Άνοιξε ο δρόμος για την παραγωγή «σπιτικής» μορφίνης

Αμερικανοί και Καναδοί επιστήμονες κατάφεραν να αναπαράγουν στο εργαστήριο τον τρόπο που οι παραπούνες του οπίου δημιουργούν φυσική μορφίνη.


Το επίτευγμα ανοίγει τον δρόμο για την παραγωγή «σπιτικής» μορφίνης (που μπορεί να μετατραπεί σε ηρωϊνη) και άλλων αναλγητικών και ναρκωτικών ουσιών. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η σχετική μέθοδος πρέπει αμέσως να τεθεί υπό έλεγχο, προτού «αξιοποιηθεί» ανεξέλεγκτα από τον οποιονδήποτε, με τον ίδιο τρόπο που μπορεί κανείς να φτιάξει αλκοόλ στο σπίτι του.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ειδικό στη βιολογική μηχανική Τζον Ντιούμπερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό χημικής βιολογίας "Nature Chemical Biology", σύμφωνα με το BBC, το πρακτορείο Ρόιτερς και το "New Scientist", δημιούργησαν μέσω γενετικής τροποποίησης ζυμομύκητα (μαγιά μπίρας) που μπορεί να μετατρέπει τα σάκχαρα σε οπιοειδή.

Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται η τεχνητή απομίμηση όλης της βιοχημικής διαδικασίας μέσω της οποίας το φυτό του οπίου παράγει μορφίνη στη φύση. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι στο μέλλον οι παράνομες φυτείες παπαρούνας οπίου μπορεί να αντικατασταθούν από εργαστήρια σε υπόγεια και αποθήκες σπιτιών, όπου θα παράγονται οπιοειδή.

Η Τάνια Μπουμπέλα, καθηγήτρια δημόσιας υγείας του καναδικού Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα, δήλωσε ότι «οποιοσδήποτε διαθέτει το σχετικό στέλεχος του ζυμομύκητα, καθώς και βασικές γνώσεις για τη ζύμωση, θα μπορούσε να καλλιεργήσει ζυμομύκητες που παράγουν μορφίνη, χρησιμοποιώντας ένα "σπιτικό κιτ" για την παραγωγή μπίρας».

Προς το παρόν, η διαδικασία δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική: χρειάζονται 300 λίτρα μεταλλαγμένων ζυμομυκήτων για να παραχθούν μόλις 30 μιλιγκράμ (χιλιοστόγραμμα) μορφίνης. Οι ερευνητές μόνοι τους σταμάτησαν σκοπίμως ένα μόλις βήμα πριν παράγουν την εργαστηριακή μορφίνη και πήραν την πρωτοβουλία να επιβάλουν στον εαυτό τους «μορατόριουμ» στην περαιτέρω έρευνά τους, εωσότου οι αρμόδιες Αρχές μελετήσουν το ζήτημα.

«Σίγουρα δεν στοχεύουμε στην αγορά παράνομων ναρκωτικών. Αντιληφθήκαμε ότι εισερχόμαστε σε μια θαυμαστή νέα επικράτεια. Οι συνεργάτες μου κι εγώ αισθανθήκαμε ότι πρέπει να κάνουμε διαβουλεύσεις με τις διάφορες ρυθμιστικές Αρχές και να συμφωνήσουμε μια κοινή γραμμή για το πώς θα προχωρήσουμε από εδώ και πέρα» δήλωσε ο Καναδός μικροβιολόγος Βίνσεντ Μάρτιν του Πανεπιστημίου Κονκόρντια του Κεμπέκ.

Η νέα έρευνα αποτελεί το επιστέγασμα μιας έρευνας, εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, προκειμένου να αναπαραχθούν σε μικροοργανισμούς τα 15 βιοχημικά βήματα που λαμβάνουν χώρα στην παπαρούνα του οπίου. Αυτό κατέστη πλέον εφικτό χάρη στην εισαγωγή γονιδίων από το φυτό του οπίου στο γονιδίωμα του ζυμομύκητα.

Σύμφωνα με τον Ντιούμπερ, είναι πλέον θέμα δύο έως τριών ετών να γίνει πραγματικότητα η αξιόπιστη παραγωγή φαρμάκων, όπως τα αναλγητικά, από ζυμομύκητες που θα τρέφονται με σάκχαρα. Όπως είπε, η σύνθεση οπιοειδών στο εργαστήριο θα δώσει νέες δυνατότητες, ώστε οι ουσίες αυτές να γίνουν πιο ισχυρές, λιγότερο εθιστικές και να διαρκούν περισσότερο.

Το ζήτημα όμως είναι ότι ακριβώς αυτές οι δυνατότητες δεν πρέπει να πέσουν σε λάθος χέρια, γιατί τότε θα είναι δυνατή η ανεξέλεγκτη παραγωγή πιο ισχυρών και πιο εθιστικών οπιοειδών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο κίνδυνος είναι μεγάλος, επειδή οι μικροοργανισμοί (ζυμομύκητες) είναι εύκολο να καλλιεργηθούν κρυφά και να μεταφερθούν οπουδήποτε, γεγονός που δεν θα περάσει απαρατήρητο από τα παράνομα κυκλώματα των ναρκωτικών. Αναπόφευκτα, η παραγωγή οπιοειδών θα γινόταν πολύ πιο τοπική και αποκεντρωμένη, άρα και πολύ πιο δύσκολο να αστυνομευθεί, γεγονός που θα επιδεινώσει το παγκόσμιο πρόβλημα των ναρκωτικών.

Μία λύση, σύμφωνα με την Μπουμπέλα, θα ήταν η σχετική έρευνα με τους ζυμομύκητες στο μέλλον να διεξάγεται μόνο σε άκρως διαβαθμισμένα επιστημονικά εργαστήρια, με προφυλάξεις ασφαλείας ανάλογες με αυτές που ισχύουν για την ευλογιά ή τον άνθρακα.

Σήμερα πολλά εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν παράνομη χρήση οπιοειδών, είτε κάνοντας κατάχρηση στις συνταγογραφήσεις των ισχυρών αναλγητικών, είτε κάνοντας χρήση προϊόντων του οπίου, που προέρχεται από χώρες όπως το Αφγανιστάν (80% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου), το Λάος και το Μεξικό.