εξετάζεται κατ' αρχήν μέσα σε 60 μέρες από την Υπηρεσία Εσωτερικής Επανεξέτασης στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων. Σε δεύτερο στάδιο υποβάλλεται νέα ενδικοφανής προσφυγή στην ΑΔΕ μέσα σε 30 μέρες με παράβολο 60 ευρώ, που κρίνεται σε σύντομες προθεσμίες. Πριν από τη συζήτηση στο πρώτο στάδιο, ο πολίτης πρέπει να καταβάλει τη μισή αμφισβητούμενη οφειλή, ενώ η πληρωμή μπορεί να «παγώσει», εφόσον διαπιστωθεί αιτιολογημένα ότι κινδυνεύει να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη.

Αντίστοιχες διαδικασίες προβλέπονται για αμφισβητήσεις κάθε είδους φόρων, δασμών, τελών, προστίμων.

Οι διαφορές γύρω από πράξεις που επιβάλλουν προσωρινό «λουκέτο» σε καταστήματα, γραφεία εργοστάσια, εργαστήρια κ.λπ., λόγω φορολογικών παραβάσεων ή λόγω οφειλής στο Δημόσιο από οποιαδήποτε αιτία.
Διαφορές που προκύπτουν από την άρνηση θεώρησης φορολογικών βιβλίων και στοιχείων, λόγω μη εκπλήρωσης ληξιπρόθεσμων και απαιτητών οφειλών.
Διαφορές που προέρχονται από την άρνηση χορήγησης αποδεικτικού ή βεβαίωσης ενημερότητας (φορολογικής, ασφαλιστικής) για χρέη προς το Δημόσιο ή τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης από οποιαδήποτε αιτία.
Υποθέσεις σχετικές με τη χορήγηση ή την ανάκληση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων και εργαστηρίων υγειονομικού ενδιαφέροντος κ.λπ., καθώς και οι κυρώσεις που τυχόν επιβάλλονται κατά τη λειτουργία τους.
Οι άδειες (και η ανάκληση ή αφαίρεσή τους) κυκλοφορίας οχημάτων με την επιβολή των σχετικών κυρώσεων και για παραβάσεις του ΚΟΚ, καθώς και η παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης οχημάτων ΔΧ.
Πρόστιμα και άλλου είδους κυρώσεις για παράβαση της εργατικής νομοθεσίας, των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία, των διατάξεων για τις τουριστικές επιχειρήσεις κ.λπ.
Πράξεις παραχώρησης κοινόχρηστων χώρων σε όσους εκμεταλλεύονται καταστήματα, άδειες εγκατάστασης πρατηρίων καυσίμων, γκαράζ, άσκησης υπαίθριου εμπορίου, λαϊκών αγορών κ.λπ. με τις τυχόν κυρώσεις.

Εξαιρούνται και δεν οδηγούνται προς επίλυση στις ΑΔΕ κυρώσεις πειθαρχικού χαρακτήρα, κυρώσεις από χαρακτηρισμό κτισμάτων ή κατασκευών ως αυθαιρέτων, κυρώσεις από αυθαίρετη μεταβολή χρήσης κτισμάτων ή κατασκευών, κυρώσεις για υπαίθριες διαφημίσεις, κυρώσεις με πράξεις της Τράπεζας της Ελλάδος, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών. Επίσης εκτός ΑΔΕ παραμένουν ακυρωτικές διαφορές για πολεοδομικές υποθέσεις, προσλήψεις και πειθαρχικά υπαλλήλων, ο προσυμβατικός έλεγχος των συμβάσεων.

Επιφυλάξεις
Αρκετές επιφυλάξεις για την επιτυχία του νέου συστήματος διατυπώνουν οι διοικητικοί δικαστές στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νομοσχέδιο.

Και αυτό γιατί τα προβλήματα οφείλονται κυρίως στην αναποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης, η οποία, ενώ βλέπει αποφάσεις της να ακυρώνονται δικαστικά, επανέρχεται με παρόμοιες πράξεις ταλαιπωρώντας τους πολίτες. Πολλές υποθέσεις αναβάλλονται στα δικαστήρια και καθυστερούν γιατί οι κρατικές υπηρεσίες δεν στέλνουν έγκαιρα τον φάκελο της υπόθεσης, κάτι που μπορεί να συμβαίνει και στις ΑΔΕ.

Ειδικά στις φορολογικές υποθέσεις η πρόβλεψη δύο υποχρεωτικών σταδίων ενδικοφανών προσφυγών οδηγεί σε επιμήκυνση των διοικητικών διαδικασιών και καθυστερήσεις, ενώ μεγαλύτερες εγγυήσεις ορθής κρίσης δίνει η δικαστική διαδικασία.

Επιφυλάξεις διατυπώνονται ακόμα για τη συγκρότηση των ΑΔΕ που θα υποκαταστήσουν έναν δικαστικό βαθμό, ενώ το όλο σύστημα αξιολογείται ως βαρύ και δαπανηρό, τη στιγμή που η δικαστική λειτουργία πάσχει από την έλλειψη δικαστών, υπαλλήλων, μηχανοργάνωσης, κτιρίων και άλλων αναγκαίων υποδομών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στα καθήκοντά της. Ομως και το νέο σύστημα των ΑΔΕ απαιτεί αμοιβές 5 εκατ. ευρώ ετησίως, κατάλληλες υποδομές, εγκαταστάσεις, μηχανοργάνωση κ.λπ., γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά για την επιτυχία του.

Τους προβληματισμούς των διοικητικών δικαστών, που προκάλεσαν και τη σύγκληση γενικής συνέλευσης, μετέφερε στον υπουργό Δικαιοσύνης Χ. Αθανασίου και στον γ. γραμματέα Ν. Κανελλόπουλο η πρόεδρος της Ενωσής τους Ειρήνη Γιανναδάκη (πρόεδρος Εφετών). Οι διοικητικοί δικαστές δεν είναι, πάντως, αντίθετοι σε μεταρρυθμίσεις, αλλά διαπιστώνουν ότι αλλεπάλληλα μέτρα της τελευταίας διετίας οδηγούν σε συρρίκνωση της δικαστικής προστασίας των οικονομικά ασθενεστέρων κυρίως.

ΤΡΟΪΚΑ
Θέλει και βιβλίο... εσόδων για φοροδιαφυγή

Τη δημοσιοποίηση των «φακέλων» των φοροφυγάδων έχει ζητήσει η τρόικα ώστε να γνωστοποιηθούν οι... επιδόσεις του οικονομικού επιτελείου στην περιστολή της φοροδιαφυγής.

Οπως σημειώνεται στο Εθνος της Κυριακής, αποτελεί κοινό μυστικό ότι οι επικεφαλής της τρόικας δεν είναι ικανοποιημένοι από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα του φοροελεγκτικού και φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Γι΄ αυτό και κατά την πρόσφατη αξιολόγηση του οικονομικού προγράμματος ζήτησαν να ανακοινώνονται κάθε χρόνο μαζί με τον προϋπολογισμό όλα τα... πεπραγμένα στο μέτωπο της φοροδιαφυγής.

Οπως είναι φυσικό, δεν τους ενδιαφέρει να δοθούν στη δημοσιότητα τα ονόματα των φοροφυγάδων αλλά οι ενέργειες που έχουν γίνει από τις Αρχές και κυρίως τα χρήματα που μπήκαν στα δημόσια ταμεία.

Αλλωστε, κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί «λίστες» με οφειλέτες του Δημοσίου χωρίς όμως η κίνηση αυτή να έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα.

Τώρα το αίτημα της τρόικας είναι να αναφέρονται σε αυτές τις λίστες αναλυτικά στοιχεία για τα αποτελέσματα από τα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης που έλαβε το Δημόσιο σε βάρος όσων έχουν εμπλακεί σε σοβαρές υποθέσεις φοροδιαφυγής ή αποτελούν εκδότες πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων. Ειδικότερα στους... καταλόγους της φοροδιαφυγής θα πρέπει να αναφέρονται τα ποσά των καταθέσεων που έχουν δεσμεύσει οι Αρχές, τα ακίνητα που βγήκαν σε πλειστηριασμό για να εισπραχθούν ληξιπρόθεσμα χρέη, τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν και τα ποσά εξ αυτών που πληρώθηκαν.

Οσον αφορά τα δεδομένα των παραβατών, μεταξύ των άλλων, θα περιέχονται η επωνυμία της επιχείρησης ή επώνυμο φορολογουμένου, το ΑΦΜ, το αντικείμενο εργασιών, η αρμόδια Εφορία, το είδος του φόρου που απεκρύβη (εισοδήματος, ΦΠΑ, λοιποί φόροι κ.λπ.), το είδος του προστίμου που επεβλήθη, τα ποσά που καταλογίστηκαν και τα ποσά που βεβαιώθηκαν προς είσπραξη. Για τις περιπτώσεις εκδοτών πλαστών και εικονικών στοιχείων θα γίνεται αναφορά στην επωνυμία ή το ονοματεπώνυμο και το πατρώνυμο του φυσικού προσώπου, στον ΑΦΜ, στην αξία των πλαστών στοιχείων και των ποσών που καταλογίστηκαν.