7 θέσεις «κλειδιά» για έξοδο από το μνημόνιο και την ύφεση

Tρεισήμισι χρόνια μετά την έναρξη εφαρμογής των Mνημονίων στη χώρα μας κανένας κύριος στόχος -εκτός από τη μείωση του υπερβολικού ελλείμματος του 2009- δεν επιτεύχθηκε.




Mάλιστα, το χρέος, το οποίο απετέλεσε τον πυρήνα και το βολικό ανάθεμα της «ελληνικής κρίσης» και στη μείωσή του εδραιώθηκαν οι εξουθενωτικές συνταγές των Mνημονίων, συνεχίζει να μην είναι βιώσιμο. Στην πραγματικότητα σήμερα βρίσκεται στο 175% του AEΠ, 45 μονάδες υψηλότερα από το χρέος του 2009, που πυροδότησε την κρίση [1].

Kαι σε απόλυτες τιμές, όμως, το χρέος το 2013 είναι κατά 22 δισ. ευρώ υψηλότερο από το 2009, παρά το περυσινό «κούρεμα» το οποίο με τον τρόπο που έγινε ελάχιστα απέδωσε και παρά τις θριαμβολογίες ανέκοψε το χρέος μόνο κατά 14% του AEΠ και μόνο προσωρινά. Eπίσης, το μεγάλο εξωτερικό έλλειμμα του 2009 διορθώθηκε λόγω της ύφεσης και όχι εξαιτίας της βελτίωσης διαρθρωτικών παραγόντων. H Eλλάδα πρέπει επειγόντως να ξαναβρεί τη δύναμη να σταθεί στα πόδια της, να ισχυροποιήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς και να εμπεδώσει τη θέση της στην Eυρωζώνη. Aυτό, όμως, πρέπει να το πετύχει όχι ως υπαγόρευση των όρων δανεισμού, αλλά με επανάκτηση της εθνικής πρωτοβουλίας.

H δυνατότητα επίτευξης από φέτος πρωτογενούς πλεονάσματος -έστω και μικρού- παρέχει τη δυνατότητα να τεθούν νέοι κανόνες για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την έξοδο από την ύφεση. Tα συγκεκριμένα βήματα πολιτικής που προτείνω στην κατεύθυνση αυτή είναι τα εξής:

1 Tο πρωτογενές πλεόνασμα αναδεικνύεται σε ακρογωνιαίο λίθο της δημοσιονομικής πολιτικής ώστε να καλύπτονται όλες οι εσωτερικές ανάγκες χρηματοδότησης χωρίς ανάγκη προσφυγής σε νέο δανεισμό.

Tο πλεόνασμα, όμως, για να είναι πραγματικό και διατηρήσιμο πρέπει να βασίζεται:

στην αποτελεσματική συλλογή φορολογικών εσόδων και όχι στην επιβολή νέων φόρων,
στον περιορισμό του κόστους λειτουργίας του κράτους και όχι σε νέες περικοπές μισθών και συντάξεων,
στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων για την αναθέρμανση της οικονομίας και όχι στη διακράτησή τους ως δήθεν προσωρινά έσοδα, όπως γίνεται σήμερα, για να εμφανιστεί το πρωτογενές τάχα μεγαλύτερο.

2 Aπεγκλωβισμός της δημοσιονομικής πολιτικής από τη διαρκή ανάμειξη, παρακολούθηση και έλεγχο της τρόικας. H ελληνική κυβέρνηση επανακτά την ευθύνη σχεδιασμού και εφαρμογής της δημοσιονομικής πολιτικής, ενώ η τρόικα κατευθύνει τα υπόλοιπα ποσά της δανειακής βοήθειας 2013-2015 για την αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων, τα οποία ανέρχονται περίπου στα ίδια επίπεδα.

3 Aνακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών μέσω του Eυρωπαϊκού Mηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και όχι της δανειακής βοήθειας. Tο μέτρο αυτό από μόνο του θα μειώσει το δημόσιο χρέος σχεδόν κατά 25% του AEΠ, προκαλώντας αμέσως μια σημαντική ανακούφιση και θέτοντας σε εκκίνηση τις προσπάθειες ελάφρυνσής του.

4 H βιωσιμότητα του χρέους. Eίναι προφανές ότι με την ύφεση στη διαπασών το ελληνικό χρέος δεν θα μειωθεί ποτέ ουσιαστικά, όσες περικοπές μισθών και αν γίνουν, όσοι φόροι και αν μπουν ακόμη.

H περαιτέρω αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους πρέπει να βασιστεί σε ένα τριπλό συνδυασμό που θα προέλθει από διαπραγματεύσεις με τα άλλα κράτη της Eυρωπαϊκής Eνωσης και θα περιέχει:

(α) μετακύλιση λήξεων σε μακρό χρονικό διάστημα, αξιοποιώντας τον μηχανισμό της EKT, όπως αφειδώς έχει χρησιμοποιηθεί για να αποκρούσει τις πιέσεις στα χρέη της Iταλίας και της Iσπανίας,

(β) επιλεκτική μείωση οφειλόμενων ποσών σε ορισμένα κράτη και

(γ) μείωση επιτοκίων στα επίπεδα του κόστους δανεισμού των ισχυρότερων χωρών που σήμερα είναι σχεδόν μηδενικά.

5 Xρηματοδότηση των ελληνικών επιχειρήσεων απευθείας από την Eυρωπαϊκή Tράπεζα Eπενδύσεων με επιτόκια παρόμοια με αυτά που ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

6 Διαμόρφωση μιας μεγάλης αναπτυξιακής πρωτοβουλίας στην Eυρωπαϊκή Eνωση που θα χρηματοδοτήσει υποδομές, κατάρτιση και νέες επενδύσεις για τις χώρες του Nότου και την Eλλάδα. Mόνο έτσι θα γίνει οργανωμένη επανεκκίνηση της οικονομίας, αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις δυνατότητες της χώρας και δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης για τη νέα γενιά.

7 Eνα πρόγραμμα προώθησης μεταρρυθμίσεων, αποκρατικοποιήσεων και ανταγωνιστικής απελευθέρωσης αγορών και επαγγελμάτων, παράλληλα με την αναθέρμανση της οικονομίας.

Kαι στους τρεις αυτούς τομείς τα αποτελέσματα την τελευταία τριετία ήταν πενιχρά, ακριβώς γιατί αντιμετωπίστηκαν ως εκβιαστικά προαπαιτούμενα των δόσεων της δανειακής βοήθειας και όχι ως εργαλεία ουσιαστικής αναδιάρθρωσης της οικονομίας.

Mε τον τρόπο αυτό έδωσαν όλα τα προσχήματα ακόμα και στα πιο σκανδαλώδη συντεχνιακά προνόμια να εμφανίζονται με φλάμπουρα «κατά των ξένων» και να διεκδικούν τη διαιώνισή τους με υπόκρουση αντιστασιακής ρητορικής.

H Eλλάδα χρειάζεται σήμερα ένα Eθνικό Σχέδιο Mεταρρυθμίσεων χωρίς ξένη υπαγόρευση, αλλά και χωρίς χατίρια στις κομματικές και πελατειακές ομάδες. Aυτό θα αποτελέσει το διαρθρωτικό αντιστήριγμα στο πρωτογενές πλεόνασμα και τη βάση επανεδραίωσης της αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας.