ΣΕ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Ακίνητα: Πως θα υπολογίζεται το "Χαράτσι" - Φόρος ακόμα και στα πάρκινγκ - Ολος ο νόμος

Ένα νέο μόνιμο φόρο που θα επιβληθεί σε όλα ανεξαιρέτως τα ακίνητα από τις κατοικίες, τα οικόπεδα, τα αγροτεμάχια μέχρι και τα πάρκινγκ που βρίσκονται στις πυλωτές των πολυκατοικιών, θα πληρώνουν από το επόμενο έτος περίπου 5,5 εκατ. φορολογούμενοι.






Ο Ενιαίος Φόρος Ακινήτων που θα αντικαταστήσει το «χαράτσι» στα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα που επιβάλλεται σήμερα μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ και το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας, θα επιβληθεί όχι με βάση τη συνολική ακίνητη περιουσία κάθε φορολογούμενου αλλά ανά ακίνητο και θα επιμερίζεται ως ποσοστό συνιδιοκτησίας κάθε φορολογούμενου στο ακίνητο.

Συγκεκριμένα θα φορολογηθούν όλα τα κτίσματα, τα οικόπεδα εντός σχεδίου πόλεως και οικισμού καθώς και για πρώτη φορά τα αγροτεμάχια, τα κτίσματα που χρησιμοποιούνται για γεωργικούς και κτηνοτροφικούς σκοπούς (μαντριά) αλλά και τα ημιτελή κτίσματα. Επίσης, θα φορολογηθούν οι θέσεις στάθμευσης, οι βοηθητικοί χώροι και οι πισίνες που βρίσκονται στους κοινόχρηστους χώρους των πολυκατοικιών.

Ο φόρος θα καταβάλλεται σε δόσεις, χωρίς όμως να καθορίζεται ο αριθμός τους ενώ στην περίπτωση που καταβληθεί εφάπαξ προβλέπεται έκπτωση 1,5%.

Στόχος του υπουργείου Οικονομικών είναι η βεβαίωση φόρων ύψους 3,5 δισ. ευρώ και η είσπραξη εσόδων 2,9 δισ. ευρώ ετησίως.

Με τον ενιαίο φόρο υπολογίζεται ότι θα προκύψουν ελαφρύνσεις για τους ιδιοκτήτες ηλεκτροδοτούμενων κτισμάτων σε σχέση με το έκτακτο ειδικό τέλος που επιβάλλεται μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Βέβαια, το λεγόμενο «χαράτσι» της ΔΕΗ ήταν ένας έκτακτος φόρος που στήριξε τους προϋπολογισμούς των ετών 2011, 2012 και 2013 ενώ οι επιβαρύνσεις που φέρνει ο νέος φόρος θα είναι μόνιμες.

Ο Ενιαίος φόρος θα επιβάλλεται σε όλα τα ακίνητα με κριτήριο την έκταση, την τοποθεσία και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αφού επιβληθεί επί του ακινήτου κατανέμεται μεταξύ των συνιδιοκτητών του κάθε ακινήτου, ανάλογα με τα εμπράγματα δικαιώματά τους. Στον νέο φόρο υπάγονται όλα τα ακίνητα εκτός αυτών που ανήκουν στο στενό δημόσιο τομέα, ενώ προκειμένου για άλλους φορείς του Δημοσίου, μη κερδοσκοπικά ιδρύματα κ.λπ. είναι όλοι υποκείμενοι στο φόρο για ακίνητα που δεν ιδιοχρησιμοποιούν. Εξαίρεση αποτελούν μόνο ακίνητα που είναι δεσμευμένα από το δημόσιο, χωρίς καμία αποζημίωση, ή θα έπρεπε να έχουν αποδεσμευτεί ή αποζημιωθεί για την απαλλοτρίωσή τους και το δημόσιο δεν το πράττει.

Ο νέος φόρος θα επιβάλλεται χωρίς αφορολόγητο όριο με ελάχιστες απαλλαγές που θα χορηγούνται όμως υπό αυστηρές προϋποθέσεις για άτομα τα οποία βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία και αδυνατούν να πληρώσουν το φόρο, ιδιαίτερα αν έχουν τρία ή περισσότερα παιδιά, οπότε υπό προϋποθέσεις απαλλάσσονται ολοσχερώς του φόρου. Τα νομικά πρόσωπα τα οποία αδυνατούν, λόγω των συνθηκών, να αντεπεξέλθουν στη φορολογική τους υποχρέωση, μπορούν να μεταθέσουν χρονικά την πληρωμή του φόρου.

Πως θα φορολογηθούν τα ακίνητα

1. Κατοικίες: Ο φόρος επιβάλλεται επί της επιφάνειας του κτίσματος ανά τετραγωνικό μέτρο. Ο βασικός φόρος κυμαίνεται από 2,3 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο έως 17 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο και καθορίζεται από την τιμή ζώνης του κτίσματος (ορίζονται κατʼ αντιστοιχία 20 φορολογικές ζώνες) και στη συνέχεια διαμορφώνεται αναλόγως των χαρακτηριστικών του κτίσματος (παλαιότητα, όροφος, αριθμός προσόψεων, βοηθητικοί χώροι). Ειδική πρόνοια λαμβάνεται για τα κτίρια ειδικών χρήσεων (π.χ. βιομηχανικά κτίρια, αγροτικές αποθήκες κ.λπ.), καθώς και για ειδικές συνθήκες, όπως τα ημιτελή κτίσματα.

Ειδικότερα:

- Δημιουργούνται 20 φορολογικές ζώνες από 2,3 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο έως 17 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για τιμή ζώνης άνω των 5.001 ευρώ.

- Ο ΕΝΦΑ προκύπτει από τα τετραγωνικά μέτρα του ακινήτου , του βασικού φόρου, του συντελεστή παλαιότητας κτίσματος, του συντελεστή ορόφου ή μονοκατοικίας και του συντελεστή πρόσοψης, καθώς και του συντελεστή βοηθητικών χώρων, και του συντελεστή ημιτελούς κτίσματος, κατά περίπτωση.

2. Οικόπεδα εντός σχεδίου ή οικισμού: Για τα οικόπεδα εντός σχεδίου προβλέπονται 25 συντελεστές ανάλογα με την μοναδιαία αξία του οικοπέδου. Ο φόρος επιβάλλεται επί της επιφάνειας του γηπέδου ανά τετραγωνικό μέτρο, αναλόγως της μοναδιαίας αξίας του και κυμαίνεται από 0,02 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο έως και 30 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο για μοναδιαία αξίας γης άνω των 5.000 ευρώ. Εφʼ όσον στα οικόπεδα βρίσκεται κτίσμα, τότε φορολογείται η επιφάνεια που υπολείπεται από τη χρήση του συντελεστή αξιοποίησης του οικοπέδου. Στην περίπτωση αυτή, επίσης, στο μέρος του οικοπέδου που φορολογείται, ο φόρος μειώνεται κατά 25%. Ο νέος φόρος θα φέρει σημαντικές επιβαρύνσεις στους ιδιοκτήτες οικοπέδων σε περιοχές με υψηλή μοναδιαία αξίας γης δηλαδή σε φορολογούμενους που διαθέτουν σε περιοχές- φιλέτα καθώς και σε όσους διαθέτουν οικόπεδα εντός του οποίου υπάρχει κτίσμα.

3. Αγροτεμάχια: Φόρο θα πληρώσουν για πρώτη φορά το 2014 οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων. Στις περισσότερες περιοχές της χώρας ο φόρος είναι σχετικά χαμηλός ενώ μεγαλύτερα ποσά φόρου θα κληθούν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι που έχουν στην κατοχή τους αγροτεμάχια σε ακριβές περιοχές της χώρας ή εντός του αγροτεμαχίου υπάρχει κτίσμα. Ο φόρος για τα αγροτεμάχια προκύπτει από την περιοχή που βρίσκεται, την απόσταση από τη θάλασσα, από την χρήση καθώς και αν υπάρχει κτίσμα εντός. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου για τα αγροτεμάχια ο φόρος προκύπτει από το Βασικό Συντελεστή Φορολογίας που ορίζεται σε 0,15 λεπτά (ή 0,0015ευρώ) ανά τετραγωνικό μέτρο σε συνδυασμό, κατά περίπτωση, με τους εξής συντελεστές:

- Συντελεστής Θέσης

- Συντελεστής Χρήσης

- Συντελεστής Απόστασης από Θάλασσα

- Συντελεστής Απομείωσης Επιφάνειας

- Αν το αγροτεμάχιο έχει πρόσοψη σε εθνική, ή επαρχιακή τότε εφαρμόζεται Συντελεστής Πρόσοψης (ΣΠ) ίσος με 1,2 και 1,1 αντίστοιχα.

- Σε περίπτωση ύπαρξης κατοικίας εντός του αγροτεμαχίου εφαρμόζεται Συντελεστής Κατοικίας (ΣΚ) ίσος με 5. Αν η κατοικία είναι η μοναδική για την οικογένεια (υπόχρεος, σύζυγος και προστατευόμενα μέλη) του φυσικού προσώπου που έχει τα εμπράγματα δικαιώματα και έχει επιφάνεια χαμηλότερη των 150 τετραγωνικά μέτρα ο συντελεστής δεν εφαρμόζεται.

Φοροεκπτώσεις – απαλλαγές

Ελάχιστες είναι οι απαλλαγές από το νέο φόρο οι οποίες θα χορηγούνται υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ειδικότερα για τα φυσικά πρόσωπα χορηγείται έκπτωση 50% επί του συνολικού βεβαιωθέντος φόρου σε περιπτώσεις διαπιστωμένης οικονομικής αδυναμίας πληρωμής του. Η έκπτωση χορηγείται σε ετήσια βάση ενώ θα πρέπει να πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια:

- Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τις 7.000 ευρώ προσαυξημένο κατά 1.000 ευρώ για τον/την σύζυγο και κάθε προστατευόμενο μέλος.

- Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων και των γηπέδων στην ιδιοκτησία των μελών του νοικοκυριού (λαμβανομένου υπʼ όψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας) δεν υπερβαίνει τα 150 τ.μ. προκειμένου για κτίσματα, τα 500 τμ προκειμένου για οικόπεδα εντός σχεδίου πόλεως ή οικισμού και τα 6.000 τμ προκειμένου για αγροτεμάχια εκτός σχεδίου.

- Τα μέλη του νοικοκυριού δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το υπουργείο Οικονομικών και τα Ασφαλιστικά Ταμεία.

Για τους φορολογούμενους με τρία ή περισσότερα παιδιά χορηγείται απαλλαγή 100% από το φόρο εφόσον τηρούνται σωρευτικά τα παραπάνω κριτήρια.

Στις επιχειρήσεις χορηγείται αναστολή πληρωμής του φόρου σε ετήσια βάση και πρέπει να πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια:

- Ο συνολικός κύκλος εργασιών του αιτούντος δεν υπερβαίνει το δεκαπλάσιο του συνολικού φόρου.

- Ο συνολικός κύκλος εργασιών έχει παρουσιάσει μείωση άνω του 30% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση.

- Δεν υπάρχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το υπουργείο Οικονομικών και τα Ασφαλιστικά Ταμεία.

Εκχώρηση

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων οι οποίοι αδυνατούν να καταβάλλουν με μετρητά τον Ενιαίο Φόρο θα έχουν τη δυνατότητα να εξοφλούν το σύνολο ή μέρος του οφειλόμενου φόρου με μεταβίβαση σε τρίτο της πλήρους κυριότητας του ακινήτου. Ταυτόχρονα θα εκχωρούν στο ελληνικό Δημόσιο την απαίτηση καταβολής του τιμήματος ή μέρους του τιμήματος
Εξάλλου απαγορεύεται η σύναψη συμβολαίου χωρίς την προσκόμιση αποδεικτικού πληρωμής του φόρου. Συμβολαιογράφοι και υποθηκοφύλακες που παραβαίνουν την ρύθμιση αυτή τιμωρούνται με πρόστιμο 5.000 ευρώ.

H ανακοίνωση του υπουργείου αναφέρει:

«Με προσεκτική μελέτη και σχεδιασμό η Κυβέρνηση κατέληξε σε ένα Νομοσχέδιο το οποίο ελαφρύνει τους πολίτες. Ο ενιαίος φόρος ακινήτων κινείται στην κατεύθυνση των λιγότερων χρημάτων από περισσότερους πολίτες. Ο νέος φόρος ακινήτων είναι μεσοσταθμικά μειωμένος κατά 16% σε σχέση με τον προηγούμενο φόρο» αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών.

«Όμως, δεν πρόκειται για φόρο περιουσίας, αλλά για φόρο που επιβάλλεται ανά ακίνητο, αντικαθιστά το ΕΕΤΗΔΕ και τον ΦΑΠ, έχει προοδευτικότητα, βοηθά την φορολογική Διοίκηση καθώς ξέρει ακριβώς το φόρο που θα εισπράξει σε αντίθεση με το φόρο περιουσίας που αλλάζει ανάλογα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς και επιβάλλεται ανεξαρτήτως του είδους του προσώπου: είτε είναι φυσικό είτε νομικό, είτε νομική οντότητα.

Αποτέλεσμα: Είναι ένας δικαιότερος φόρος καθώς υπάρχει διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στα εντός και στα εκτός σχεδίου πόλης ακίνητα, αλλά και μέσω του περιορισμού των φοροαπαλλαγών.

Επίσης, είναι χαμηλότερος από τον προηγούμενο φόρο, ενώ για τους αγρότες όπου για πρώτη φορά πληρώνουν, προκύπτει ένα ελάχιστο κόστος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 90% των αγροτεμαχίων βρίσκεται μέσα στις 3 πρώτες ζώνες όπου η τιμή διαμορφώνεται στα 1,5 έως 2,25 ευρώ ανά στρέμμα.

Αυτό δεν συνιστά υπερφορολόγηση των αγροτών, καθώς καλούνται να καταβάλλουν έναν ελάχιστο φόρο για να μπορέσει να μειωθεί η επιβάρυνση στα αστικά ακίνητα» συνεχίζει η ανακοίνωση.

«Οι αγρότες δεν είναι μια ομάδα περιθωριοποιημένων που χρήζουν ιδιαίτερης προστατευτικής μεταχείρισης. Είναι ένας από τους πιο χρήσιμους και περήφανους κλάδους. Είναι ένα από τα πιο ζωντανά κύτταρα της Ελλάδας και οφείλουν όπως όλα τα υπόλοιπα κύτταρα να συνεισφέρουν στην επιβίωση και την εύρυθμη λειτουργία της χώρας μας σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία. Κατανοώντας όμως τη δύσκολη περίοδο που διανύει ο αγροτικός κλάδος η Κυβέρνηση αποφάσισε την ελάχιστη φορολογία των αγροτεμαχίων για πρώτη φορά ενώ εξαιρούνταν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Σε μια εξαιρετικά κατάσταση επιλέγονται και έκτακτες λύσεις. Ο αγροτικός κόσμος καλείται μέσα σε μια χειμαζόμενη κατάσταση να συνεισφέρει το ελάχιστο ώστε όλοι μαζί να βγούμε από την κρίση μια ώρα αρχύτερα.

Αντίθετα, απαλλάσσονται από το φόρο ή πληρώνουν με μεγάλη έκπτωση οι οικονομικά ασθενέστερες τάξεις. Συγκεκριμένες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (άνεργοι, άτομα με αναπηρία, πολύτεκνοι και φτωχά νοικοκυριά) με οικονομική αδυναμία, είτε εξαιρούνται είτε έχουν πολύ σημαντικές ελαφρύνσεις. Δεν πρόκειται να πληρώσουν πολίτες που αντικειμενικά δεν μπορούν.

Η Κυβέρνηση κατανοεί πλήρως την κοινωνία και τα όριά της και σε καμία περίπτωση δε θα υπέβαλε σε περαιτέρω δυσκολίες τους Έλληνες που έχουν ήδη πληγεί από την κρίση» καταλήγει το Υπουργείο.

Κύρια χαρακτηριστικά του ενιαίου φόρου ακινήτων

Κατηγορίες Ακινήτων:
Κτίρια

Ακολουθήθηκε το μοντέλο ΕΕΤΑ (πρώην ΕΕΤΗΔΕ)

Έχει όμως πολλές περισσότερες φορολογικές ζώνες (20) σε σχέση με το ΕΕΤΗΔΕ.

Η διαφορά ΕΕΤΗΔΕ –ΕΝΦΑ είναι κατά μ.ο. -16%. Η διαφορά ξεκινά από μείον 10 και φθάνει στο μείον 29% χαμηλότερα από τον προηγούμενο φόρο.

Στις 5 πρώτες ζώνες βρίσκεται το 85% των κτηρίων.

Ο φόρος αυξομειώνεται ανάλογα με συντελεστές παλαιότητας, ορόφου (αυξάνεται από τον 2ο όροφο και πάνω) και προσόψεως.

Οι μονοκατοικίες θα έχουν συντελεστή 1,03 και θα προσμετράται η ηλικία τους.

Προσοχή: μόλις το 0.6% των μονοκατοικιών θα πληρώσει μεγαλύτερο φόρο σε σχέση με τον προηγούμενο.

Σε πολλές περιπτώσεις, κυρίως όταν πρόκειται για οικοδομές της τελευταίας 10ετίας, επειδή η ΔΕΗ υπολόγιζε κύριους και βοηθητικούς χώρους ενιαία, και τώρα αυτό διαχωρίζεται, θα προκύπτει χαμηλότερος φόρος.

Γήπεδα εντός σχεδίου (αστικά οικόπεδα)
Υπολογίζεται η τιμή του οικοπέδου όπως υπολογίζεται και τώρα

25 οι φορολογικές ζώνες από 20ευρ/στρ – 30.000 ευρ/στρ

Τα ¾ των οικοπέδων βρίσκονται σε ζώνες που πληρώνουν μέχρι 250 ευρ/στρ

Συνήθως οι εκτάσεις στα αστικά οικόπεδα δεν είναι μεγάλες και πολλές φορές οι συνδικαιούχοι μοιράζονται τον φόρο.

Η όποια φορολογία μένει για αστικό οικόπεδο στο οποίο υπάρχει κτίσμα είναι -25%.

Νομικό πρόσωπο : ο Φόρος πλέον εκπίπτει ως δαπάνη και άρα αυτό που καταβάλλεται είναι μειωμένο κατά 26%

Σε αγροτεμάχια που έχουν μέσα κτίριο, μπορεί να χαρακτηριστεί ως βοηθητικό κτίριο και να πληρώνει 10%

Γήπεδα εκτός σχεδίου (αγροτεμάχια)
Το 90% των μην αστικών οικοπέδων βρίσκεται μέσα στις 3 πρώτες ζώνες όπου η τιμή διαμορφώνεται στα 1,5 έως 2,25 ευρώ ανά στρέμμα.

Θα υπάρχουν 10 ζώνες

Θα προσμετράται και ο συντελεστής τοποθεσίας, αλλά και ο συντελεστής χρήσης ( μονοετής καλλιέργεια 1, ελαιώνας 2, πολυετής καλλιέργεια: 2,5)

Βοηθητικός χώρος σε αγροτεμάχιο : φόρος 10%

Τα μαντριά θα πληρώνουν κανονικό φόρο

Ποιοι δεν απαλλάσσονται και ουσιαστικά για πρώτη φορά φορολογούνται

Κόμματα

Συνδικαλιστικές οργανώσεις

Κτίρια Νοσοκομείων που αξιοποιούνται εμπορικά

Ακίνητα και εκτάσεις επιταγμένες από το στρατό

Τράπεζα της Ελλάδος

Ανώνυμες εταιρείες του Δημοσίου

Απαλλαγές

Ευπαθείς ομάδες

50% έκπτωση στο φόρο για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα (7.000 + 1000 για κάθε παιδί)

100% απαλλαγή για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και 3 ή περισσότερα παιδιά (δηλαδή: έως 11.000)

Νομικά πρόσωπα

Αναβολή της πληρωμής του φόρου αν έχει χαμηλό τζίρο (δηλαδή όταν ο τζίρος δεν υπερβαίνει το δεκαπλάσιο του φόρου

Αναβολή της πληρωμής του φόρου αν έχει υποστεί 30% μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Επιστολή Διαβούλευσης

Με το παρόν σχέδιο νόμου που κατατίθεται για δημόσια διαβούλευση, εισάγεται ο Ενιαίος Φόρος Ακινήτων (ΕΝΦΑ) και καταργούνται το ΕΕΤΑ (πρώην ΕΕΤΗΔΕ) και ο ΦΑΠ, φόροι οι οποίοι έκλεισαν τον κύκλο τους. Γνώμονας στο σχεδιασμό του νέου φόρου είναι η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η δίκαιη κατανομή του φορολογικού βάρους σε όσο το δυνατόν περισσότερους φορολογούμενους.

Ο ΕΝΦΑ, ο οποίος αντικαθιστά τους προηγούμενους φόρους, έχει τα εξής κύρια χαρακτηριστικά:

Ο ΕΝΦΑ επιβάλλεται επί του ακινήτου με κριτήριο την έκταση, την τοποθεσία και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ακινήτου. Υπ' αυτή την έννοια πρόκειται για αμιγή φόρο στην κατοχή ακινήτων, παρά για φόρο επί της συνολικής περιουσίας του φορολογουμένου.

Ο ΕΝΦΑ, αφού επιβληθεί επί του ακινήτου, στη συνέχεια κατανέμεται μεταξύ των συνιδιοκτητών του κάθε ακινήτου, ανάλογα με τα εμπράγματα δικαιώματά τους. Με τον τρόπο αυτό καταπολεμάται η φοροαποφυγή μέσω του διαμοιρασμού της ακίνητης περιουσίας. Ο κάθε φορολογούμενος θα παραλαμβάνει ενιαίο λογαριασμό με το φόρο που προκύπτει για το κάθε ακίνητο που πιθανόν κατέχει.

Ο ΕΝΦΑ επιβάλλεται με ενιαίο τρόπο σε κάθε είδους ακίνητη περιουσία, κτίρια και γήπεδα, ανεξαρτήτως της νομικής μορφής του ιδιοκτήτη (φυσικό πρόσωπο, ή διαφόρων ειδών νομικά πρόσωπα). Με τον τρόπο αυτό καθίσταται άνευ αντικειμένου η φοροαποφυγή μέσω της μετατόπισης του φόρου σε πρόσωπα με χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση.

Όλα τα ακίνητα είναι αντικείμενο φορολογίας, εκτός αυτών που ανήκουν στο στενό δημόσιο τομέα, ενώ προκειμένου για άλλους φορείς του Δημοσίου, μη κερδοσκοπικά ιδρύματα κ.λπ. είναι όλοι υποκείμενοι στο φόρο για ακίνητα που δεν ιδιοχρησιμοποιούν. Εξαίρεση αποτελούν μόνο ακίνητα που είναι δεσμευμένα από το δημόσιο, χωρίς καμία αποζημίωση, ή θα έπρεπε να έχουν αποδεσμευτεί ή αποζημιωθεί για την απαλλοτρίωσή τους και το δημόσιο δεν το πράττει.

Ειδική πρόνοια έχει ληφθεί για άτομα τα οποία βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία και αδυνατούν να πληρώσουν το φόρο, ιδιαίτερα αν έχουν τρία ή περισσότερα παιδιά, οπότε υπό προϋποθέσεις απαλλάσσονται ολοσχερώς του φόρου. Τα νομικά πρόσωπα τα οποία αδυνατούν, λόγω των συνθηκών, να αντεπεξέλθουν στη φορολογική τους υποχρέωση, μπορούν να μεταθέσουν χρονικά την πληρωμή του φόρου.

Ο ΕΝΦΑ μπορεί να διακριθεί σε τρεις βασικές κατηγορίες:

Φόρος επί των κτιρίων. Η φορολογία αυτή επιβάλλεται σε όλα τα κτίσματα, με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από το είδος του ιδιοκτήτη. Ο φόρος επιβάλλεται επί της επιφάνειας του κτίσματος ανά τετραγωνικό μέτρο. Ο βασικός φόρος κυμαίνεται από €2,3/μ2 έως €17/μ2, καθορίζεται από την τρέχουσα τιμή ζώνης του κτίσματος (ορίζονται κατ' αντιστοιχία 20 φορολογικές ζώνες) και στη συνέχεια διαμορφώνεται αναλόγως των χαρακτηριστικών του κτίσματος (παλαιότητα, όροφος, αριθμός προσόψεων, βοηθητικοί χώροι). Ειδική πρόνοια λαμβάνεται για τα κτίρια ειδικών χρήσεων (π.χ. βιομηχανικά κτίρια, αγροτικές αποθήκες κ.λπ.), καθώς και για ειδικές συνθήκες, όπως τα ημιτελή κτίσματα.

Φόρος επί των γηπέδων εντός σχεδίου πόλης ή οικισμού (οικόπεδα). Ο φόρος επιβάλλεται επί της επιφάνειας του γηπέδου ανά τετραγωνικό μέτρο, αναλόγως της μοναδιαίας αξίας του (ορίζονται κατ' αντιστοιχία 25 φορολογικές ζώνες) και κυμαίνεται από €0,02/μ2 έως €30/μ2. Η μοναδιαία αξία του γηπέδου προκύπτει από τη συνολική αξία του γηπέδου (η οποία καθορίζεται από χαρακτηριστικά του γηπέδου, τα οποία χρησιμοποιούνται και σήμερα), που διαιρείται με τη συνολική επιφάνεια. Εφ' όσον στα οικόπεδα βρίσκεται κτίσμα, τότε φορολογείται η επιφάνεια που υπολείπεται από τη χρήση του συντελεστή αξιοποίησης του οικοπέδου. Στην περίπτωση αυτή, επίσης, στο μέρος του οικοπέδου που φορολογείται, ο φόρος μειώνεται κατά 25%. Ειδική μεταχείριση προβλέπεται για τα οικόπεδα που η χρήση τους είναι περιοριστικά καθορισμένη, όπως αεροδρόμια ή Βιομηχανικές Ζώνες, και αποτελούν πολύ ειδικές περιπτώσεις, όπως τα εδαφοτεμάχια έδρασης πυλώνων ή λωρίδες γης για σιδηροτροχιές.

Φόρος επί των γηπέδων εκτός σχεδίου πόλης ή οικισμού (αγροτεμάχια). Ο βασικός φόρος ανέρχεται σε 0,15 λεπτά του Ευρώ/μ2 (€1,5/στρέμμα) και στη συνέχεια διαμορφώνεται αναλόγως της Αρχικής Βασικής Αξίας του (η οποία περικλείει τα βασικά χαρακτηριστικά της γεωγραφικής θέσης του γηπέδου), καθώς και μία σειρά άλλων παραγόντων, όπως το είδος χρήσης του γηπέδου, η απόστασή του από τη θάλασσα και η πρόσοψη στο οδικό δίκτυο. Η ύπαρξη κατοικίας εντός του γηπέδου, η οποία δεν είναι μοναδική για την οικογένεια, υποδηλώνει διαφορετική χρήση του γηπέδου και, ως εκ τούτου η φορολογική επιβάρυνση του γηπέδου αυξάνεται. Ειδική πρόνοια έχει ληφθεί για την μη υπέρμετρη φορολογική επιβάρυνση των μεγάλων αγροτικών καλλιεργειών πάνω από τα 130 στρέμματα. Επίσης, ειδική μεταχείριση προβλέπεται για τα οικόπεδα που η χρήση τους είναι περιοριστικά καθορισμένη, όπως αεροδρόμια ή Βιομηχανικές Ζώνες, και αποτελούν πολύ ειδικές περιπτώσεις, όπως τα εδαφοτεμάχια έδρασης πυλώνων ή λωρίδες γης για σιδηροτροχιές.

Σύμφωνα με το νέο νόμο, ο φορολογούμενος θα μπορεί να κάνει δήλωση μεταβολών για την ακίνητη περιουσία του οποιαδήποτε χρονική στιγμή μέσα στο έτος, θα φορολογείται δε για αυτά που είχε στην κατοχή του την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους. Προβλέπεται η δυνατότητα ο φόρος να καταβάλλεται σε δόσεις, καθώς και έκπτωση 1,5% για εφ' άπαξ καταβολή. Πέραν των γενικών μέτρων που προβλέπει ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών, η εισπραξιμότητα του φόρου διαφυλάσσεται και μέσω της υποχρέωσης των συμβολαιογράφων και των υποθηκοφυλάκων να βεβαιώνουν ότι έχουν εκπληρωθεί οι φορολογικές υποχρεώσεις για το ακίνητο, προκειμένου να γίνει μεταβίβαση.