Ευρωκαταδίκη της Ελλάδας για τη ρύπανση στην Κορώνεια

Για υποβάθμιση και ρύπανση της λίμνης Κορώνειας καταδικάσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης την Ελλάδα, καθώς δεν ελήφθησαν τα αναγκαία μέτρα προστασίας των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών, για τα οποία έχει οριστεί η ζώνη ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) GR 1220009, ενώ παράλληλα δεν ολοκληρώθηκε, εντος της προβλεπόμενης προθεσμίας, το δίκτυο αποχέτευσης και επεξεργασίας αστικών λυμάτων για τον οικισμό του Λαγκαδά.




Αναλυτικά:

Η Επιτροπή ζήτησε από το Δικαστήριο να διαπιστώσει ότι η Ελλάδα λόγω των ανωτέρω παραλείψεων, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, καθώς και από την οδηγία 91/271/ΕΟΚ, για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων.

Κατόπιν της αποφάσεως της Επιτροπής το 2003 να κινήσει την προ της ασκήσεως προσφυγής διαδικασία, οι ελληνικές αρχές θέσπισαν, το 2004, καθεστώς προστασίας της ΖΕΠ και ενέκριναν στη συνέχεια 21 δράσεις απαραίτητες για την αποκατάσταση της λίμνης Κορώνειας.

Μεταξύ των δράσεων αυτών καταλέγονται και οι ακόλουθες:

(6) Χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδύσεων για αλατούχα απόβλητα.
(8) Σύνταξη μελέτης έργων κατασκευής συλλογικών αρδευτικών δικτύων.
(17) Κατάρτιση σχεδίου διαχείρισης και ολοκληρωμένου προγράμματος παρακολούθησης του εθνικού πάρκου των λιμνών Κορώνειας–Βόλβης και Μακεδονικών Τεμπών.
(18) Επανεξέταση των περιβαλλοντικών όρων των ρυπογόνων βιομηχανιών.
(20) Οριστικό κλείσιμο των «παράνομων» γεωτρήσεων.
(21) Περιορισμός άρδευσης και χρήση νέων τεχνολογιών και νέας πρακτικής άρδευσης.

Η Επιτροπή, κρίνοντας ότι τα μέτρα που ελήφθησαν στην πράξη από τις ελληνικές αρχές ήταν ανεπαρκή κίνησε, το 2009, για δεύτερη φορά, την προ της ασκήσεως της προσφυγής. To 2010 με αιτιολογημένη γνώμη, κάλεσε την Ελλάδα να λάβει τα απαραίτητα μέτρα και το 2011 άσκησε την προσφυγή.

Επί της παραβάσεως της οδηγίας 92/43 (διατήρηση των φυσικών οικοτόπων)

Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η Ελλάδα δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα για να θέσει σε εφαρμογή και τις 21 δράσεις που προέβλεπε το κατευθυντήριο σχέδιο προς διασφάλιση της αποκαταστάσεως της λίμνης Κορώνειας, ειδικότερα δε τις δράσεις που αφορούσαν το κλείσιμο των παράνομων γεωτρήσεων, την άρδευση, την απόρριψη των βιομηχανικών λυμάτων και την κατάρτιση σχεδίου διαχειρίσεως, καθώς και ολοκληρωμένου προγράμματος παρακολουθήσεως του εθνικού πάρκου των λιμνών Κορώνειας–Βόλβης και Μακεδονικών Τεμπών.

Από την πλευρά της, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι η Επιτροπή παραβλέπει το γεγονός ότι τα μέτρα τα οποία έχουν ληφθεί μέχρι τούδε κατέστησαν δυνατή την αναστροφή της πορείας της υποβαθμίσεως της λίμνης Κορώνειας και ότι τα μέτρα που ήδη ελήφθησαν εξασφαλίζουν, ή εν πάση περιπτώσει έχουν ως σκοπό να εξασφαλίσουν, την επαρκή προστασία τόσο των οικοτόπων όσο και των οικοτόπων ειδών.

Στην απόφασή του, το Δικαστήριο τονίζει κατ' αρχάς ότι η ζώνη GR 1220009 «λίμνες Βόλβη και Λαγκαδά και στενά Ρεντίνας» χαρακτηρίστηκε ως ΖΕΠ το 1988. Επομένως, έχει εφαρμογή επί της εν λόγω ζώνης η οδηγία 92/43 η οποία υποχρεώνει τα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να αποτρέπεται η φθορά των οικοτόπων και οι διαταράξεις που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τα είδη για τα οποία ορίστηκαν οι ΖΕΠ.

Επίσης, το Δικαστήριο διαπιστώνει, αφενός, ότι η ΖΕΠ GR 1220009 συνιστά πολύ σημαντική ζώνη για την τροφοδοσία, τη φωλεοποίηση, την αναπαραγωγή, τη διαχείμαση και την ανάπαυση πολλών ειδών που περιλαμβάνονται στην οδηγία 2009/147, καθώς και πολλών αποδημητικών ειδών. Η ΖΕΠ δέχεται τακτικά χιλιάδες υδρόβια πτηνά, που ανήκουν, μεταξύ άλλων, στα είδη Pelecanus crispus, Phalacrocorax pygmeus, Podiceps cristatus, Aythya ferina και Aythya fuligula. Αφετέρου, κατά τη διάρκεια των 40 τελευταίων ετών, μειώθηκε σημαντικά το ύψος του νερού και η επιφάνεια της λίμνης Κορώνειας: το 1970 η επιφάνεια της λίμνης ήταν περίπου 52 km2 και το 1995 ήταν 44 km2. Κατά την ίδια περίοδο, ο όγκος του νερού μειώθηκε κατά 40 %. Παράλληλα, το οικοσύστημα της λίμνης επλήγη σημαντικά.

Δεν αμφισβητείται ότι κατά τη λήξη της ταχθείσας από την Επιτροπή προθεσμίας (ημερομηνία βάσει της οποίας πρέπει να εκτιμηθεί η ύπαρξη της παραβάσεως), οι δράσεις 8, 11 και 21 δεν είχαν ολοκληρωθεί. Εξάλλου, το σχέδιο διαχείρισης του εθνικού πάρκου των λιμνών Κορώνειας–Βόλβης (δράση 17) δεν έχει εγκριθεί ακόμη από την αρμόδια αρχή και επιπλέον, κατά τη λήξη της προθεσμίας, δεν είχε περαιωθεί η επανεξέταση των ρυπογόνων βιομηχανιών (δράση 18) ούτε είχαν κλείσει όλες οι παράνομες γεωτρήσεις (δράση 20). Επισης, η Ελλάδα αναγνωρίζει ότι κάποιοι γεωργοί, επωφελούμενοι από την ξήρανση της λίμνης, κατέλαβαν 13 εκτάρια που αποτελούσαν άλλοτε τμήμα της.

Το Δικαστήριο διαπιστώνει λοιπόν ότι η Ελλάδα δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα προς αποτροπή της υποβαθμίσεως των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών για τα οποία έχει οριστεί η επίμαχη ΖΕΠ.

Επί της παραβάσεως της οδηγίας 91/271 (επεξεργασία των αστικών λυμάτων)

Η Επιτροπή εκτιμά ότι η Ελλάδα, μην έχοντας εξασφαλίσει την ύπαρξη δικτύου αποχετεύσεως και επεξεργασίας αστικών λυμάτων για τον οικισμό του Λαγκαδά, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει την οδηγία 91/271. Συγκεκριμένα, κατά τον κρίσιμο χρόνο είχε κατασκευαστεί μέρος μόνον του δικτύου αποχετεύσεως αστικών λυμάτων, ενώ δεν υπήρχε δίκτυο δευτεροβάθμιας επεξεργασίας των λυμάτων αυτών.

Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Λαγκαδά ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία στις 11 Οκτωβρίου 2011, καλύπτοντας το 58 % των αστικών λυμάτων των οικισμών του Λαγκαδά και της Χρυσαυγής.

Το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα δεν αμφισβητεί ότι το σύστημα αποχετεύσεως και επεξεργασίας αστικών λυμάτων έπρεπε να υλοποιηθεί και αναγνωρίζει ότι, κατά τη λήξη της προθεσμίας, το σύστημα αποχετεύσεως και επεξεργασίας αστικών λυμάτων του Λαγκαδά δεν είχε ακόμη περατωθεί. Συνεπώς, η αιτίαση περί παραβάσεως της οδηγίας 91/271 είναι βάσιμη.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο αποφασίζει:

«Η Ελληνική Δημοκρατία, μη λαμβάνοντας τα αναγκαία μέτρα για την αποτροπή της υποβαθμίσεως των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών για τα οποία έχει οριστεί η ζώνη ειδικής προστασίας GR 1220009 και μην έχοντας εξασφαλίσει την ύπαρξη δικτύου αποχετεύσεως και επεξεργασίας αστικών λυμάτων για τον οικισμό του Λαγκαδά, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 6, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, σε συνδυασμό με το άρθρο 7 της εν λόγω οδηγίας, και από τα άρθρα 3 και 4, παράγραφοι 1 και 3, της οδηγίας 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1991, για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, αντιστοίχως».