Με περικοπές δαπανών ύψους 7,8 δισ. ευρώ θα επιχειρήσει κυβέρνηση να περιορίσει το έλλειμμα στα 8 δισ. ευρώ ή το 4,2% του ΑΕΠ εντός του 2013 σύμφωνα με το προσχέδιο του προυπολογσμού το οποίο κατατέθηκε στην Βουλή.
Σε αυτό διατυπώνεται η πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ και δημόσιο χρέος στα 346,2 δισ. ευρώ ή 179,3% του ΑΕΠ.
Η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση και του χρόνου. Προσδιορίζεται στο 3,8% από 6,5% ενώ η ανεργία θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία φθάνοντας στο 24,7% από 23,5 το 2012.
Πιο αναλυτικά σύμφωνα με τις προβλέψεις του προσχεδίου:
• Το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, παρά τη βαθύτερη από τις εκτιμήσεις ύφεση, θα διαμορφωθεί στα 13,3 δισ. ευρώ ή στο 6,6% του ΑΕΠ το 2012, από 19,4 δισ. ευρώ ή 9,0% του ΑΕΠ το 2011.
• Το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, χωρίς νέα – εκτός Προϋπολογισμού – μέτρα, θα διαμορφωθεί στα 2,8 δισ. ευρώ ή στο 1,4% του ΑΕΠ το 2012, έναντι 4,5 δισ. ευρώ ή 2,1% του ΑΕΠ το 2011.
• Το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης με τις απαιτούμενες, υπό διαπραγμάτευση, παρεμβάσεις δημοσιονομικής προσαρμογής συνολικού ύψους, επί του παρόντος, ίσου ύψους με ότι προβλέπεται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, προβλέπεται να περιορισθεί ακόμη περισσότερο, στα 8 δισ. ευρώ ή στο 4,2% του ΑΕΠ το 2013.
• Η χώρα, παρά την παρατεταμένη ύφεση της οικονομίας, αναμένεται να έχει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2,2 δισ. ευρώ ή 1,1% του ΑΕΠ το 2013.
• Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αναμένεται να αποπληρωθούν στο σύνολό τους, μέσα από τις δόσεις του δανείου την περίοδο 2012-2013, όπως προβλέπεται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής.
Όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χ. Σταϊκούρας «τα προαναφερθέντα δεδομένα, οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις, μας επιβάλλουν να κρατήσουμε χωρίς ταλάντευση γερά το τιμόνι του σκάφους για να πάρουμε τη δύσκολη στροφή».
ΠΠΡΡΟΟΣΣΧΧΕΕΔΔΙΙΟΟ
ΚΚΚΡΡΡΑΑΑΤΤΤΙΙΙΚΚΚΟΟΟΥΥΥ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΫΫΫΠΠΠΟΟΟΛΛΛΟΟΟΓΓΓΙΙΙΣΣΣΜΜΜΟΟΟΥΥΥ
222000111333
ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΕ ΣΤΗ
ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ
ΥΠΟΥΡΓΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012
Προς τα μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Καταθέτω προς συζήτηση το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2013, σε ένα περιβάλλον βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης, υψηλής ανεργίας και μεγάλης αβεβαιότητας.
Το περιεχόμενό του σηματοδοτεί μια μεγάλη προσπάθεια για το τέλος της αμφισβήτησης της προοπτικής της Ελληνικής οικονομίας.
Είναι αλήθεια ότι τα χρόνια διαρθρωτικά και δημοσιονομικά προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας, η αδυναμία πρόσβασης στις διεθνείς αγορές και, κυρίως, το βελτιούμενο μεν αλλά υπαρκτό έλλειμμα αξιοπιστίας, δημιουργούν ασφυκτικές συνθήκες στην άσκηση της επιθυμητής δημοσιονομικής πολιτικής.
Η αστάθεια και η αβεβαιότητα στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, οι υφεσιακές πιέσεις σε αρκετές ανεπτυγμένες οικονομίες και η συνεχιζόμενη κρίση χρέους σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, επηρεάζουν δυσμενώς το οικονομικό κλίμα της χώρας μας και επιβαρύνουν την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας δημοσιονομικής προσαρμογής.
Παρ’ όλα αυτά η υλοποίηση μεγάλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η προώθηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, η επιτάχυνση δομικών αλλαγών για τη βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος, και η πιστή εκτέλεση του Προϋπολογισμού του τρέχοντος έτους, παρά την περίοδο των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην Ελληνική Οικονομία και την επίτευξη μιας διατηρήσιμης δημοσιονομικής σταθερότητας. Ξεκινώντας από την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013.
Σε κάθε περίπτωση, ο Προϋπολογισμός, διαμορφώνεται εντός ενός πλαισίου που εμπεριέχει προβλέψεις που απεικονίζουν την ευρύτερη εθνική προσπάθεια για δημοσιονομική προσαρμογή και σταδιακή επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας.
Ειδικότερα, οι εν λόγω εκτιμήσεις βασίζονται σ’ ένα νέο, απλό και σταθερό φορολογικό σύστημα, στην αναδιάρθρωση και στον περιορισμό των δομών του κράτους, στον εξορθολογισμό των δημόσιων δαπανών, στην εξάλειψη της σπατάλης σε όλες τις βαθμίδες του δημόσιου τομέα, στην εντατικοποίηση των διαδικασιών υλοποίησης των αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Γνωρίζουμε ότι κατά τη διετία που ακολούθησε την ένταξη της χώρας στο Μηχανισμό Στήριξης, η οικονομία βίωσε μια μεγάλη προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής και οι πολίτες κατέβαλλαν τεράστιες θυσίες, οι οποίες δεν πρέπει να πάνε χαμένες.
Πρέπει, συνεπώς, η Ελληνική οικονομία να εισέλθει το συντομότερο δυνατόν στον ενάρετο κύκλο της δημοσιονομικής σταθερότητας και της ανάπτυξης, ώστε να είναι σε θέση μεσοπρόθεσμα να ανταποκριθεί με όρους ευημερίας και αξιοπρέπειας στην προσπάθεια που καταβάλλουν οι Έλληνες πολίτες.
Λαμβάνοντας υπόψη την κρισιμότητα της οικονομικής κατάστασης της χώρας, το γεγονός ότι είμαστε σε διαπραγματεύσεις με τους εταίρους για τη διαμόρφωση του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Πολιτικής και την επιτακτική ανάγκη για συνεννόηση και συνεργασία όλων των μελών του Κοινοβουλίου, προσβλέπω σε μια ειλικρινή και δημιουργική συζήτηση επί του Προσχεδίου του Προϋπολογισμού του 2013, ώστε να εξαχθούν εποικοδομητικά συμπεράσματα, ενόψει της κατάθεσης του οριστικού σχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού για το νέο οικονομικό έτος.
Αθήνα, Οκτώβριος 2012
Γιάννης Στουρνάρας
Υπουργός Οικονομικών
Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α
Κεφάλαιο 1
Οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές.................................................................
5
1 Διεθνείς οικονομικές εξελίξεις................................................................................................
5
2 Οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα....................................................................................
6
2.1 Γενική επισκόπηση της Ελληνικής οικονομίας......................................................................
6
2.2 Οι εξελίξεις το 2012................................................................................................................
9
2.3 Οι προοπτικές το 2013..........................................................................................................
12
Κεφάλαιο 2
Προϋπολογισμός Γενικής Κυβέρνησης..............................................................
13
1 Εκτιμήσεις 2012.....................................................................................................................
13
1.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
13
1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)..........................................................................
19
1.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης........................................................................................
19
2 Προβλέψεις 2013...................................................................................................................
20
2.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
22
2.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.....................................................................................
23
2.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης........................................................................................
24
Κεφάλαιο 3
Δημόσιο χρέος................................................................................................................
27
1 Σύνθεση δημόσιου χρέους....................................................................................................
28
2 Δαπάνες εξυπηρέτησης χρέους.............................................................................................
30
3 Οι αγορές τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου...........................................................................
30
4 Βασικές κατευθύνσεις δανεισμού και διαχειριστικών στόχων για το 2013...........................
32
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
1. Διεθνείς οικονομικές εξελίξεις
Η πορεία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, μετά το ισχυρό πλήγμα που υπέστη κατά τη διάρκεια του 2011 λόγω της εντεινόμενης κρίσης χρέους στις προηγμένες χώρες και της γενικευμένης επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος, παρουσιάζει σημάδια σταθεροποίησης, με τους κινδύνους και τις αβεβαιότητες, ωστόσο, που αφορούν τις προβλέψεις να παραμέ-νουν ισχυροί και αυξημένοι.
Η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμάται στο 3,5% το 2012 και στο 3,9% το 2013, από 3,9% το 2011 (Έκθεση του ΔΝΤ, Ιουλ. 2012). Το 1ο τρίμηνο του 2012, ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου προϊόντος ήταν 3,6% σε ετήσια βάση, ενώ το 2ο τρίμηνο του έτους παρατη-ρείται μικρή κάμψη του ρυθμού ανάπτυξης, με την ανεργία να παραμένει υψηλή σε πολλές προηγμένες οικονομίες. Όπως προαναφέρθηκε, οι ανωτέρω προβλέψεις για την ανάπτυξη υ-πόκεινται σε σημαντικούς κινδύνους και αβεβαιότητες, καθώς προϋποθέτουν επαρκείς δρά-σεις ώστε να υπάρξει χρηματοπιστωτική σταθερότητα στις χώρες της περιφέρειας της Ευρω-ζώνης και αποτελεσματική αντιμετώπιση της μείωσης των εμπορικών συναλλαγών και της αυξημένης αστάθειας των κεφαλαιακών ροών από τις αναδυόμενες οικονομίες.
Στην Ευρωζώνη, το 2012, αναμένεται ήπια ύφεση υπό την επίδραση της κρίσης χρέους, της αυξημένης αβεβαιότητας, της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής και της απομόχλευ-σης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν συντελέσει στην απο-μείωση του συστημικού κινδύνου, αλλά η οικονομική ανάκαμψη χαρακτηρίζεται εύθραυστη. Η θέσπιση της παράλληλης λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (European Stability Mechanism - ESM) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (European Financial Stability Facility - EFSF) ενδυνάμωσαν τον Ευρωπαϊκό μηχανισμό διαχείρισης της κρίσης. Παράλληλα, η νομισματική πολιτική διατήρησε το διευ-κολυντικό της χαρακτήρα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), λαμβάνοντας υπόψη τη ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών στην Ευρωζώνη και τις χαμηλές πληθωριστικές πιέσεις και προσδοκίες, επικεντρώθηκε σε παρεμβάσεις και μη συμβατικά μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας με στόχο την αντιμετώπιση της πιστωτικής στενότητας. Υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων, ο ρυθμός ανάπτυξης για την Ευρωζώνη προβλέπεται να διαμορφωθεί σε -0,3% το 2012 και να επανέλθει σε θετικό επίπεδο το 2013 (0,7% σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ).
Μεταξύ των προηγμένων οικονομιών, στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, υπήρξε ανάκαμψη της οι-κονομικής δραστηριότητας. Παράλληλα, και στις δυο χώρες έχουν σχεδιαστεί προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Στις αναπτυσσόμενες και ανα-δυόμενες οικονομίες ο ρυθμός ανάπτυξης παρουσιάζει μικρή πτώση αλλά θα εξακολουθήσει να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα το 2012.
Οι διεθνείς τιμές των εμπορευμάτων αναμένεται να μειωθούν τόσο το 2012 όσο και το 2013. Αν και η τιμή του αργού πετρελαίου αυξήθηκε τους πρώτους μήνες του 2012, αγγίζοντας τα 126 δολάρια ανά βαρέλι στα μέσα Μαρτίου, μειώθηκε σημαντικά κατά το 2ο τρίμηνο του έ-
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 5
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
τους στα 86 δολάρια το βαρέλι, λόγω της μειωμένης παγκόσμιας ζήτησης και του κατευνα-σμού των ανησυχιών σχετικά με διαταραχές στην προσφορά πετρελαίου εξαιτίας των διεθνών γεωπολιτικών εξελίξεων. Για το 2013 η τιμή του αργού πετρελαίου εκτιμάται στα 94,16 δο-λάρια το βαρέλι. Ο πληθωρισμός, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νο-μισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,6% στις προηγμένες οικονομί-ες και στο 5,6% στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες το 2013, από 2,0% και 6,3% αντίστοιχα το 2012.
Η υποχώρηση της παγκόσμιας εξωτερικής ζήτησης και η αυξημένη αβεβαιότητα είχε ως απο-τέλεσμα την υποχώρηση του ρυθμού αύξησης του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου το 2012 (σε 3,8% έναντι 5,9% το 2011), ενώ το 2013 προβλέπεται επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης στο 5,1%.
Πίνακας 1.1 Βασικά μεγέθη για την παγκόσμια οικονομία
(% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές)
2010
2011
2012
2013
1. Παγκόσμιο ΑΕΠ
5,3
3,9
3,5
3,9
ΑΕΠ Ευρωζώνης
1,9
1,5
-0,3
0,7
ΑΕΠ ΗΠΑ
3,0
1,7
2,0
2,3
2. Όγκος Παγκόσμιου εμπορίου (αγαθά και υπηρεσίες)
12,8
5,9
3,8
5,1
3. Πληθωρισμός
Προηγμένες οικονομίες
1,5
2,7
2,0
1,6
Αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες
6,1
7,2
6,3
5,6
4. Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ)
Ευρωζώνη
-6,2
-4,1
-3,2
-2,7
ΗΠΑ
-10,5
-9,6
-8,1
-6,3
5. Τιμή πετρελαίου / βαρέλι ($ ΗΠΑ)
79,03
104,01
101,80
94,16
Πηγή: ΔΝΤ, World Economic Outlook (Απρίλιος 2012) και Update of the World Economic Outlook (Ιούλιος 2012)
2. Οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα
2.1 Γενική επισκόπηση της Ελληνικής οικονομίας
Το 2011, δεύτερο έτος εφαρμογής του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής, επιτεύχθηκε μείωση του ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κατά 1,2 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ενώ συνολικά στη διετία 2010-2011 η μείωση ήταν 6,5 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από 15,6% το 2009 σε 9,1% το 2011). Αυτή η μείωση είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί από κράτος-μέλος της Ευρωζώνης. Το αποτέλεσμα αυτό στηρίχθηκε στα δημοσιονομικά μέτρα που ελήφθησαν και τα οποία έφθαναν τα 49 δισ. ευρώ ή το 22,5% του ΑΕΠ1 την περίοδο 2010-2012, έναντι 21% του ΑΕΠ του αντίστοιχου προγράμματος της Ιρλανδίας2 (2008-2015) για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επίσης σημαντικό αποτέλεσμα ήταν η μείωση του κυκλι-κά προσαρμοσμένου ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης, σε εθνικολογιστική βάση, κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την περίοδο 2009-2011, καθώς και η βελτίωση του πρω-τογενούς ελλείμματος κατά 8,4 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.
Ως προς την απόδοση των μέτρων για τη δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να αναφερ-θεί η μικρότερη, σε σχέση με την αύξηση των συντελεστών, αποδοτικότητα των φορολογι-
1 European Commission, The economic adjustment programme for Greece, Table 12. March 2012. 2 Central Bank of Ireland, Fiscal Consolidation – Does it deliver? August 2012.
6 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
κών εσόδων. Το φαινόμενο οφείλεται σε αρκετούς λόγους όπως η ύφεση, η μείωση του εισο-δήματος των φορολογουμένων, η φοροδιαφυγή, η περιορισμένη ρευστότητα των επιχειρήσε-ων και των ιδιωτών και η καθυστέρηση έκδοσης αποφάσεων από τα δικαστήρια. Καταμερι-σμός της υστέρησης σε κάθε έναν από τους παραπάνω παράγοντες είναι δύσκολο να γίνει. Αν όμως ληφθούν υπόψη οι ελαστικότητες φορολογικών εσόδων, όπως αυτές εκτιμώνται από τους διεθνείς οργανισμούς, προκύπτει, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, ότι τα 2/3 της υστέρησης του συνόλου των εσόδων από έμμεσους και άμεσους φόρους αποδί-δονται στην ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας3.
Ταυτόχρονα, όμως, δρομολογήθηκαν κάποιες σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ό-πως οι αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα, η δημιουργία ενιαίας αρχής πληρωμών στο δημό-σιο τομέα, το ενιαίο μισθολόγιο, η αναδιάρθρωση και συγχώνευση φορέων και υπηρεσιών του Δημοσίου, ο εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης και των υπηρεσιών υγείας. Μεταρρυθμίσεις βέβαια που θα πρέπει να ενισχυθούν και να ολοκληρωθούν.
Παρά τη σημαντική πρόοδο των δημοσιονομικών δεικτών, η πλήρης επίτευξη των μεσοπρό-θεσμων στόχων, καθώς και η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους με τη συμμετοχή των ιδιω-τών ομολογιούχων (PSI)4 δημιούργησε την ανάγκη για επιπλέον χρηματοδότηση των συνο-λικών δανειακών αναγκών της χώρας για την περίοδο 2012-2014. Για την αντιμετώπιση αυ-τών υπεγράφη νέα δανειακή σύμβαση, η οποία περιλαμβάνει:
• τη χρηματοδότηση μέρους της εθελοντικής ανταλλαγής των ομολόγων μέχρι ύψους 30 δισ. ευρώ,
• τη χρηματοδότηση της επαναγοράς τίτλων που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο Ευρω-σύστημα ύψους 35 δισ. ευρώ,
• τη χρηματοδότηση της αποπληρωμής των δεδουλευμένων τόκων ύψους 5,7 δισ. ευρώ,
• τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ύψους 23 δισ. ευρώ και
• τη χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών μέχρι του ποσού των 109,1 δισ. ευρώ (εκ των οποίων ποσό ύψους 24,4 δισ. ευρώ προέρχεται από το μη χρησιμοποιηθέν ονομαστικό κε-φάλαιο της πρώτης δανειακής σύμβασης, και ποσό ύψους 23 δισ. ευρώ προέρχεται από μη χρησιμοποιηθέν ονομαστικό κεφάλαιο της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών).
Το νέο Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής, συνοδεύτηκε από τη λή-ψη νέων μέτρων, τα οποία απαιτούσαν την τροποποίηση του ήδη κατατεθέντα στη Βουλή Κρατικού Προϋπολογισμού του 2012. Με το Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, ο οποίος ψηφίστηκε στις 28 Φεβρουαρίου (ν. 4051), και ο οποίος περιλαμβάνει νέες επιπλέον δημοσι-ονομικές παρεμβάσεις ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ για το 2012, οι δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού περιορίζονται κατά 2,2 δισ. ευρώ (1,1% στο ΑΕΠ), ενώ τα έσοδα αναθεω-ρήθηκαν προς τα κάτω (συνολικά η προβλεπόμενη αναθεώρηση ανέρχεται σε -3,0 δισ. ευρώ). Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, προβλέπονταν επιδείνωση κατά 1,36 δισ. ευρώ του ελλείμματος των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ), ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης μείωσης των εσόδων τους λόγω της αυξανόμενης ανεργίας. Επίσης, το πρωτογενές ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης, σε εθνικολογιστική βάση, εκτιμώ-νταν ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα 1,4% του ΑΕΠ το 2012, σε σύγκριση με πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ που προέβλεπε ο αρχικός Προϋπολογισμός.
3 Τράπεζα της Ελλάδος, Έκθεση του Διοικητή. Απρίλιος 2012. 4 Η συμφωνία καλύπτει ομόλογα συνολικού ύψους 205,6 δισ. ευρώ, τα οποία αναλύονται σε ομόλογα ύψους 177,3 δισ. ευρώ υπό το Ελληνικό Δίκαιο, ομόλογα ύψους 18,6 δισ. ευρώ υπό ξένο δίκαιο και ομόλογα ύψους 9,7 δισ. ευρώ δημοσίων επιχειρήσεων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 7
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Βασικό χαρακτηριστικό των οικονομικών εξελίξεων για το 2012 είναι η παραμονή της οικο-νομίας σε βαθειά ύφεση, η οποία άρχισε το 2008 και συνεχίζεται αμείωτη για πέμπτο συνε-χόμενο έτος, με τη συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ να ξεπερνά το 20% την τελευταία πεντα-ετία. Φαίνεται ότι η Ελληνική οικονομία έχει περιπέσει σε ένα φαύλο κύκλο δημοσιονομικής προσαρμογής – ύφεσης – μη επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, με κεντρικό σημείο α-ναφοράς την εντεινόμενη αβεβαιότητα, ο οποίος μπορεί να διακοπεί αν ενισχυθούν οι θετικές προσδοκίες για την οικονομία. Οι θετικές προσδοκίες είναι συνάρτηση, κυρίως, ενός αξιόπι-στου προγράμματος οικονομικής πολιτικής και ενός σταθερού χρηματοπιστωτικού πλαισίου.
Το 2012 είναι το τρίτο έτος δημοσιονομικής προσαρμογής με την προσπάθεια της χώρας για περαιτέρω εξορθολογισμό των δαπανών, βελτίωση των δημοσιονομικών συνθηκών και εντα-τικοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων να συνεχίζεται κυρίως μετά το σχηματισμό της Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης. Τα αποτελέσματα της μεγάλης δημοσιονομικής προσαρ-μογής, που ακολούθησε την ένταξη της χώρας στο Μηχανισμό Στήριξης, και οι τεράστιες θυσίες που κατέβαλλαν οι πολίτες συνιστούν τη βάση της νέας προσπάθειας, στο πλαίσιο του νέου Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής, για να επιτευχθεί η δημοσιονομική σταθερότη-τα και η αποτελεσματική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Η προσπάθεια αυτή είναι δύσκολη και πρωτόγνωρη για την Ελληνική οικονομία δεδομένων των χρόνιων στρεβλώσεων και των διαχρονικών διαρθρωτικών προβλημάτων. Ωστόσο, είναι μια εθνική προσπάθεια που ενσω-ματώνει όρους των εταίρων μας, αλλά και τη σταθερή βούληση η χώρα να αξιοποιεί τα δικά της αποτελέσματα αλλά και τις ευκαιρίες που φαίνεται να δημιουργούνται στο Ευρωπαϊκό περιβάλλον, ώστε, εν πορεία, να τροποποιηθούν όροι προς την κατεύθυνση της ελάφρυνσης των πιέσεων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η δημοσιονομική στρατηγική της Κυβέρνησης για το 2013 βασίζεται στους παρακάτω πυλώνες:
• στην εφαρμογή ενός νέου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016,
• στην υιοθέτηση και υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και θεσμι-κών αλλαγών,
• στη δημιουργία ενός απλού, δίκαιου και σταθερού φορολογικού συστήματος,
• στην επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και του προγράμματος αξιοποίησης της ακίνη-της περιουσίας του Δημοσίου και
• στην περαιτέρω αναδιάρθρωση και συγχώνευση των φορέων του δημόσιου τομέα.
Οι διαρθρωτικές αλλαγές και η επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων είναι παρά-γοντες που μπορούν να επιταχύνουν την ανάκαμψη της Ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, οι ιδιωτικοποιήσεις και η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας μπορούν να οδηγήσουν σε αύ-ξηση των ιδιωτικών επενδύσεων και συνεπώς σε ενίσχυση της παραγωγικότητας και επιτά-χυνση της τεχνολογικής αναδιάρθρωσης, παράγοντες που συνδέονται άμεσα και με την αντα-γωνιστικότητα της οικονομίας. Η αρχική εισροή ξένων κεφαλαίων, λόγω των ιδιωτικοποιή-σεων, είναι δυνατόν να δημιουργήσει δευτερογενείς εισροές, ενώ θα υπάρξουν και παρεπόμε-να οφέλη για άλλες επιχειρήσεις ή κλάδους της οικονομίας. Αντίστοιχα, οι διαρθρωτικές με-ταρρυθμίσεις μπορούν να αποτελέσουν έναν καθοριστικό παράγοντα για την αύξηση της ε-ξωστρέφειας της Ελληνικής οικονομίας και τη βελτίωση του επενδυτικού και επιχειρηματι-κού περιβάλλοντος.
8 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
2.2 Οι εξελίξεις το 2012
Η οικονομική δραστηριότητα
Σχεδόν όλοι οι δείκτες που αποτυπώνουν σε μηνιαία βάση τη δραστηριότητα της Ελληνικής οικονομίας, είτε από την πλευρά της δαπάνης είτε από την πλευρά της παραγωγής, δείχνουν σημαντική συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας για το 2012 (με εξαίρεση τη διατή-ρηση της καλής εικόνας των εξαγωγών). Οι δείκτες οικονομικού κλίματος και οι δείκτες προσδοκιών παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, εμφανίζοντας σημαντική μεταβλητότητα ως αποτέλεσμα της γενικευμένης αβεβαιότητας και του κλίματος ανασφάλειας που επικρατεί. Οι τάσεις αυτές υποδεικνύουν συνέχιση της ύφεσης και στα επόμενα τρίμηνα, λαμβάνοντας υπόψη τον ιδιαίτερα χαμηλό ρυθμό πιστωτικής επέκτασης, καθώς και την περιοριστική δη-μοσιονομική και εισοδηματική πολιτική.
Με βάση τα διαθέσιμα, μη εποχικά διορθωμένα, τριμηνιαία στοιχεία των Εθνικών Λογαρια-σμών της ΕΛΣΤΑΤ, το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, κατά το 2ο τρίμηνο του 2012 παρουσίασε μείωση κατά 6,2% σε ετήσια βάση σε σχέση με το 2ο τρίμηνο του 2011 (το 1ο τρίμηνο η μεί-ωση ήταν 6,5%).
Αναφορικά με τις συνιστώσες του ΑΕΠ, στο 1ο τρίμηνο του 2012, η ιδιωτική κατανάλωση σημείωσε μείωση κατά 7,5%, οι συνολικές επενδύσεις μείωση κατά 21,3%, οι εξαγωγές αγα-θών αυξήθηκαν κατά 9,5% και οι εξαγωγές υπηρεσιών κατά 0,7%, ενώ οι εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 11,2% και οι εισαγωγές υπηρεσιών κατά 10,0%.
Δεδομένου ότι στο 2ο εξάμηνο του 2012 θα έχουμε εντονότερη επίπτωση στην πραγματική οικονομία από την εφαρμογή των μέτρων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής για το 2012, εκτιμάται ότι η ετήσια μείωση του πραγματικού ΑΕΠ θα είναι 6,5% το 2012, με τη συμβολή του εξωτερικού τομέα να εκτιμάται στις 3,1 εκατοστιαίες μονάδες και την εγχώρια ζήτηση να έχει αρνητική συμβολή 9,6 εκατοστιαίων μονάδων.
Πληθωρισμός - Τιμές
Ο πληθωρισμός παραμένει σε πορεία υποχώρησης, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις μειώθη-καν αισθητά στο 1ο οκτάμηνο του 2012 λόγω της χαμηλής ζήτησης και της μείωσης του κό-στους εργασίας. Ο εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Αυγούστου μόλις κατά 1,3%, έναντι 3,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2011, ενώ για τον Αύγουστο ο ίδιος δείκτης έπεσε κάτω από το 1,0% (σε 12μηνη μεταβολή), την ίδια στιγμή που ο αντίστοιχος δείκτης στην Ευρωζώνη καταγράφει αύξηση κατά 2,6%. Ο δομικός πληθωρισμός συνεχίζει την πορεία αποκλιμάκωσής του, με το μήνα Αύγουστο να αγγίζει μηδενικούς ρυθμούς μεταβολής, παραμένοντας σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τον αντίστοιχο μέσο όρο στην Ευρωζώνη.
Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι ήδη από το Μάιο ο εναρμονισμένος ΔΤΚ με σταθε-ρούς φόρους (πληθωρισμός χωρίς την επίδραση φόρων), για πρώτη φορά, υποχώρησε σε αρ-νητικό έδαφος, στο -0,2%, γεγονός που αποτυπώνει τη σταδιακή αποκλιμάκωση της επιβά-ρυνσης των τιμών λόγω των φορολογικών μέτρων που έχουν ληφθεί.
Από το μήνα Οκτώβριο αναμένεται μια επιβάρυνση των τιμών, εξαιτίας της επίπτωσης δημο-σιονομικών μέτρων του Προϋπολογισμού (π.χ. εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης και του πετρελαίου κίνησης με το 80% της σημερινής τιμής του ειδι-κού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου κίνησης), με τον ετήσιο πληθωρισμό για το 2012 να εκτιμάται στο 1,2%, δηλαδή σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα από το 2011.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 9
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Απασχόληση-Ανεργία
Στην αγορά εργασίας σημειώθηκε περαιτέρω αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Με βάση τα μηνιαία εποχικά διορθωμένα στοιχεία της έρευνας της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο του 2012 ανήλθε σε 24,4%, με τον αριθμό των ανέργων να φτάνει τα 1.216.400 άτομα. Εξετάζοντας τα χαρακτηριστικά της ανεργίας προκύπτει ότι το ποσοστό των ανέργων νέων ηλικίας 15-24 ετών αυξήθηκε δραματικά, φτάνοντας το 55,0%, ενώ και το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό των ανδρών (28,1% έναντι 21,7%). Για ολόκληρο το έτος 2012, το μέσο ποσοστό ανεργίας εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει το 23,5%.
Νομισματικές και πιστωτικές εξελίξεις
Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του νομισματικού μεγέθους που αποτελεί την Ελληνική συμβο-λή στο Μ3 της Ευρωζώνης (εκτός του νομίσματος σε κυκλοφορία) έγινε προοδευτικά περισ-σότερο αρνητικός κατά την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου του 2012 και διαμορφώθηκε σε -18,1% τον Ιούλιο του 2012 έναντι -16,4% το Δεκέμβριο του 2011. Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μείωσης των καταθέσεων διάρκειας μίας ημέρας διαμορφώθηκε, τον Ιούλιο 2012 σε 20,9%, από 18,0% το Δεκέμβριο του 2011, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μείωσης των καταθέσεων προθεσμίας έως 2 ετών έφθασε το 16,1% τον Ιούλιο του 2012, από 15,3% το Δεκέμβριο του 2011.
Η ενίσχυση του ετήσιου ρυθμού μείωσης της νομισματικής επέκτασης αντικατοπτρίζει τη συνεχιζόμενη φυγή των εγχώριων καταθέσεων, με απαρχή τον Οκτώβριο του 2009 (η Ελλη-νική συμβολή στο Μ3 αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από καταθέσεις). Βασικό ερμηνευτι-κό παράγοντα της συνεχιζόμενης μείωσης των καταθέσεων αποτελεί η περαιτέρω υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας, η οποία προκαλεί μείωση της ζήτησης χρήματος. Η μείωση των καταθέσεων πέρα από την έκταση που δικαιολογείται από την υποχώρηση του ΑΕΠ α-ντανακλά την αβεβαιότητα ως προς τις οικονομικές προοπτικές της χώρας και ιδίως ως προς την παραμονή στην Ευρωζώνη. Πράγματι έχει παρατηρηθεί ότι κατά τους μήνες που συμβαί-νουν γεγονότα τα οποία εντείνουν την αβεβαιότητα (π.χ. προεκλογική περίοδος), σημειώνο-νται εκροές καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι αυξάνονται παράλληλα αφενός η ζήτηση του κοινού για τραπεζογραμμάτια, τα οποία αποθησαυρίζονται, και αφετέρου οι μεταφορές κεφαλαίων στο εξωτερικό, τα οποία τοποθετούνται κυρίως σε τραπεζικές καταθέσεις και χρεόγραφα. Ενδεικτικό της σχέσης αυτής είναι ότι μετά τις εκλο-γές του Ιουνίου παρατηρείται ανακοπή της εκροής καταθέσεων και σταδιακή επιστροφή τους στο Ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η βελτίωση της εμπιστοσύνης των αποταμιευτών είναι άμεση συνάρτηση της προόδου ως προς τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και την εξάλειψη των δημοσιονομικών ανισορροπιών, ενώ σημαντική θα είναι και η συμβολή της ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης και της περαιτέρω προόδου με την εξυγίανση και την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος.
Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του υπολοίπου της συνολικής χρηματοδότησης της οικονομίας από τα εγχώρια Νομισματικά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα (ΝΧΙ), γινόταν προοδευτικά πε-ρισσότερο αρνητικός από τον Ιούλιο του 2011, ώστε τον Ιούλιο του 2012 να διαμορφωθεί σε -4,5% (Δεκέμβριος 2011: -2,0%). Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρημα-τοδότησης προς τον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης επιβραδύνθηκε από 2,0% το Δεκέμβριο του 2011 σε -3,4% τον Ιούλιο του 2012. Παράλληλα, ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της χρημα-τοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες-
10 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
αγρότες-ατομικές επιχειρήσεις και ιδιώτες-ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα) ενισχύθηκε από 3,1% το Δεκέμβριο του 2011 σε 4,8% τον Ιούλιο του 2012.
Η υποχώρηση του ετήσιου ρυθμού της πιστωτικής επέκτασης προς τη Γενική Κυβέρνηση α-ντανακλά την επιβράδυνση του ρυθμού μεταβολής τόσο των τοποθετήσεων των εγχώριων ΝΧΙ σε Ελληνικούς κρατικούς τίτλους, εν μέρει εξαιτίας της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, όσο και την υποχώρηση του υπολοίπου των τραπεζικών δανείων προς τον εν λόγω τομέα, καθώς η χρηματοδότηση προς αυτόν προέρχεται πλέον κυρίως από τα δάνεια των λοι-πών κρατών-μελών της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ.
Η συνεχιζόμενη επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ερμηνεύεται από παράγοντες που αφορούν τόσο την πλευρά της ζή-τησης όσο και της προσφοράς δανείων. Η έντονη και παρατεταμένη κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας και το κλίμα αυξημένης αβεβαιότητας στη χώρα μας επηρέασαν αρνητικά τη ζήτηση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για τραπεζικό δανεισμό. Για παράδειγμα, λό-γω του χαμηλού βαθμού χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού και της αβεβαιότητας, οι επιχειρήσεις περιόρισαν ή ανέστειλαν τα επενδυτικά τους σχέδια με αποτέλεσμα να υπο-χωρήσουν, αντιστοίχως, οι ανάγκες τους για τραπεζικό δανεισμό.
Από την άλλη πλευρά, η αβεβαιότητα και η βαθειά οικονομική ύφεση συνέβαλαν σε περιορι-σμό των δυνατοτήτων του τραπεζικού τομέα να χορηγήσει δανειακά κεφάλαια. Πρώτον, τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν έλλειμμα ρευστότητας εξαιτίας της συνεχούς υποχώρησης της καταθετικής τους βάσης τα τελευταία δύο και πλέον έτη αλλά και του δρα-στικού περιορισμού των δυνατοτήτων τους για πρόσβαση στις διεθνείς αγορές χρήματος και έκδοση μεσομακροπρόθεσμων ομολόγων. Δεύτερον, η αποδυνάμωση της κεφαλαιακής βά-σης των τραπεζών από την απομείωση της αξίας των Ελληνικών κρατικών ομολόγων λόγω της δημοσιονομικής κρίσης και ειδικότερα της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους και την καταγραφή ζημιών από επισφαλή δάνεια, υψηλότερων από ότι στο παρελθόν λόγω της βα-θειάς οικονομικής ύφεσης, δημιουργεί την αναγκαιότητα τα τραπεζικά ιδρύματα να προβούν σε απομόχλευση. Τρίτον, η αύξηση του πιστωτικού κινδύνου λόγω της οικονομικής ύφεσης αποθάρρυνε περαιτέρω την προσφορά δανείων από τις τράπεζες προκειμένου να αποφύγουν την πραγματοποίηση ζημιών στο μέλλον. Οι παράγοντες αυτοί αναδεικνύουν τη σημασία της αναδιάρθρωσης και της ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού τομέα για τη βελτίωση της χρηματοδότησης και άρα των προοπτικών της Ελληνικής οικονομίας.
Τα επιτόκια των νέων τραπεζικών καταθέσεων στην Ελλάδα, τα οποία ακολουθούν ανοδική πορεία από τα τέλη του 2009, σημείωσαν μικρή περαιτέρω άνοδο το επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου του 2012, η οποία αντανακλά την προσπάθεια των τραπεζών να συγκρατήσουν τις εκτεταμένες αποσύρσεις καταθέσεων. Ωστόσο, το επιτόκιο στη σημαντικότερη κατηγορία καταθέσεων, δηλαδή εκείνων με συμφωνημένη διάρκεια έως ένα έτος από τα νοικοκυριά, αν και κατά το 1ο εξάμηνο του 2012 παρουσίασε μικρή άνοδο, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2012 σημείωσε πτώση κατά 6 μονάδες βάσης και τον Ιούλιο του 2012 διαμορφώθηκε σε 4,82%. Λόγω της σημαντικής υποχώρησης του πληθωρισμού, σε πραγματικούς όρους το επι-τόκιο αυτό, το οποίο παραμένει σε θετικά επίπεδα από το Μάιο του 2011, παρουσίασε αύξη-ση κατά 102 μονάδες βάσης και ανήλθε τον Ιούλιο του 2012 σε 3,48%.
Τα επιτόκια των νέων τραπεζικών δανείων υποχώρησαν σημαντικά, αντανακλώντας την ευ-νοϊκή επίδραση των μειώσεων των βασικών επιτοκίων και των μη συμβατικών μέτρων νομι-σματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος, την υποχώρηση της ζήτησης για νέα δάνεια αλλά και τις αναδιαρθρώσεις-ρυθμίσεις παλαιών δανείων. Το μέσο επιτόκιο των δανείων προς τις ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 11
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις υποχώρησε κατά 68 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε σε 6,33% τον Ιούλιο του 2012, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των δανείων προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα σημείωσε πτώση κατά 105 μονάδες βάσης, και δια-μορφώθηκε στο 5,22%.
2.3 Οι προοπτικές το 2013
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ το 2012 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί κοντά στο -6,5%. Λαμβάνοντας υπόψη το «carry-over» από την υψηλότερη του αναμενομένου ύφεση το 2012, τα δημοσιονομικά μέτρα του αναθεω-ρημένου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, και αγνοώντας μέτρα και πρωτοβουλίες που προγραμματίζει η Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης, με την απαραίτητη συμ-βολή των εταίρων, για την ανάκαμψη της Οικονομίας, ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται στο -3,8% για το 2013.
Η μείωση αναμένεται να προέλθει από την εγχώρια ζήτηση, η συμβολή της οποίας προβλέπε-ται στις -6,1 εκατοστιαίες μονάδες, με την ιδιωτική κατανάλωση να μειώνεται κατά 5,9%, τη δημόσια κατανάλωση κατά 7,2% και τις επενδύσεις κατά 3,7%. Αντίθετα, η συμβολή του ε-ξωτερικού τομέα αναμένεται θετική (συμβολή 2,1 εκατοστιαίες μονάδες στη μεταβολή του ΑΕΠ), με τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών να προβλέπεται ότι θα αυξηθούν κατά 2,5% και τις εισαγωγές να μειώνονται κατά 5,3%.
Το ποσοστό ανεργίας, χωρίς την αποτελεσματική εφαρμογή πολιτικών που σχεδιάζει η Κυ-βέρνηση για την επανεκκίνηση της οικονομίας, εκτιμάται να αυξηθεί περαιτέρω το 2013, και να διαμορφωθεί στο 24,7% του εργατικού δυναμικού, κυρίως λόγω της κάμψης της οικονο-μικής δραστηριότητας που θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της απασχόλησης κατά 3,0%.
Τέλος, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί σημαντικά το 2013, επηρεαζόμενος κυρίως από τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση και τις διαρθρωτικές αλλαγές που βελτιώνουν τη λειτουργία των αγορών. Η μεταβολή του εναρμονισμένου ΔΤΚ το 2013 εκτιμάται στο 0,7%.
Στον πίνακα 1.2 παρουσιάζονται οι προβλέψεις για τα βασικά μεγέθη του πραγματικού τομέα της Ελληνικής οικονομίας για το 2013.
Πίνακας 1.2 Βασικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας
(% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές)
2011
2012
2013
ΑΕΠ
-6,9
-6,5
-3,8
Ιδιωτική κατανάλωση -7,1
-7,7
-5,9
Δημόσια κατανάλωση -9,1
-6,5
-7,2
Επενδύσεις
-20,7
-18,5
-3,7
Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών
-0,3
0,4
2,5
Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών
-8,1
-10,1
-5,3
Εναρμονισμένος ΔΤΚ
3,1
1,2
0,7
Αποπληθωριστής ΑΕΠ
1,6
-0,1
-0,1
Απασχόληση
-6,7
-8,2
-3,0
Ποσοστό ανεργίας
17,3
23,5
24,7
12 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
1. Εκτιμήσεις 2012
Για το έτος 2012 στόχος του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής ήταν η βελτίωση του ελ-λείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κατά 0,5% του ΑΕΠ σε σχέση με το 2011. Ωστόσο, επει-δή το έλλειμμα του 2011 διαμορφώθηκε υψηλότερα από το στόχο κατά 1,1% του ΑΕΠ (9,0% του ΑΕΠ έναντι 7,9% του ΑΕΠ του στόχου του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής), το νέο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής συνοδεύτηκε από τη λήψη νέων μέτρων, τα οποία απαιτούσαν την τροποποίηση του ήδη εγκεκριμένου Προϋπολογισμού του 2012.
Με το Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, ο οποίος ψηφίστηκε το Φεβρουάριο του 2012, οι δαπάνες περιορίστηκαν κατά 2,2 δισ. ευρώ (1,1% του ΑΕΠ), ενώ τα έσοδα (ταμειακή βάση) αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω κατά 3,0 δισ. ευρώ περίπου. Περαιτέρω, εκτιμάται μεγαλύτερη επιδείνωση του ελλείμματος των ΟΚΑ ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης μείωσης των εσό-δων τους λόγω της αυξανόμενης ανεργίας.
Ο Προϋπολογισμός του 2012 της Γενικής Κυβέρνησης, όπως αναπροσαρμόστηκε το Φε-βρουάριο του τρέχοντος έτους, υλοποιείται με ικανοποιητικό τρόπο και τα στοιχεία του ο-κταμήνου επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό τις εκτιμήσεις.
Η υστέρηση των καθαρών εσόδων κατά 2 δισ. ευρώ περίπου στο οκτάμηνο, σε σχέση με τον προβλεπόμενο στόχο, αντισταθμίζεται από τη σημαντική μείωση των δαπανών κατά 4,8 δισ. ευρώ. Αποτέλεσμα της προσπάθειας για περαιτέρω εξορθολογισμό των δαπανών είναι το γε-γονός ότι οι πρωτογενείς δαπάνες (χωρίς τόκους και χρεολύσια) μειώθηκαν κατά το ίδιο χρο-νικό διάστημα κατά 9,3% (3.170 εκατ. ευρώ) σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, ως ποσοστό του ΑΕΠ, θα διαμορφωθεί ελαφρά χαμηλότερα (6,6% του ΑΕΠ) έναντι αυτού που είχε προβλεφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό (6,7% του ΑΕΠ) και σημαντικά χαμηλότερο από το 9,0% του ΑΕΠ για το 2011, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται ότι θα βελτιωθεί κατά 0,7% του ΑΕΠ σε σχέση με το αντίστοιχο του έτους 2011 και θα διαμορφωθεί στο 1,4% του ΑΕΠ.
1.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
Έσοδα
Τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, μετά τη μείωση των επιστροφών, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 48.952 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας απόκλιση από τους στόχους του Συ-μπληρωματικού Προϋπολογισμού κατά 4,6% εξαιτίας, κυρίως, της μεγαλύτερης έναντι των αρχικών εκτιμήσεων ύφεσης καθώς και παρεμβάσεων στη διαδικασία είσπραξης ορισμένων κατηγοριών εσόδων.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 13
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Πίνακας 2.1 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης σύμφωνα με τη μεθοδολογία European System Accounts
(ESA 95)
(σε εκατ. ευρώ)
2012
2013 Προβλέψεις
Περιγραφή κατηγορίας εσόδου - δαπάνης
2011
Πραγμ/σεις
(προσωρινά στοιχεία)
Συμπλ/κός
Προϋπ/σμός
Εκτιμήσεις
Χωρίς
παρεμβάσεις
Με
παρεμβάσεις
Ι. Έσοδα (1+2)
53.859
56.159
53.707
54.207
51.840
1. Καθαρά έσοδα Τακτικού Προϋπολογισμού (α+β-γ+δ+ε)
50.090
51.409
48.952
49.109
46.742
α. Τακτικά έσοδα (1+2+3+4)
52.295
52.868
49.648
50.180
47.631
1. Άμεσοι φόροι
20.317
23.522
20.767
21.726
20.250
2.Έμμεσοι φόροι
28.632
26.881
26.271
26.236
25.193
3. Απολήψεις από ΕΕ
274
165
227
232
232
4. Μη φορολογικά έσοδα
3.072
2.300
2.383
1.986
1.956
β. Μη τακτικά έσοδα
1.921
2.081
2.207
1.501
1.537
γ. Επιστροφές φόρων
5.283
3.810
3.691
3.293
3.147
δ. Ειδικά έσοδα από εκχώρηση αδειών και δικαιωμάτων
1.157
270
32
86
86
ε. Μεταφορά εσόδων από ANFA
756
635
635
2. Έσοδα ΠΔΕ (α+β)
3.769
4.750
4.755
5.098
5.098
α. Εισροές ΕΕ
3.623
4.550
4.555
4.898
4.898
β. Ίδια έσοδα
146
200
200
200
200
ΙΙ. Δαπάνες (1+2)
76.743
70.297
69.109
67.047
63.430
1. Δαπάνες Τακτικού Προϋπολογισμού (α+β+γ+δ+ε+6)
70.135
62.997
61.809
60.047
56.580
α. Πρωτογενείς δαπάνες (1+2+3+4+5)
51.547
47.684
47.385
48.495
45.295
1. Μισθοί και συντάξεις
21.815
20.520
20.394
20.769
18.242
2. Κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη
17.715
15.579
15.663
15.865
15.751
3. Λειτουργικές και άλλες δαπάνες
7.016
6.573
6.900
6.481
5.972
4. Αποδόσεις προς τρίτους
5.001
4.012
4.005
4.280
4.230
5. Αποθεματικό
1.000
423
1.100
1.100
6. Προμήθεια εκταμίευσης δανείων στο EFSF
565
75
75
β. 1. Εγγυήσεις σε Γενική Κυβέρνηση
1.254
1.026
846
558
558
2. Εγγυήσεις εκτός Γενικής Κυβέρνησης
192
137
178
469
469
γ. Τόκοι (σε καθαρή ταμειακή βάση)
16.348
13.050
11.735
8.950
8.950
δ. Πληρωμές στα νοσοκομεία για παλιές οφειλές
435
400
400
400
400
ε. Ταμειακές πληρωμές για εξοπλιστικές δαπάνες
359
700
700
1.100
833
2. ΠΔΕ
6.608
7.300
7.300
7.000
6.850
ΙΙΙ. Ισοζύγιο Κρατικού Προϋπολογισμού (1-2)
-22.884
-14.138
-15.402
-12.840
-11.590
% ΑΕΠ
-10,6%
-6,9%
-7,7%
-6,5%
-6,0%
ΙΙΙ.α. Πρωτογενές αποτέλεσμα - κράτος (ΙΙΙ-γ)
-6.536
-1.088
-3.667
-3.890
-2.640
Εθνικολογιστικές προσαρμογές Κεντρικής Κυβέρνησης (1+2)
2.371
-945
2.417
-2.025
-2.169
1. Εθνικολογιστικές προσαρμογές - Έσοδα
1.296
-1.535
511
-1.205
-1.205
Επιστροφές φορολογικών εσόδων
-85
100
Έκτακτη εισφορά μέσω ΔΕΗ
1.243
-967
-863
380
380
Φορολογικά έσοδα
-450
-70
-10
0
0
Πρόωρη ανανέωση αδειών και παραχωρήσεων
-225
-221
0
-86
-86
ΕΕΤΤ
45
30
-42
24
24
Διαφορά ταμειακών-δεδουλευμένων από σχήμα στήριξης τραπεζών
234
-111
172
172
Προσαρμογή για την παράταση στην υποβολή φορ. εισοδήματος ΝΠ και ΦΠ
300
-300
-300
Αναδρομική μείωση επιτοκίου δανείων 80 δισ. από EE
731
Είσπραξη φόρων περιουσίας προηγουμένων ετών
130
-130
-130
Μεταφορά εσόδων από ANFA
0
-102
-29
-29
Διαφορά απαιτήσεων εισπράξεων από ΕΕ
491
-384
-384
-601
-601
Προκαταβολές από ΕΕ
43
77
77
50
50
Φόρος εισοδήματος 2012 που θα εισπραχθεί το 2013
685
-685
-685
2. Εθνικολογιστικές προσαρμογές - Δαπάνες
1.075
590
1.906
-820
-964
Εξοπλιστικά προγράμματα (διαφορά πληρωμών-παραλαβών)
-291
203
204
98
98
Εφαρμογή νέου μισθολογίου
137
-150
-137
Διαφορά απλήρωτων οφειλών κράτους με 31/12 προηγούμενου έτους
224
300
200
100
Καθαρή εξοικονόμηση από διαθεσιμότητα δημοσίων υπαλλήλων
53
6
Ατακτοποίητες προκαταβολές
-226
Υπόλοιπο λογαριασμών εκτός προϋπολογισμού
35
Δεδουλευμένοι τόκοι
408
-100
1.335
-1.150
-1.200
Ακυρώσεις Swaps
-7
Λογαριασμοί Θησαυροφυλακίου
460
120
120
120
120
(συνέχεια)
14 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Πίνακας 2.1 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης σύμφωνα με τη μεθοδολογία European System Accounts
(ESA 95)
(σε εκατ. ευρώ)
2012 2013 Προβλέψεις
Περιγραφή κατηγορίας εσόδου - δαπάνης
2011
Πραγμ/σεις
(προσωρινά
στοιχεία)
Συμπλ/κός
Προϋπ/σμός Εκτιμήσεις Χωρίς
παρεμβάσεις
Με
παρεμβάσεις
Πληρωμές με ειδικά ομόλογα
-140
-140
ΕΛΕΓΕΠ
-131
93
117
77
77
Συμμετοχή σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου (επιδοτήσεις)
-235
-50
-100
-100
Προσαρμογή στο έλλειμμα εγγυημένων δανείων (ΟΔΙΕ, ΕΑΒ και ΟΑ)
0
71
71
175
175
Προσαρμογή εγγυήσεων
652
Άλλες προσαρμογές
49
46
Ισοζύγιο νομικών προσώπων πλην ΔΕΚΟ
695
1.196
868
707
769
ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ
-230
-43
-211
-436
-374
AKAΓΕ
925
1.239
1.079
1.143
1.143
Ισοζύγιο επαναταξινομημένων ΔΕΚΟ
1.047
1.175
881
316
595
Έλλειμμα Κεντρικής Διοίκησης κατά ESA95
-18.771
-12.712
-11.236
-13.842
-12.395
Ισοζύγιο ΟΤΑ 418
0
70
-370
-66
Εθνικολογιστικές προσαρμογές OTA
84
133
411
250
250
Ανεξόφλητες οφειλές ΟΤΑ
84
133
411
250
250
Ισοζύγιο ΟΤΑ κατά ESA95
502
133
481
-120
184
Ισοζύγιο ΟKΑ
-1.115
-1.533
-1.282
-410
3.872
Εθνικολογιστικές προσαρμογές OKA
-10
380
-1.243
291
291
Ανεξόφλητες οφειλές ΟKΑ
-773
-20
-1.288
200
200
Ανεξόφλητες υποχρεώσεις νοσοκομείων
1.033
400
45
41
41
Λοιπές προσαρμογές ΟΚΑ (ασφαλιστικές εισφορές)
-270
50
50
Ισοζύγιο ΟKΑ κατά ESA95
-1.125
-1.153
-2.525
-119
4.163
Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA95
-19.394
-13.732
-13.280
-14.081
-8.048
% ΑΕΠ
-9,0%
-6,7%
-6,6%
-7,1%
-4,2%
Τόκοι Γενικής Κυβέρνησης
14.901
11.241
10.486
10.160
10.210
% ΑΕΠ
6,9%
5,4%
5,2%
5,1%
5,3%
Πρωτογενές αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA95
-4.493
-2.491
-2.794
-3.921
2.162
% ΑΕΠ
-2,1%
-1,2%
-1,4%
-2,0%
1,1%
Στόχος
3.014
3.652
3.652
% ΑΕΠ
1,5%
1,9%
1,9%
ΑΕΠ
215.088
206.319
200.906
198.414
193.078
Εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών Γενικής Κυβέρνησης
6.000
3.500
3.500
3.500
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 15
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Οι εκτιμήσεις των εσόδων βασίζονται και συμπεριλαμβάνουν τις αναμενόμενες αποδόσεις των μέτρων που είχαν ληφθεί κατά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού του 2012, όσο και των συμπληρωματικών παρεμβάσεων που αποφασίσθηκαν και τέθηκαν σε ισχύ ή θεσμοθετή-θηκαν το 2011 και το 2012, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί στο Με-σοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής.
Άμεσοι φόροι
Από την άμεση φορολογία, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 20.767 εκατ. ευρώ, εμφανίζοντας αύξηση κατά 2,2% συγκριτικά με τα αντίστοιχα έσοδα του 2011. Οι εκτιμήσεις αυτές συμπε-ριλαμβάνουν τα μέτρα που ελήφθησαν στη φορολογία φυσικών προσώπων, αποδοχών και περιουσίας (επιβολή έκτακτου ειδικού τέλους ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών) και των λοιπών άμεσων φόρων (επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσω-πα, έκτακτη εισφορά σε οχήματα μεγάλου κυβισμού κ.λπ., καθώς και του τέλους επιτηδεύμα-τος). Από τους στόχους του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού η αρνητική απόκλιση ανέρ-χεται σε 11,7%. Οι αποκλίσεις οφείλονται κυρίως στην παράταση που δόθηκε στην υποβολή των φορολογικών δηλώσεων φυσικών προσώπων, στην καθυστερημένη επιβολή του έκτα-κτου ειδικού τέλους ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών για το 2012, καθώς και στη μειωμένη κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Έμμεσοι φόροι
Από την έμμεση φορολογία, αναμένεται να εισπραχθούν 26.271 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 2,3% έναντι του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού και 8,3% συγκριτικά με τα α-ντίστοιχα έσοδα του 2011. Οι προβλεπόμενες παρεμβάσεις δημοσιονομικής προσαρμογής που αφορούν αυτή την κατηγορία φόρων εφαρμόστηκαν κυρίως εντός του 2011. Οι εκτιμή-σεις του 2012 περιλαμβάνουν και το όφελος που θα προκύψει από την εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης και του πετρελαίου κίνησης στο 80% της σημερινής τιμής του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου κίνησης.
Μη φορολογικά έσοδα
Τα μη φορολογικά έσοδα εκτιμώνται ότι θα διαμορφωθούν στα 2.383 εκατ. ευρώ, εμφανίζο-ντας μείωση κατά 22,4% έναντι του προηγούμενου έτους, που οφείλεται, κυρίως, στη μείωση εσόδων από την αξιοποίηση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου. Επίσης, σημαντικό μέρος της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου μεταφέρθηκε στο Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) προς αποκρατικοποίηση.
Μη τακτικά έσοδα
Τα μη τακτικά έσοδα θα διαμορφωθούν στο ποσό των 2.207 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύ-ξηση κατά 14,9% έναντι του 2011 που οφείλεται, κατά κύριο, λόγο στην πρόβλεψη για εί-σπραξη εσόδων από το πρόγραμμα ενίσχυσης της ρευστότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων
Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων αναμένεται να διαμορφωθούν στα 3.691 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 30,1% έναντι του προηγουμένου έτους, κυρίως λόγω 16 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
μειωμένων επιστροφών στο φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, στο ΦΠΑ και στον ΕΦΚ στα καύσιμα (αλλαγή στο σύστημα φορολόγησης και διακίνησης πετρελαίου θέρμανσης).
Μεταφορά απoδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια Κε-ντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFA)
H Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποφάσισε την επιστροφή στο Ελληνικό Δημόσιο κερδών που αποκόμισαν οι Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωζώνης (ANFA) από τη δια-κράτηση Ελληνικών κρατικών ομολόγων. Για το 2012 προβλέπεται να εισπραχθούν 756 ε-κατ. ευρώ.
Δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 61.809 εκατ. ευρώ το 2012, μειωμένες κατά 1.188 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαν περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό για το ίδιο έτος. Στις δαπάνες αυτές περιλαμβάνονται η πληρωμή τόκων, η υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Υ-πουργείου Εθνικής Άμυνας, οι επιχορηγήσεις νοσηλευτικών ιδρυμάτων για εξόφληση υπο-χρεώσεων του τρέχοντος και του προηγούμενου οικονομικού έτους, η εκταμίευση δανείου προς το ΕΤΧΣ και η πληρωμή των εγγυήσεων για λογαριασμό φορέων που έχουν κατηγοριο-ποιηθεί εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης. Το σύνολο των πρωτογενών δαπανών εκτιμά-ται ότι θα διαμορφωθεί σε 47.385 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης της μισθολογικής δαπάνης.
Οι δαπάνες για τόκους, σε καθαρή ταμειακή βάση, μετά την εφαρμογή του PSI, εκτιμάται ότι θα μειωθούν κατά 1.315 εκατ. ευρώ ή 10,1% σε σχέση με το Συμπληρωματικό Προϋπολογι-σμό, ενώ οι δαπάνες για καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εντός της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα μειωθούν κατά 180 εκατ. ευρώ ή 17,5%, και πάλι σε σχέση με τις προβλέ-ψεις του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού.
Για την επίτευξη των ανωτέρω αποτελεσμάτων, έχουν ληφθεί υπόψη:
• ο εξορθολογισμός του μισθολογικού κόστους κυρίως λόγω:
- της εφαρμογής του νέου μισθολογίου,
- του περιορισμού των προσλήψεων με την εφαρμογή του κανόνα μία (1) πρόσληψη προς πέντε (5) αποχωρήσεις,
- του μεγάλου αριθμού του προσωπικού που εκτιμάται ότι θα συνταξιοδοτηθεί μέσα στο 2012, αλλά και στη μεταφορά της θετικής δημοσιονομικής επίπτωσης των απο-χωρήσεων του 2011,
• ο περιορισμός των πρόσθετων παροχών μισθολογικού χαρακτήρα όπως υπερωρίες, αμοι-βές για συμμετοχή σε επιτροπές και συμβούλια, αμοιβές για εργασία κατά τις νυχτερινές ώρες και εξαιρέσιμες ημέρες και
• ο περιορισμός των λειτουργικού χαρακτήρα δαπανών με τον εξορθολογισμό των δαπανών για μετακινήσεις, προμήθειες, μισθώματα κτιρίων, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 17
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Ανάλυση δαπανών κατά κατηγορίες
Μισθοί και συντάξεις
Οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 20.394 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 126 εκατ. ευρώ έναντι των αντίστοιχων εκτιμήσεων του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού.
Η μείωση αυτή θα προέλθει, κυρίως, από τον περιορισμό των δαπανών για μισθούς, ενώ οι δαπάνες για συντάξεις θα είναι αυξημένες κατά 10 εκατ. ευρώ λόγω του αυξημένου αριθμού των αποχωρήσεων τόσο το 2011 όσο και το 2012.
Ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία
Οι δαπάνες αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 15.663 εκατ. ευρώ αυξημένες μόλις κα-τά 84 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση του Συμπληρωματικού Προϋπολογι-σμού, λόγω πρόβλεψης για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης ύψους 80 εκατ. ευρώ για το 2012.
Η πρόβλεψη που είχε περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό για τις δαπάνες επι-χορηγήσεων σε νοσηλευτικά ιδρύματα για εξόφληση υποχρεώσεων του τρέχοντος αλλά και του προηγούμενου οικονομικού έτους, συνολικού ύψους 1.450 εκατ. ευρώ, παραμένει αμετά-βλητη.
Επιχορηγήσεις, λειτουργικές και λοιπές καταναλωτικές δαπάνες
Οι δαπάνες αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 6.900 εκατ. ευρώ αυξημένες κατά 327 εκατ. ευρώ έναντι των προβλέψεων του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εκτιμώμενων δαπανών για εξόφληση ληξιπρόθεσμων ο-φειλών των φορέων του Κρατικού Προϋπολογισμού για αναληφθείσες υποχρεώσεις λειτουρ-γικού χαρακτήρα δαπανών, προμηθειών, υποχρεωτικών εισφορών σε διεθνείς οργανισμούς και στις δαπάνες για εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων.
Αποδιδόμενοι πόροι
Η πρόβλεψη για το ύψος των δαπανών αυτών σε σχέση με αυτήν που είχε περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό εμφανίζεται σχεδόν αμετάβλητη (μείωση κατά 7 εκατ. ευ-ρώ).
Δαπάνες τόκων
Οι ταμειακές δαπάνες για τόκους το 2012, και μετά την εφαρμογή του PSI, εκτιμάται ότι θα περιοριστούν στα 11.735 εκατ. ευρώ από 13.050 εκατ. ευρώ στο Συμπληρωματικό Προϋπο-λογισμό. Ως ποσοστό του ΑΕΠ θα διαμορφωθούν στο 5,8%, από 6,3% στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό.
Δαπάνες για υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
Η πρόβλεψη που είχε περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό για τις δαπάνες σε ταμειακή βάση για την υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας εκτιμάται ότι θα παραμείνει αμετάβλητη.
18 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Δαπάνες για καταπτώσεις εγγυήσεων για λογαριασμό φορέων που έχουν ταξινομηθεί εντός της Γενικής Κυβέρνησης
Το ύψος των δαπανών αυτών εκτιμάται ότι θα εμφανισθεί μειωμένο κατά 180 εκατ. ευρώ ή 17,5% έναντι των προβλέψεων του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού, λόγω της ανάληψης μέρους των δανειακών υποχρεώσεων των εν λόγω φορέων (κυρίως των συγκοινωνιακών φο-ρέων) από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών
Σύμφωνα με το χρηματοδοτικό πλαίσιο που έχει καθοριστεί στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, ανάλογα και με την πορεία εκταμίευσης των δόσεων εντός του 2012, εκτιμάται ότι θα αποπληρωθούν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις (πέραν των 90 ημερών από την καθορισμένη ημερομηνία εξόφλησης) της Γενικής Κυβέρνησης ύψους 3.500 εκατ. ευρώ.
Ειδικότερα, για τον Κρατικό Προϋπολογισμό εκτιμάται ότι οι οφειλές αυτές θα περιορισθούν σημαντικά, ενώ οι απλήρωτες υποχρεώσεις (κάτω από ενενήντα ημέρες) θα μειωθούν κατά 200 εκατ. ευρώ σε σχέση με αυτές της 31ης Δεκεμβρίου του 2011.
1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)
Οι πληρωμές του ΠΔΕ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν συνολικά σε 7.300 εκατ. ευρώ μέχρι το τέ-λος του 2012, από τα οποία 6.000 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για έργα συγχρηματοδοτούμενα από πόρους της ΕΕ και τα υπόλοιπα 1.300 εκατ. ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους.
Ένας από τους βασικούς δημοσιονομικούς στόχους στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού του ΠΔΕ για το 2012 παραμένει η επιτάχυνση και η επίτευξη απορρόφησης των προβλεπόμενων πόρων του ΕΣΠΑ.
1.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης
Τοπική αυτοδιοίκηση
Παρά τα προβλήματα ρευστότητας σε μεμονωμένους Δήμους της χώρας, η συνολική εικόνα της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού των Δήμων για το έτος 2012 είναι ικανοποιητική, με ε-κτίμηση για θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα στο τέλος του έτους, έπειτα και από τα μέτρα του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού του Φεβρουαρίου 2012. Από τα στοιχεία της εκτέ-λεσης του Προϋπολογισμού των ΟΤΑ προκύπτει μείωση του ύψους των ανεξόφλητων υπο-χρεώσεων σε τρίτους, με εκτίμηση για συνολική μείωση στο τέλος του έτους κατά 411 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, για την αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας για τη στήριξη υπερχρεωμένων Δήμων, προωθείται νομοθετική ρύθμιση για επιμήκυνση των δανείων τους από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 19
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου
Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού του υποτομέα των ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ (πλην ΑΚΑΓΕ) δείχνει τη διατήρηση δημοσιονομικού ελλείμματος και για το 2012, που εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 211 εκατ. ευρώ, και οφείλεται κυρίως στη διατήρηση υψηλών μη-μισθολογικών λειτουργι-κών δαπανών.
Επαναταξινομημένες ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση
Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα των επαναταξινομημένων ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση (πλην του Πράσινου Ταμείου) παραμένει, αν και χαμηλά, θετικό, και εκτιμάται ότι για το 2012 θα διαμορφωθεί στα 149 εκατ. ευρώ. Το αντίστοιχο αποτέλεσμα του Πράσινου Ταμείου ανέρχεται σε 732 εκατ. ευρώ.
Κοινωνικός Προϋπολογισμός
Το ταμειακό ισοζύγιο του Κοινωνικού Προϋπολογισμού επιδεινώθηκε ελαφρώς το 2012 ένα-ντι του προηγούμενου χρόνου. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην επιδείνωση του οικονομικού αποτελέσματος των ΟΚΑ και στη βελτίωση του αντίστοιχου αποτελέσματος των νοσοκομεί-ων. Στα νοσοκομεία η βελτίωση προέρχεται κυρίως από την πλευρά των δαπανών, όπου οι σχετικές μειώσεις υπερκαλύπτουν την απώλεια εσόδων σε σχέση με το 2011.
Η αρνητική εξέλιξη των ασφαλιστικών εισφορών λόγω της βαθύτερης από την αρχικά προ-βλεπόμενη ύφεσης και της υψηλότερης έναντι των προβλέψεων ανεργίας αποτελεί τη βασική αιτία για τη χειροτέρευση του ισοζυγίου των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Το αποτέλεσμα αυτό είναι αρκετά ισχυρό ώστε να υπερκαλύπτει την όποια βελτίωση επήλθε από πλευράς περιορισμού των δαπανών.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το συνολικό ισοζύγιο των ΟΚΑ κατά ESA (συμπεριλαμβα-νομένων και των νοσοκομείων) παρουσιάζει σημαντικότατη επιδείνωση σε σύγκριση με το 2011, λόγω της μεγάλης αύξησης των ανεξόφλητων υποχρεώσεων των ΟΚΑ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται, κατά το μεγαλύτερο μέρος, στη συσσώρευση ανεξόφλητων υποχρεώσεων από πλευράς του νέου ασφαλιστικού φορέα, του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγεί-ας (ΕΟΠΥΥ).
2. Προβλέψεις 2013
Για το έτος 2013, χωρίς τις προβλεπόμενες παρεμβάσεις των 7,8 δισ. ευρώ, η απόκλιση στο έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης (εκτιμήσεις χωρίς παρεμβάσεις), σε σχέση με το στόχο που είχε τεθεί στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, εκτιμάται ότι θα φθάσει στα 4,7 δισ. ευρώ ή 2,4% του ΑΕΠ, ενώ η απόκλιση στο πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνη-σης θα είναι ακόμη μεγαλύτερη και θα διαμορφωθεί στα 7,6 δισ. ευρώ ή 3,9% του ΑΕΠ. Έ-τσι, χωρίς παρεμβάσεις, το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης θα επιβαρυνθεί κατά 1,1 δισ. ευρώ ή 0,6% του ΑΕΠ σε σχέση με τις εκτιμήσεις για το 2012, λόγω, κυρίως, των αρνητικών εξελίξεων στα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή και δε-δουλευμένη βάση), στις πρωτογενείς δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή 20 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
και δεδουλευμένη βάση), στους ΟΤΑ, στα ΝΠΔΔ, στις ΔΕΚΟ, αλλά και της βελτίωσης του ισοζυγίου των ΟΚΑ (σε ταμειακή και δεδουλευμένη βάση).
Ύστερα από τις παρεμβάσεις ύψους 7,8 δισ. ευρώ που προβλέπονται και στο Πρόγραμμα Οι-κονομικής Πολιτικής, το περιεχόμενο των οποίων είναι υπό διαπραγμάτευση με τους εταί-ρους, το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να περιορισθεί στα 8,0 δισ. ευρώ ή στο 4,2% του ΑΕΠ και το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 2,2 δισ. ευρώ ή στο 1,1% του ΑΕΠ.
Οι δημοσιονομικοί στόχοι για την έξοδο της χώρας από την πολύπλευρη κρίση εκφράστηκαν τόσο στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, όσο και στο Συμπληρωμα-τικό Προϋπολογισμό για το 2012 που ψηφίστηκε το Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους.
Πίνακας 2.2 Νέα υπό διαπραγμάτευση μέτρα Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής για το 2013 ανά τομέα παρέμβασης (καθαρή επίδραση)
(σε εκατ. ευρώ)
Τομέας παρέμβασης
2013
Δαπάνες
1. Αναδιάρθρωση δημόσιου τομέα
483
2. Αναδιάρθρωση τοπικής αυτοδιοίκησης
100
3. Μισθολογική δαπάνη
1.100
4, Δαπάνη για συντάξεις
3.799
5. Κοινωνικά επιδόματα
347
6. Υγειονομική περίθαλψη
803
7. Εθνική Άμυνα
304
8. Παιδεία
132
9. Εξορθολογισμός ΔΕΚΟ
241
Α. Σύνολο επίδρασης στο σκέλος των δαπανών
7.308
Έσοδα
1. Αύξηση εσόδων από τον εξορθολογισμό των οικογενειακών επιδομάτων
427
2. Αύξηση εσόδων από την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης κατά 2 έτη
5
3. Μείωση επιστροφών εσόδων
60
Β. Σύνολο επίδρασης στο σκέλος των εσόδων
492
Σύνολο επίδρασης μέτρων (Α + Β)*
7.800
* Εκτιμάται καθαρή επίδραση μέτρων στο 2012 ύψους 118 εκατ. ευρώ περίπου.
Ο κυρίαρχος στρατηγικός στόχος ήταν και είναι η συγκράτηση της δυναμικής αύξησης του τεράστιου χρέους της χώρας διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά του. Η επίτευξη του στόχου αυ-τού προϋποθέτει:
• τη μείωση του ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κάτω του 1% του ΑΕΠ έως το 2015,
• ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ να καταστεί θετικός και να ακολουθήσει ανοδική πορεία, διατηρώντας μακροπρόθεσμα σημαντικούς θετικούς ρυθμούς,
• την αξιοποίηση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου είτε με τη μορφή των αποκρατι-κοποιήσεων, είτε με τη μορφή εκμετάλλευσης στη βάση συνεργασιών με τη συμμετοχή στρατηγικών εταίρων.
Αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία των ανωτέρω προϋποθέσεων και την επίτευξη του κυ-ρίαρχου στόχου είναι:
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 21
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
• η υιοθέτηση των πολιτικών δράσεων και η αποτελεσματική υλοποίηση των εφαρμοστι-κών νόμων,
• η στήριξη του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής από όλους τους παράγοντες που δι-αμορφώνουν την πορεία της οικονομίας,
• η κοινωνική αποδοχή του βάρους της προσαρμογής, η οποία διασφαλίζεται με την κοινω-νική προστασία και δικαιοσύνη, καθώς και η σύμμετρη συμμετοχή των κοινωνικών ομά-δων στην προσπάθεια εξόδου από την κρίση.
Ο προϋπολογισμός της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 στοχεύει στη δημοσιονομική σταθε-ρότητα που είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Στον πί-νακα 2.1 περιλαμβάνονται οι προβλέψεις για το 2013 με την ενσωμάτωση και επίδραση των νέων παρεμβάσεων.
Η δημοσιονομική στρατηγική για το 2013 θα βασισθεί κυρίως στους παρακάτω πυλώνες:
• στην υιοθέτηση και υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών και θεσμικών αλλαγών,
• στη δημιουργία ενός απλού, δίκαιου και σταθερού φορολογικού συστήματος,
• στην επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και του προγράμματος αξιοποίησης της ακί-νητης περιουσίας του Δημοσίου,
• στην περαιτέρω αναδιάρθρωση και συγχώνευση των φορέων του δημόσιου τομέα.
2.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
Έσοδα
Η εφαρμογή των δημοσιονομικών παρεμβάσεων στον τομέα των δαπανών θα επιβαρύνει ση-μαντικά τους παράγοντες που επηρεάζουν τις προβλέψεις των εσόδων. Η αρνητική επίδραση στο ΑΕΠ, στην κατανάλωση και στη φοροδοτική ικανότητα των φυσικών και νομικών προ-σώπων θα μειώσει τα συνολικά καθαρά έσοδα κατά 2.210 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων για το 2012. Τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, μετά τη μείωση επιστροφών για το οικονομικό έτος 2013, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 46.742 εκατ. ευρώ (έναντι των εκτιμήσεων του 2012), μειωμένα κατά 4,5%.
Η αρνητική αυτή επίπτωση οφείλεται σε πρωτογενές επίπεδο, κυρίως, στη μείωση των άμε-σων φόρων κατά 517 εκατ. ευρώ, εξαιτίας των δημοσιονομικών παρεμβάσεων σε μισθούς και συντάξεις. Η μείωση της κατανάλωσης και του ύψους των μισθών και συντάξεων θα επηρεά-σει σημαντικά και τους έμμεσους φόρους οι οποίοι προβλέπονται να ανέλθουν σε 25.193 ε-κατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 1.078 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις εκτιμήσεις για το 2012.
Δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 56.580 εκατ. ευρώ μειωμένες κατά 5.230 εκατ. ευρώ ή 8,5% σε σχέση με τις αντίστοιχες ε-κτιμήσεις για το 2012.
Οι πρωτογενείς δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 45.295 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 2.091 εκατ. ευρώ ή 4,4% συγκριτικά με τις αντίστοιχες εκτιμήσεις για το 2012.
22 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Επισημαίνεται ότι στις πρωτογενείς δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού έχει περιληφθεί και το κονδύλι για την αντιμετώπιση των επενδυτικού χαρακτήρα δαπανών των ΟΤΑ (ΣΑΤΑ), το οποίο μέχρι το έτος 2012 αντιμετωπιζόταν από το ΠΔΕ. Επίσης, έχει προβλεφθεί και κονδύλι που θα απαιτηθεί για τη χορήγηση του επιδόματος θέρμανσης (270 εκατ. ευρώ).
Οι ανωτέρω προβλέψεις έχουν βασιστεί στην εκτίμηση για σημαντική μείωση των ληξιπρό-θεσμων οφειλών και τη μη συσσώρευση νέων απλήρωτων υποχρεώσεων.
Περαιτέρω, εκτιμάται ότι εντός του 2013 θα αποπληρωθούν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις φο-ρέων της Γενικής Κυβέρνησης ύψους 3.500 εκατ. ευρώ, επιπλέον αυτών που θα εξοφληθούν το 2012, με βάση τις προβλέψεις του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής και την πορεία χρηματοδότησης της Ελληνικής οικονομίας από το Μηχανισμό Στήριξης.
Προκειμένου να καταστεί εφικτή η επίτευξη των ανωτέρω αποτελεσμάτων, έχει ληφθεί υπό-ψη η εφαρμογή μιας σειράς παρεμβάσεων που στοχεύουν:
• στην επιπλέον μείωση της μισθολογικής δαπάνης η οποία θα προέλθει από:
- τον περιορισμό του προσωπικού που υπηρετεί με συμβάσεις,
- τις παρεμβάσεις στα ειδικά μισθολόγια,
- τον περιορισμό των πρόσθετων μισθολογικών παροχών,
- τη συγκράτηση του αριθμού των εισακτέων στις παραγωγικές σχολές,
• στον εξορθολογισμό των δαπανών υγείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης,
• στο συστηματικό επανέλεγχο των δικαιούχων και τη συγκράτηση της δαπάνης παροχής συντάξεων,
• στην επαναξιολόγηση των μη-μισθολογικού χαρακτήρα δαπανών, με ιδιαίτερη αναφορά στη μείωση των κονδυλίων για μεταβιβάσεις πόρων σε νομικά πρόσωπα,
• στον περιορισμό των μεταβιβάσεων του κράτους προς τους λοιπούς υποτομείς της Γενι-κής Κυβέρνησης και μόνο για την αντιμετώπιση των απολύτως ανελαστικών δαπανών τους. Η απώλεια των εσόδων των φορέων αυτών, θα αντισταθμιστεί από σειρά διαρθρω-τικών παρεμβάσεων που έχουν σχεδιαστεί για κάθε υποτομέα και θα υλοποιηθούν μέσα στο 2013, με σκοπό:
- την αύξηση των εσόδων από τις κύριες δραστηριότητές τους,
- την πάταξη της εισφοροδιαφυγής,
- την είσπραξη όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους των ανείσπρακτων απαιτήσεών τους,
- την ενθάρρυνση δημιουργίας συνεργειών και οικονομιών κλίμακας που θα περιορί-σουν το κόστος λειτουργίας τους κυρίως μέσω συγχωνεύσεων όπου αυτό είναι εφικτό,
- τον εξορθολογισμό της παροχής κοινωνικών επιδομάτων,
• στον περιορισμό των λειτουργικού χαρακτήρα δαπανών με ιδιαίτερη έμφαση στις δαπά-νες που αφορούν:
- μετακινήσεις προσωπικού,
- μισθώματα κτιρίων,
- προμήθεια υλικοτεχνικού εξοπλισμού, κ.λπ.
2.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Με τον Προϋπολογισμό του έτους 2013 θα συνεχισθεί η προσπάθεια για τη μείωση του ελ-λείμματος και την υποστήριξη των μεγάλων διαρθρωτικών αλλαγών στο κράτος και στην οι-
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 23
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
κονομία, σύμφωνα και με τις υποχρεώσεις της χώρας που απορρέουν από το Πρόγραμμα Οι-κονομικής Πολιτικής.
Το έτος 2013 ως τελευταίο έτος της προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ και των λοιπών συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, θα έχει βασικό στόχο την επιτάχυνση και επίτευξη της απορροφητικότητας των πόρων του ΕΣΠΑ.
Το ΠΔΕ για το οικονομικό έτος 2013 προβλέπεται να φθάσει τα 6.850 εκατ. ευρώ. Οι δαπά-νες αυτές αντιπροσωπεύουν το 3,5% του ΑΕΠ και κατανέμονται σε 6.000 εκατ. ευρώ για την προώθηση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν και από πόρους της ΕΕ και σε 850 εκατ. ευ-ρώ για τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους.
Πίνακας 2.3 Έσοδα – δαπάνες ΠΔΕ
(σε εκατ. ευρώ)
2011
2012
2013
Περιγραφή κατηγορίας εσόδου – δαπάνης
Πραγματοποιήσεις
Εκτιμήσεις
Προβλέψεις
Έσοδα
6.608
7.300
6.850
Επιχορηγήσεις ΕΕ
3.623
4.555
4.898
Ίδια έσοδα
146
200
200
Πιστωτικά έσοδα και αύξηση στοιχείων ενεργητικού
2.839
2.545
1.752
Δαπάνες
6.608
7.300
6.850
Συγχρηματοδοτούμενες από ΕΕ
4.723
6.000
6.000
Εθνικό σκέλος
1.885
1.300
850
Πίνακας 2.3 Πηγές χρηματοδότησης ΠΔΕ
(σε εκατ. ευρώ)
Πηγές εσόδων
2011
Πραγματ/σεις
2012
Εκτιμήσεις
2013
Προβλέψεις
Έσοδα δημόσιων επενδύσεων
3.769
4.755
5.098
Ίδια έσοδα 146
200
200
Επιχορηγήσεις ΕΕ
3.623
4.555
4.898
- ΕΤΠΑ
2.219
2.257
2.532
- Ταμείο Συνοχής
596
940
852
- ΕΚΤ
513
1.031
1.100
- ΕΓΤΠΕ-ΧΜΠΑ
25
11
49
- Ταμείο αλληλεγγύης μεταναστευτικών ροών
25
51
60
- ΕΓΤΕ
5
5
5
- ΕΓΤΑΑ (2007-2013)
201
200
230
- ΕΤΑ (2007-2013)
39
60
70
Πιστωτικά έσοδα και αύξηση στοιχείων ενεργητικού
2.839
2.545
1.752
Σύνολο
6.608
7.300
6.850
Πηγή: Ειδική Υπηρεσία Αρχή Πληρωμής, ΓΛΚ, ΟΠΕΚΕΠΕ
2.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης
Τοπική Αυτοδιοίκηση
Στο πλαίσιο των παρεμβάσεων για τον εξορθολογισμό της μισθολογικής πολιτικής συμπερι-λαμβάνονται και οι Δήμοι με μείωση του αριθμού των συμβασιούχων εργαζομένων. Το συ-γκεκριμένο μέτρο είναι το πρώτο από μια σειρά μέτρων με χρονικό ορίζοντα διετίας (2013-
24 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
2014) για την πλήρη αναμόρφωση της λειτουργίας τους σε ορθολογική βάση, καθώς και τη δημιουργία νέου μηχανισμού παρακολούθησης της εκτέλεσης του προϋπολογισμού τους.
Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου
Μέσω του γενικότερου εξορθολογισμού του λειτουργικού κόστους των ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ επι-χειρείται μια συνολική αναδιάρθρωση του συγκεκριμένου υποτομέα της Γενικής Κυβέρνη-σης, τόσο σε επιχειρησιακό-λειτουργικό επίπεδο όσο και σε διαχειριστικό.
Η αναδιάρθρωση αυτή περιλαμβάνει:
• την άμεση κατάργηση/συγχώνευση περίπου 196 φορέων, ενώ ήδη εξετάζεται η σκοπιμό-τητα λειτουργίας άλλων 200 φορέων,
• τη συνεχή πίεση για μείωση των μη-μισθολογικών λειτουργικών δαπανών τους με επιβο-λή συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων,
• τη βελτίωση του πλαισίου εποπτείας για την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας ως προς την εκτέλεση του Προϋπολογισμού τους και
• τη μείωση των επιχορηγήσεων προς τους φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Επαναταξινομημένες ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση
Τα νέα μέτρα για τις ΔΕΚΟ αποσκοπούν στη γενικότερη αναδιάρθρωση της λειτουργίας τους με στόχο τη μείωση των μισθολογικών και λοιπών λειτουργικών δαπανών τους.
Ήδη έχει σχεδιαστεί η υποβολή επιχειρησιακών σχεδίων με την ενσωμάτωση των δημοσιο-νομικών παρεμβάσεων. Παράλληλα, μελετάται και νέο σύστημα παρακολούθησης της εκτέ-λεσης του Προϋπολογισμού τους σε μηνιαία βάση, με την επιβολή αυτόματων οικονομικών και διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση σημαντικής απόκλισης από τους αρχικούς τριμη-νιαίους στόχους.
Κοινωνικός Προϋπολογισμός
Ο Κοινωνικός Προϋπολογισμός περιλαμβάνει το μεγαλύτερο αναλογικά μέρος των νέων πα-ρεμβάσεων. Οι δράσεις αυτές αναμένεται να αποδώσουν περίπου 4,2 δισ. ευρώ.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 25
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ
Οι έντονες αυξομειώσεις του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας είχαν σημαντι-κές επιπτώσεις στις χρηματαγορές και τις αγορές κεφαλαίου, οι οποίες συνεχίζουν και το τρέ-χον έτος να χαρακτηρίζονται από έντονη μεταβλητότητα.
Στην ΕΕ, παρά τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα που ελήφθησαν από τις χώρες με υπερβο-λικό χρέος, καθώς και τα προγράμματα λιτότητας, η κρίση χρέους εξακολούθησε να επηρεά-ζει σημαντικά την οικονομική πολιτική των κρατών-μελών, τόσο της Ευρωζώνης, όσο και των υπολοίπων της ΕΕ. Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθε-ρότητας (ΕΤΧΣ) και η σύσταση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) που κυ-ρώθηκε στη χώρα μας με το ν. 4063/2012, αναμένεται να αμβλύνουν τα προβλήματα ρευστό-τητας των χωρών με δημοσιονομικό πρόβλημα και να συμβάλουν στην ανάκαμψή τους.
Η κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του Ελληνικού Δημοσίου, από το Μάιο του 2010, πραγματοποιείται, κυρίως, μέσω του Μηχανισμού Στήριξης για τη Σταθεροποίηση της Ελλη-νικής οικονομίας. Σημειώνεται ότι, μέχρι και τον Ιανουάριο του 2012, τα κράτη-μέλη της Ευ-ρωζώνης και το ΔΝΤ, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3845/2010, εκταμίευσαν σταδιακά το συνολικό ποσό ύψους 73.200 εκατ. ευρώ. Από αυτό, το ΔΝΤ συμμετείχε με ποσό ύψους 20.300 εκατ. ευρώ και τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης με 52.900 εκατ. ευρώ. Μετά από τρο-ποποίηση της σχετικής δανειακής σύμβασης που κυρώθηκε από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, το περιθώριο κόστους δανεισμού μειώθηκε, από 15/3/2011, κατά 150 μονάδες βάσης.
Στη συνέχεια, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4060/2012, εγκρίθηκε το Σχέδιο Κυρίας Σύμ-βασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας ως δικαιούχου κράτους-μέλους, του ΕΤΧΣ, της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ελληνικού Ταμείου Χρημα-τοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), συνολικού ποσού 109.100 εκατ. ευρώ. Σκοπός της χρη-ματοδοτικής διευκόλυνσης είναι η οικονομική ενίσχυση κράτους-μέλους, όπως συμφωνήθηκε στο Συμβούλιο της 12ης Μαρτίου 2012 των Υπουργών Οικονομικών των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Από το παραπάνω δάνειο μέχρι σήμερα έχει εκταμιευτεί το ποσό των 39.400 ε-κατ. ευρώ, εκ των οποίων 25.000 εκατ. ευρώ είναι τίτλοι του ΕΤΧΣ με σκοπό την ανακεφα-λαιοποίηση των τραπεζών. Επιπλέον, το ΔΝΤ συμμετέχει με 27.000 εκατ. ευρώ περίπου και μέχρι τώρα έχουν εκταμιευθεί 1.600 εκατ. ευρώ περίπου.
Ανταλλαγή ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου
Με τις αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής των κρατών-μελών της Ευρωζώνης της 21 Ιουλίου 2011 και της 27-28 Οκτωβρίου 2011 αποφασίστηκε η εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων ιδιω-τικού τομέα του Ελληνικού Δημοσίου (PSI). Με τις διατάξεις των ν. 4046/2012 και 4050/2012, την από 24/02/2012 πρόσκληση προς τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων του Ελλη-νικού Δημοσίου και την από 9/3/2012 Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, προσδιορί-στηκαν οι βασικοί όροι και οι διαδικασίες ανταλλαγής των υφισταμένων ομολόγων του Ελ-ληνικού Δημοσίου, ύψους 205.568 εκατ. ευρώ, με νέα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 27
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, για κάθε παλαιό ομόλογο ανεξόφλητου ονομαστικού κεφαλαίου 1.000 ευρώ, δόθηκαν 20 νέα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, λήξεως από 24/2/2023 έως 24/2/2042, συνολικής ονομαστικής αξίας 315 ευρώ και τίτλοι έκδοσης ΕΤΧΣ ονομαστικής αξίας 150 ευρώ, σύμφωνα με τις προσκλήσεις προς τους ομολογιούχους. Επίσης, καταβλήθη-καν οι δεδουλευμένοι τόκοι των παλαιών ομολόγων μέχρι τις 24/2/2012 σε τίτλους ΕΤΧΣ.
Συνολικά από τις ανωτέρω εκκαθαρίσεις εκδόθηκαν:
1) νέοι τίτλοι του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 62.383 εκατ. ευρώ λήξεως από 24/2/2023 μέ-χρι 24/2/2042, που ισοδυναμούν με το 31,5% των παλαιών ομολόγων,
2) τίτλοι ΕΤΧΣ ύψους 29.689 εκατ. ευρώ, για τους οποίους το Υπουργείο Οικονομικών σύ-ναψε δάνειο με το ΕΤΧΣ, λήξεως από 24/02/2023 έως 24/02/2042 και ισοδυναμούν με το 15% των παλαιών ομολόγων,
3) τίτλοι ΕΤΧΣ ύψους 4.863 εκατ. ευρώ, που χρησιμοποιήθηκαν για την καταβολή των δε-δουλευμένων τόκων των ομολόγων που αντηλλάγησαν. Το Υπουργείο Οικονομικών σύ-ναψε ισόποσο δάνειο από το ΕΤΧΣ, λήξεως από 28/8/2023 μέχρι 28/8/2037.
Από την υλοποίηση των παραπάνω αποφάσεων, αντηλλάγησαν ομόλογα του Ελληνικού Δη-μοσίου συνολικής ονομαστικής αξίας 198.045 εκατ. ευρώ και εκδόθηκε νέο χρέος, ως ανωτέ-ρω, συνολικής ονομαστικής αξίας 92.072 εκατ. ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του δανείου για την καταβολή των δεδουλευμένων τόκων). Δηλαδή το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατά 105.973 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η ΕΚΤ, οι Ευρωπαϊκές Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες, η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που κατείχαν Ελληνικά ομόλογα ύψους 56.675 εκατ. ευρώ, δε συμμε-τείχαν στην παραπάνω διαδικασία ανταλλαγής.
1. Σύνθεση δημόσιου χρέους
Το χρέος της Κεντρικής και Γενικής Κυβέρνησης
Το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης στο τέλος του έτους 2012 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 343.230 εκατ. ευρώ ή 170,8 % του ΑΕΠ, έναντι 367.978 εκατ. ευρώ ή 171,1% του ΑΕΠ το 2011, παρουσιάζοντας μείωση το 2012 κατά 0,3% του ΑΕΠ. Το έτος 2013 το ύψος του χρέ-ους της Κεντρικής Διοίκησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 352.320 εκατ. ευρώ ή 182,5% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11,7% του ΑΕΠ έναντι του 2012.
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης στο τέλος του 2012 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 340.600 εκατ. ευρώ ή 169,5% του ΑΕΠ, έναντι 355.600 εκατ. ευρώ ή 165,3% του ΑΕΠ το 2011, πα-ρουσιάζοντας, λόγω της ύφεσης, αύξηση κατά 4,2% του ΑΕΠ. Σε απόλυτα ποσά μειώνεται κατά περίπου 15 δισ. ευρώ μόνο, διότι ενώ μειώθηκε κατά 106 δισ. ευρώ από την εθελοντική ανταλλαγή των ομολόγων στη συνέχεια αυξήθηκε κατά 11 δισ. ευρώ από τις απώλειες των ΟΤΑ και ΟΚΑ, κατά 49 δισ. ευρώ από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, κατά 13,3 δισ. ευρώ από το δημοσιονομικό έλλειμμα, κατά 3,5 δισ. ευρώ από την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και για την κάλυψη αναγκών του α΄ τριμήνου του 2013. Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης του έτους 2013 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 346.200 εκατ. ευρώ ή 179,3% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 9,8% του ΑΕΠ έναντι του 2012 (πίνακας 3.1).
28 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Πίνακας 3.1 Σύνθεση δημόσιου χρέους
(σε εκατ. ευρώ)
2008
2009
2010
2011
2012*
2013**
Χρέος σε ευρώ
260.439
297.264
334.273
358.793
328.412
331.120
Χρέος σε νομίσματα εκτός Ευρωζώνης
1.632
1.260
6.013
9.185
14.818
21.200
Α. Χρέος Κεντρικής Διοίκησης
262.071
298.524
340.286
367.978
343.230
352.320
(ως % του ΑΕΠ)
112,5%
128,9%
149,7%
171,1%
170,8%
182,5%
Β. Χρέος ΝΠΔΔ, κέρματα κ.λπ. μείον επενδύσεις σε τίτλους ΕΔ
25.042
24.682
13.555
9.910
4.590
4.600
Γ. Χρέος Κεντρικής Κυβέρνησης κατά ESA (A+B)
287.113
323.206
353.841
377.888
347.820
356.920
(ως % του ΑΕΠ)
123,3%
139,5%
155,7%
175,7%
173,1%
184,9%
Δ. Χρέος ΟΤΑ, ΟΚΑ μείον ενδοκυβερνητικό χρέος
-23.829
-23.522
-24.307
-22.288
-7.220
-10.720
ΣΤ. Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (Γ+Δ)
263.284
299.684
329.534
355.600
340.600
346.200
(ως % του ΑΕΠ)
113,0%
129,4%
145,0%
165,3%
169,5%
179,3%
ΑΕΠ
232.920
231.642
227.318
215.088
200.906
193.078
* Εκτιμήσεις. Υπολογίστηκε ότι μέχρι 31/12/2012 θα εκταμιευτεί το σύνολο του υπολοίπου ποσού που έχει προβλεφθεί για το 2012, με την απόφαση της 12/3/2012 του EWG, ύψους 43,4 δισ. ευρώ (ΕΤΧΣ 38,6 δισ. ευρώ και ΔΝΤ 4,8 δισ. ευρώ). Εάν κά-ποιο ποσό δεν εκταμιευθεί, τότε θα μειωθεί αντίστοιχα και το χρέος του 2012.
** Προβλέψεις
Δομή και χαρακτηριστικά του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης
Μετά την υλοποίηση του PSI, ο χρονικός ορίζοντας των λήξεων του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης στις 31/08/2012 ομαλοποιείται και εκτείνεται μέχρι το έτος 2057 (διάγραμμα 3.1). Διευκρινίζεται ότι το έτος 2014 προβλέπεται η λήξη ομολόγων ύψους: α) 5.225,5 εκατ. ευρώ που έχουν εκδοθεί, με βάσει το άρθρο 1 του ν. 3723/2008, για την ενίσχυση της ρευστότητας της Ελληνικής οικονομίας, έναντι απόκτησης προνομιούχων μετοχών των Ελληνικών τραπε-ζών από το Ελληνικό Δημόσιο συνολικής ονομαστικής αξίας 5.148,6 εκατ. ευρώ, εκ των ο-ποίων το δημόσιο κατέχει σήμερα 4.473,6 εκατ. ευρώ, καθώς οι μετοχές της ΑΤΕ Bank ονο-μαστικής αξίας 675 εκατ. ευρώ επεστράφησαν από το Ελληνικό Δημόσιο έναντι μετρητών, β) 1.500 εκατ. ευρώ που έχουν εκδοθεί για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του ΤΕ-ΜΠΜΕ, σημερινό ΕΤΕΑΝ, έναντι ίσης αξίας προνομιούχων μετοχών που έχει στην κατοχή του σήμερα το Ελληνικό Δημόσιο και γ) 10.037,7 εκατ. ευρώ που έχουν στην κατοχή τους η ΕΚΤ, οι Ευρωπαϊκές Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες, η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύ-σεων (επίσης και τα έτη 2013-2020 υπάρχουν λήξεις ομολόγων μεγάλων ποσών που έχουν στην κατοχή τους οι ανωτέρω φορείς).
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 29
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Διάγραμμα 3.1 Χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους της Κεντρικής Διοίκησης
την 31/08/2012 (σε εκατ. ευρώ) 02.0004.0006.0008.00010.00012.00014.00016.00018.00020.00022.00024.00026.00028.0001213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414257Τίτλοι ΕΔ στο εσωτερικό σε ευρώΤίτλοι ΕΔ στο εξωτερικό και δάνεια (ευρώ και συνάλλαγμα)
2. Δαπάνες εξυπηρέτησης χρέους
Οι δαπάνες για τόκους του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης ως ποσοστό του ΑΕΠ παρουσιά-ζουν ανοδική πορεία μέχρι το έτος 2011. Για το 2012, οι δαπάνες για τόκους εκτιμάται ότι θα φθάσουν στο 5,8% του ΑΕΠ, ενώ για το 2013 προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στο 4,6% του ΑΕΠ (πίνακας 3.2). Η μείωση των τόκων από το 2012 και μετά οφείλεται στη μείωση του ύψους του δημόσιου χρέους μετά την ανταλλαγή των ομολόγων (PSI) και τη μείωση του πε-ριθωρίου επιτοκίου των δανείων του Μηχανισμού Στήριξης.
Πίνακας 3.2 Ύψος δαπανών για τόκους χρέους Κεντρικής Διοίκησης
(με παρεμβάσεις)
(ποσά σε εκατ. ευρώ)
2008
2009
2010
2011
2012*
2013**
Τόκοι
11.207
12.325
13.223
16.348
11.735
8.950
ως % του ΑΕΠ
4,8%
5,3%
5,8%
7,6%
5,8%
4,6%
* Εκτιμήσεις
** Προβλέψεις
3. Οι αγορές τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου
Κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 2012 οι αποδόσεις των μέσο-μακροπρόθεσμων κρατικών χρεογράφων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης με υψηλή πιστοληπτική ικανότητα (ΑΑΑ εκδότες) συνέχισαν να μειώνονται σημαντικά, φτάνοντας στα μέσα του έτους στα ιστορικά 30 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
χαμηλά επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας, αντικατοπτρίζοντας τις χαμηλές προσδοκίες για παγκόσμια ανάπτυξη και κατά το τρέχον έτος. Στα παραπάνω συνηγορεί και το γεγονός ότι οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών χρεογράφων αντίστοιχης διάρκειας βρέθηκαν επίσης στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας. Ειδικότερα όμως για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, κατά το 2012, υπήρξε έντονη διαφοροποίηση στις αποδόσεις των μακροχρό-νιων κρατικών ομολόγων τους, όχι μόνον ανάμεσα σε αυτές με διαφορετική πιστοληπτική ι-κανότητα αλλά και μεταξύ αυτών που «εν ευρεία εννοία» ανήκουν στην ίδια κατηγορία χω-ρών. Χαρακτηριστικό είναι ότι η διαφορά-περιθώριο αποδόσεων (yield/spread) των γαλλικών 10-ετών ομολόγων έναντι των αντίστοιχων Γερμανικών, κατά μέσο όρο, ανήλθε στις 65 μο-νάδες βάσης (μ.β.) κατά τη διάρκεια του 2011, ενώ για το τρέχον έτος έχει ανέλθει στις 107 μ.β., ξεκινώντας από τις περίπου 160 μ.β. στις αρχές του έτους και ευρισκόμενες στα τρέχο-ντα επίπεδα των περίπου 70 μ.β., επιβεβαιώνοντας για μία ακόμη φορά την τάση των αγορών για την επιλογή τους σε επενδύσεις του ελάχιστου δυνατού κινδύνου (fly to quality) κατά τις περιόδους εκτεταμένης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Η διαφορά απόδοσης (yield/spread) μεταξύ του 10ετούς Ελληνικού και του αντίστοιχου Γερ-μανικού ομολόγου αναφοράς ήταν πάνω από το επίπεδο των 3.000 μονάδων βάσης έως τις αρχές Μαρτίου 2012, ενώ μετά την ολοκλήρωση του PSI κινήθηκε στο επίπεδο των 1.600 – 1.700 μονάδων βάσης. Κατόπιν κινείται ανοδικά, ενώ από τα μέσα Ιουνίου 2012 και μετά εμφανίζει συνεχή μείωση και διαμορφώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου στο επίπεδο των 1.900 μονάδων βάσης. Λόγω της σταδιακής μείωσης του spread, οι τιμές των Ελληνικών ομολόγων εμφάνισαν σημαντική άνοδο μετά τα μέσα Ιουλίου του 2012.
Βελτιωμένο παρουσιάζεται και το βραχυχρόνιο κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου, όπως αυτό αποτυπώνεται στις δημοπρασίες εντόκων γραμματίων 13 και 26 εβδομάδων, κα-θώς από τον Ιούνιο του 2012 και μετά μειώνεται συνεχώς, ενώ στις αρχές Σεπτεμβρίου δια-μορφώθηκε στο 4,54% για τα εξάμηνα έντοκα γραμμάτια και στο 4,31% για τα τρίμηνα έ-ντοκα γραμμάτια.
Πρωτογενής αγορά τίτλων
Κατά το έτος 2012 δεν υπήρξε οποιαδήποτε έκδοση ομολόγων μέσω δημοπρασίας ή κοινο-πραξίας στην πρωτογενή αγορά.
Κατά τη διάρκεια του έτους το Ελληνικό Δημόσιο συνέχισε να εκδίδει τίτλους βραχυπρόθε-σμης διάρκειας. Η βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε με μηνιαίες εκδόσεις εντόκων γραμματίων διάρκειας 13 και 26 εβδομάδων.
Δευτερογενής αγορά τίτλων
Η συνολική αξία των συναλλαγών που καταγράφηκε στο Σύστημα Άυλων Τίτλων της Τράπε-ζας της Ελλάδος, η οποία περιλαμβάνει τις αγοραπωλησίες τίτλων και τις συμφωνίες επανα-γοράς στην εξωχρηματιστηριακή αγορά (over-the-counter) και τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες διαπραγμάτευσης, μειώθηκε σε 394,92 δισ. ευρώ το β’ τρίμηνο του 2012 από 636,6 δισ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012 και 444,72 δισ. ευρώ το β’ τρίμηνο του 2011.
Το 2ο τρίμηνο, το 37,50% της συναλλακτικής δραστηριότητας επικεντρώθηκε στους τίτλους διάρκειας 10-15 ετών, το 14,71% στους τίτλους διάρκειας 15-20 ετών και το 47,79% στους τίτλους διάρκειας 20-30 ετών.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 31
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η σύνθεση της ομάδας των βασικών διαπραγματευτών αγοράς κατά το τρέχον έτος αποτελεί-ται από 5 ελληνικά και 17 διεθνή πιστωτικά ιδρύματα. Τα 16 από τα διεθνή συμμετέχουν στην Ηλεκτρονική Δευτερογενή Αγορά Τίτλων (ΗΔΑΤ) από την έδρα τους στο εξωτερικό.
4. Βασικές κατευθύνσεις δανεισμού και διαχειριστικών στόχων για το 2013
Η υλοποίηση του PSI, εκτός από τη μείωση του χρέους, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του ληξιπρόθεσμου χρέους, την ομαλοποίηση των αποπληρωμών και την επέκταση της μεσοσταθμικής ληκτότητάς του από 6,3 έτη σε 12,1 έτη. Εν τούτοις, η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και η αβεβαιότητα των επενδυτών σε σχέση με τις οικονομίες της περιφέρειας και ιδιαίτερα για την Ελλάδα διατηρεί το κόστος δανεισμού σε απαγορευτικά υψηλά επίπεδα.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η απόδοση του 10ετούς ομολόγου του Ελληνικού Δημοσίου λήξης 24/02/2023 κυμαίνεται στα επίπεδα του 20%.
Ως εκ τούτου, για το 2013 η κάλυψη των δανειακών αναγκών του Δημοσίου θα γίνει κυρίως μέσω των δανείων του ΕΤΧΣ και του ΔΝΤ και κατά το μέρος που υπολείπεται από εκδόσεις εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου.
Με στόχο τη βελτίωση της προβλεψιμότητας των μελλοντικών δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, καθώς και τη σταθεροποίηση του ύψους του, οι βασικοί μεσοπρόθεσμοι στόχοι της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου δημόσιου χρέους παραμένουν η αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου που απορρέει από τα δάνεια του ΔΝΤ σε SDR και άλλα νομίσμα-τα, καθώς και η μερική αντιστάθμιση του επιτοκιακού κινδύνου που απορρέει από το ποσο-στό του χρέους που φέρει κυμαινόμενο επιτόκιο. Το ποσοστό κυμαινόμενου χρέους ανέρχε-ται σήμερα σε επίπεδα άνω του 55%, καθώς τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης (ΕΕ, ΕΤΧΣ, ΔΝΤ) φέρουν κυμαινόμενο επιτόκιο και η συμπληρωματική χρηματοδότηση γίνεται μέσω εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ ο στόχος είναι το ποσοστό χρέους σε κυμαινόμενο επιτόκιο ως προς το σύνολο του χρέους να μειωθεί κάτω του 50%. Τέλος, υφιστάμενες διαχειριστικές πράξεις που συνδέονται με ομόλογα που ανταλλάχθηκαν κατά το PSI σταδιακά θα ακυρωθούν ή θα προσαρμοσθούν στα χαρακτηριστικά των νέων δανείων.
32 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
Σε αυτό διατυπώνεται η πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ και δημόσιο χρέος στα 346,2 δισ. ευρώ ή 179,3% του ΑΕΠ.
Η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση και του χρόνου. Προσδιορίζεται στο 3,8% από 6,5% ενώ η ανεργία θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία φθάνοντας στο 24,7% από 23,5 το 2012.
Πιο αναλυτικά σύμφωνα με τις προβλέψεις του προσχεδίου:
• Το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, παρά τη βαθύτερη από τις εκτιμήσεις ύφεση, θα διαμορφωθεί στα 13,3 δισ. ευρώ ή στο 6,6% του ΑΕΠ το 2012, από 19,4 δισ. ευρώ ή 9,0% του ΑΕΠ το 2011.
• Το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, χωρίς νέα – εκτός Προϋπολογισμού – μέτρα, θα διαμορφωθεί στα 2,8 δισ. ευρώ ή στο 1,4% του ΑΕΠ το 2012, έναντι 4,5 δισ. ευρώ ή 2,1% του ΑΕΠ το 2011.
• Το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης με τις απαιτούμενες, υπό διαπραγμάτευση, παρεμβάσεις δημοσιονομικής προσαρμογής συνολικού ύψους, επί του παρόντος, ίσου ύψους με ότι προβλέπεται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, προβλέπεται να περιορισθεί ακόμη περισσότερο, στα 8 δισ. ευρώ ή στο 4,2% του ΑΕΠ το 2013.
• Η χώρα, παρά την παρατεταμένη ύφεση της οικονομίας, αναμένεται να έχει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2,2 δισ. ευρώ ή 1,1% του ΑΕΠ το 2013.
• Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αναμένεται να αποπληρωθούν στο σύνολό τους, μέσα από τις δόσεις του δανείου την περίοδο 2012-2013, όπως προβλέπεται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής.
Όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χ. Σταϊκούρας «τα προαναφερθέντα δεδομένα, οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις, μας επιβάλλουν να κρατήσουμε χωρίς ταλάντευση γερά το τιμόνι του σκάφους για να πάρουμε τη δύσκολη στροφή».
ΠΠΡΡΟΟΣΣΧΧΕΕΔΔΙΙΟΟ
ΚΚΚΡΡΡΑΑΑΤΤΤΙΙΙΚΚΚΟΟΟΥΥΥ ΠΠΠΡΡΡΟΟΟΫΫΫΠΠΠΟΟΟΛΛΛΟΟΟΓΓΓΙΙΙΣΣΣΜΜΜΟΟΟΥΥΥ
222000111333
ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΕ ΣΤΗ
ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ
ΥΠΟΥΡΓΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012
Προς τα μέλη της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Καταθέτω προς συζήτηση το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2013, σε ένα περιβάλλον βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης, υψηλής ανεργίας και μεγάλης αβεβαιότητας.
Το περιεχόμενό του σηματοδοτεί μια μεγάλη προσπάθεια για το τέλος της αμφισβήτησης της προοπτικής της Ελληνικής οικονομίας.
Είναι αλήθεια ότι τα χρόνια διαρθρωτικά και δημοσιονομικά προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας, η αδυναμία πρόσβασης στις διεθνείς αγορές και, κυρίως, το βελτιούμενο μεν αλλά υπαρκτό έλλειμμα αξιοπιστίας, δημιουργούν ασφυκτικές συνθήκες στην άσκηση της επιθυμητής δημοσιονομικής πολιτικής.
Η αστάθεια και η αβεβαιότητα στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, οι υφεσιακές πιέσεις σε αρκετές ανεπτυγμένες οικονομίες και η συνεχιζόμενη κρίση χρέους σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, επηρεάζουν δυσμενώς το οικονομικό κλίμα της χώρας μας και επιβαρύνουν την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας δημοσιονομικής προσαρμογής.
Παρ’ όλα αυτά η υλοποίηση μεγάλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η προώθηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, η επιτάχυνση δομικών αλλαγών για τη βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος, και η πιστή εκτέλεση του Προϋπολογισμού του τρέχοντος έτους, παρά την περίοδο των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην Ελληνική Οικονομία και την επίτευξη μιας διατηρήσιμης δημοσιονομικής σταθερότητας. Ξεκινώντας από την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013.
Σε κάθε περίπτωση, ο Προϋπολογισμός, διαμορφώνεται εντός ενός πλαισίου που εμπεριέχει προβλέψεις που απεικονίζουν την ευρύτερη εθνική προσπάθεια για δημοσιονομική προσαρμογή και σταδιακή επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας.
Ειδικότερα, οι εν λόγω εκτιμήσεις βασίζονται σ’ ένα νέο, απλό και σταθερό φορολογικό σύστημα, στην αναδιάρθρωση και στον περιορισμό των δομών του κράτους, στον εξορθολογισμό των δημόσιων δαπανών, στην εξάλειψη της σπατάλης σε όλες τις βαθμίδες του δημόσιου τομέα, στην εντατικοποίηση των διαδικασιών υλοποίησης των αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Γνωρίζουμε ότι κατά τη διετία που ακολούθησε την ένταξη της χώρας στο Μηχανισμό Στήριξης, η οικονομία βίωσε μια μεγάλη προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής και οι πολίτες κατέβαλλαν τεράστιες θυσίες, οι οποίες δεν πρέπει να πάνε χαμένες.
Πρέπει, συνεπώς, η Ελληνική οικονομία να εισέλθει το συντομότερο δυνατόν στον ενάρετο κύκλο της δημοσιονομικής σταθερότητας και της ανάπτυξης, ώστε να είναι σε θέση μεσοπρόθεσμα να ανταποκριθεί με όρους ευημερίας και αξιοπρέπειας στην προσπάθεια που καταβάλλουν οι Έλληνες πολίτες.
Λαμβάνοντας υπόψη την κρισιμότητα της οικονομικής κατάστασης της χώρας, το γεγονός ότι είμαστε σε διαπραγματεύσεις με τους εταίρους για τη διαμόρφωση του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Πολιτικής και την επιτακτική ανάγκη για συνεννόηση και συνεργασία όλων των μελών του Κοινοβουλίου, προσβλέπω σε μια ειλικρινή και δημιουργική συζήτηση επί του Προσχεδίου του Προϋπολογισμού του 2013, ώστε να εξαχθούν εποικοδομητικά συμπεράσματα, ενόψει της κατάθεσης του οριστικού σχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού για το νέο οικονομικό έτος.
Αθήνα, Οκτώβριος 2012
Γιάννης Στουρνάρας
Υπουργός Οικονομικών
Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α
Κεφάλαιο 1
Οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές.................................................................
5
1 Διεθνείς οικονομικές εξελίξεις................................................................................................
5
2 Οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα....................................................................................
6
2.1 Γενική επισκόπηση της Ελληνικής οικονομίας......................................................................
6
2.2 Οι εξελίξεις το 2012................................................................................................................
9
2.3 Οι προοπτικές το 2013..........................................................................................................
12
Κεφάλαιο 2
Προϋπολογισμός Γενικής Κυβέρνησης..............................................................
13
1 Εκτιμήσεις 2012.....................................................................................................................
13
1.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
13
1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)..........................................................................
19
1.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης........................................................................................
19
2 Προβλέψεις 2013...................................................................................................................
20
2.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
22
2.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.....................................................................................
23
2.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης........................................................................................
24
Κεφάλαιο 3
Δημόσιο χρέος................................................................................................................
27
1 Σύνθεση δημόσιου χρέους....................................................................................................
28
2 Δαπάνες εξυπηρέτησης χρέους.............................................................................................
30
3 Οι αγορές τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου...........................................................................
30
4 Βασικές κατευθύνσεις δανεισμού και διαχειριστικών στόχων για το 2013...........................
32
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
1. Διεθνείς οικονομικές εξελίξεις
Η πορεία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, μετά το ισχυρό πλήγμα που υπέστη κατά τη διάρκεια του 2011 λόγω της εντεινόμενης κρίσης χρέους στις προηγμένες χώρες και της γενικευμένης επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος, παρουσιάζει σημάδια σταθεροποίησης, με τους κινδύνους και τις αβεβαιότητες, ωστόσο, που αφορούν τις προβλέψεις να παραμέ-νουν ισχυροί και αυξημένοι.
Η αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμάται στο 3,5% το 2012 και στο 3,9% το 2013, από 3,9% το 2011 (Έκθεση του ΔΝΤ, Ιουλ. 2012). Το 1ο τρίμηνο του 2012, ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου προϊόντος ήταν 3,6% σε ετήσια βάση, ενώ το 2ο τρίμηνο του έτους παρατη-ρείται μικρή κάμψη του ρυθμού ανάπτυξης, με την ανεργία να παραμένει υψηλή σε πολλές προηγμένες οικονομίες. Όπως προαναφέρθηκε, οι ανωτέρω προβλέψεις για την ανάπτυξη υ-πόκεινται σε σημαντικούς κινδύνους και αβεβαιότητες, καθώς προϋποθέτουν επαρκείς δρά-σεις ώστε να υπάρξει χρηματοπιστωτική σταθερότητα στις χώρες της περιφέρειας της Ευρω-ζώνης και αποτελεσματική αντιμετώπιση της μείωσης των εμπορικών συναλλαγών και της αυξημένης αστάθειας των κεφαλαιακών ροών από τις αναδυόμενες οικονομίες.
Στην Ευρωζώνη, το 2012, αναμένεται ήπια ύφεση υπό την επίδραση της κρίσης χρέους, της αυξημένης αβεβαιότητας, της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής και της απομόχλευ-σης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν συντελέσει στην απο-μείωση του συστημικού κινδύνου, αλλά η οικονομική ανάκαμψη χαρακτηρίζεται εύθραυστη. Η θέσπιση της παράλληλης λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (European Stability Mechanism - ESM) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (European Financial Stability Facility - EFSF) ενδυνάμωσαν τον Ευρωπαϊκό μηχανισμό διαχείρισης της κρίσης. Παράλληλα, η νομισματική πολιτική διατήρησε το διευ-κολυντικό της χαρακτήρα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), λαμβάνοντας υπόψη τη ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών στην Ευρωζώνη και τις χαμηλές πληθωριστικές πιέσεις και προσδοκίες, επικεντρώθηκε σε παρεμβάσεις και μη συμβατικά μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας με στόχο την αντιμετώπιση της πιστωτικής στενότητας. Υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων, ο ρυθμός ανάπτυξης για την Ευρωζώνη προβλέπεται να διαμορφωθεί σε -0,3% το 2012 και να επανέλθει σε θετικό επίπεδο το 2013 (0,7% σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ).
Μεταξύ των προηγμένων οικονομιών, στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, υπήρξε ανάκαμψη της οι-κονομικής δραστηριότητας. Παράλληλα, και στις δυο χώρες έχουν σχεδιαστεί προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Στις αναπτυσσόμενες και ανα-δυόμενες οικονομίες ο ρυθμός ανάπτυξης παρουσιάζει μικρή πτώση αλλά θα εξακολουθήσει να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα το 2012.
Οι διεθνείς τιμές των εμπορευμάτων αναμένεται να μειωθούν τόσο το 2012 όσο και το 2013. Αν και η τιμή του αργού πετρελαίου αυξήθηκε τους πρώτους μήνες του 2012, αγγίζοντας τα 126 δολάρια ανά βαρέλι στα μέσα Μαρτίου, μειώθηκε σημαντικά κατά το 2ο τρίμηνο του έ-
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 5
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
τους στα 86 δολάρια το βαρέλι, λόγω της μειωμένης παγκόσμιας ζήτησης και του κατευνα-σμού των ανησυχιών σχετικά με διαταραχές στην προσφορά πετρελαίου εξαιτίας των διεθνών γεωπολιτικών εξελίξεων. Για το 2013 η τιμή του αργού πετρελαίου εκτιμάται στα 94,16 δο-λάρια το βαρέλι. Ο πληθωρισμός, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νο-μισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,6% στις προηγμένες οικονομί-ες και στο 5,6% στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες το 2013, από 2,0% και 6,3% αντίστοιχα το 2012.
Η υποχώρηση της παγκόσμιας εξωτερικής ζήτησης και η αυξημένη αβεβαιότητα είχε ως απο-τέλεσμα την υποχώρηση του ρυθμού αύξησης του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου το 2012 (σε 3,8% έναντι 5,9% το 2011), ενώ το 2013 προβλέπεται επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης στο 5,1%.
Πίνακας 1.1 Βασικά μεγέθη για την παγκόσμια οικονομία
(% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές)
2010
2011
2012
2013
1. Παγκόσμιο ΑΕΠ
5,3
3,9
3,5
3,9
ΑΕΠ Ευρωζώνης
1,9
1,5
-0,3
0,7
ΑΕΠ ΗΠΑ
3,0
1,7
2,0
2,3
2. Όγκος Παγκόσμιου εμπορίου (αγαθά και υπηρεσίες)
12,8
5,9
3,8
5,1
3. Πληθωρισμός
Προηγμένες οικονομίες
1,5
2,7
2,0
1,6
Αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες
6,1
7,2
6,3
5,6
4. Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ)
Ευρωζώνη
-6,2
-4,1
-3,2
-2,7
ΗΠΑ
-10,5
-9,6
-8,1
-6,3
5. Τιμή πετρελαίου / βαρέλι ($ ΗΠΑ)
79,03
104,01
101,80
94,16
Πηγή: ΔΝΤ, World Economic Outlook (Απρίλιος 2012) και Update of the World Economic Outlook (Ιούλιος 2012)
2. Οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα
2.1 Γενική επισκόπηση της Ελληνικής οικονομίας
Το 2011, δεύτερο έτος εφαρμογής του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής, επιτεύχθηκε μείωση του ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κατά 1,2 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ενώ συνολικά στη διετία 2010-2011 η μείωση ήταν 6,5 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (από 15,6% το 2009 σε 9,1% το 2011). Αυτή η μείωση είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί από κράτος-μέλος της Ευρωζώνης. Το αποτέλεσμα αυτό στηρίχθηκε στα δημοσιονομικά μέτρα που ελήφθησαν και τα οποία έφθαναν τα 49 δισ. ευρώ ή το 22,5% του ΑΕΠ1 την περίοδο 2010-2012, έναντι 21% του ΑΕΠ του αντίστοιχου προγράμματος της Ιρλανδίας2 (2008-2015) για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επίσης σημαντικό αποτέλεσμα ήταν η μείωση του κυκλι-κά προσαρμοσμένου ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης, σε εθνικολογιστική βάση, κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ την περίοδο 2009-2011, καθώς και η βελτίωση του πρω-τογενούς ελλείμματος κατά 8,4 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.
Ως προς την απόδοση των μέτρων για τη δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να αναφερ-θεί η μικρότερη, σε σχέση με την αύξηση των συντελεστών, αποδοτικότητα των φορολογι-
1 European Commission, The economic adjustment programme for Greece, Table 12. March 2012. 2 Central Bank of Ireland, Fiscal Consolidation – Does it deliver? August 2012.
6 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
κών εσόδων. Το φαινόμενο οφείλεται σε αρκετούς λόγους όπως η ύφεση, η μείωση του εισο-δήματος των φορολογουμένων, η φοροδιαφυγή, η περιορισμένη ρευστότητα των επιχειρήσε-ων και των ιδιωτών και η καθυστέρηση έκδοσης αποφάσεων από τα δικαστήρια. Καταμερι-σμός της υστέρησης σε κάθε έναν από τους παραπάνω παράγοντες είναι δύσκολο να γίνει. Αν όμως ληφθούν υπόψη οι ελαστικότητες φορολογικών εσόδων, όπως αυτές εκτιμώνται από τους διεθνείς οργανισμούς, προκύπτει, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, ότι τα 2/3 της υστέρησης του συνόλου των εσόδων από έμμεσους και άμεσους φόρους αποδί-δονται στην ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας3.
Ταυτόχρονα, όμως, δρομολογήθηκαν κάποιες σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ό-πως οι αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα, η δημιουργία ενιαίας αρχής πληρωμών στο δημό-σιο τομέα, το ενιαίο μισθολόγιο, η αναδιάρθρωση και συγχώνευση φορέων και υπηρεσιών του Δημοσίου, ο εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης και των υπηρεσιών υγείας. Μεταρρυθμίσεις βέβαια που θα πρέπει να ενισχυθούν και να ολοκληρωθούν.
Παρά τη σημαντική πρόοδο των δημοσιονομικών δεικτών, η πλήρης επίτευξη των μεσοπρό-θεσμων στόχων, καθώς και η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους με τη συμμετοχή των ιδιω-τών ομολογιούχων (PSI)4 δημιούργησε την ανάγκη για επιπλέον χρηματοδότηση των συνο-λικών δανειακών αναγκών της χώρας για την περίοδο 2012-2014. Για την αντιμετώπιση αυ-τών υπεγράφη νέα δανειακή σύμβαση, η οποία περιλαμβάνει:
• τη χρηματοδότηση μέρους της εθελοντικής ανταλλαγής των ομολόγων μέχρι ύψους 30 δισ. ευρώ,
• τη χρηματοδότηση της επαναγοράς τίτλων που έχουν παρασχεθεί ως ενέχυρο στο Ευρω-σύστημα ύψους 35 δισ. ευρώ,
• τη χρηματοδότηση της αποπληρωμής των δεδουλευμένων τόκων ύψους 5,7 δισ. ευρώ,
• τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ύψους 23 δισ. ευρώ και
• τη χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών μέχρι του ποσού των 109,1 δισ. ευρώ (εκ των οποίων ποσό ύψους 24,4 δισ. ευρώ προέρχεται από το μη χρησιμοποιηθέν ονομαστικό κε-φάλαιο της πρώτης δανειακής σύμβασης, και ποσό ύψους 23 δισ. ευρώ προέρχεται από μη χρησιμοποιηθέν ονομαστικό κεφάλαιο της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών).
Το νέο Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής, συνοδεύτηκε από τη λή-ψη νέων μέτρων, τα οποία απαιτούσαν την τροποποίηση του ήδη κατατεθέντα στη Βουλή Κρατικού Προϋπολογισμού του 2012. Με το Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, ο οποίος ψηφίστηκε στις 28 Φεβρουαρίου (ν. 4051), και ο οποίος περιλαμβάνει νέες επιπλέον δημοσι-ονομικές παρεμβάσεις ύψους περίπου 3 δισ. ευρώ για το 2012, οι δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού περιορίζονται κατά 2,2 δισ. ευρώ (1,1% στο ΑΕΠ), ενώ τα έσοδα αναθεω-ρήθηκαν προς τα κάτω (συνολικά η προβλεπόμενη αναθεώρηση ανέρχεται σε -3,0 δισ. ευρώ). Ταυτόχρονα, σύμφωνα με το Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, προβλέπονταν επιδείνωση κατά 1,36 δισ. ευρώ του ελλείμματος των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ), ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης μείωσης των εσόδων τους λόγω της αυξανόμενης ανεργίας. Επίσης, το πρωτογενές ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης, σε εθνικολογιστική βάση, εκτιμώ-νταν ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα 1,4% του ΑΕΠ το 2012, σε σύγκριση με πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ που προέβλεπε ο αρχικός Προϋπολογισμός.
3 Τράπεζα της Ελλάδος, Έκθεση του Διοικητή. Απρίλιος 2012. 4 Η συμφωνία καλύπτει ομόλογα συνολικού ύψους 205,6 δισ. ευρώ, τα οποία αναλύονται σε ομόλογα ύψους 177,3 δισ. ευρώ υπό το Ελληνικό Δίκαιο, ομόλογα ύψους 18,6 δισ. ευρώ υπό ξένο δίκαιο και ομόλογα ύψους 9,7 δισ. ευρώ δημοσίων επιχειρήσεων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 7
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Βασικό χαρακτηριστικό των οικονομικών εξελίξεων για το 2012 είναι η παραμονή της οικο-νομίας σε βαθειά ύφεση, η οποία άρχισε το 2008 και συνεχίζεται αμείωτη για πέμπτο συνε-χόμενο έτος, με τη συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ να ξεπερνά το 20% την τελευταία πεντα-ετία. Φαίνεται ότι η Ελληνική οικονομία έχει περιπέσει σε ένα φαύλο κύκλο δημοσιονομικής προσαρμογής – ύφεσης – μη επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, με κεντρικό σημείο α-ναφοράς την εντεινόμενη αβεβαιότητα, ο οποίος μπορεί να διακοπεί αν ενισχυθούν οι θετικές προσδοκίες για την οικονομία. Οι θετικές προσδοκίες είναι συνάρτηση, κυρίως, ενός αξιόπι-στου προγράμματος οικονομικής πολιτικής και ενός σταθερού χρηματοπιστωτικού πλαισίου.
Το 2012 είναι το τρίτο έτος δημοσιονομικής προσαρμογής με την προσπάθεια της χώρας για περαιτέρω εξορθολογισμό των δαπανών, βελτίωση των δημοσιονομικών συνθηκών και εντα-τικοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων να συνεχίζεται κυρίως μετά το σχηματισμό της Κυβέρνησης Εθνικής Ευθύνης. Τα αποτελέσματα της μεγάλης δημοσιονομικής προσαρ-μογής, που ακολούθησε την ένταξη της χώρας στο Μηχανισμό Στήριξης, και οι τεράστιες θυσίες που κατέβαλλαν οι πολίτες συνιστούν τη βάση της νέας προσπάθειας, στο πλαίσιο του νέου Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής, για να επιτευχθεί η δημοσιονομική σταθερότη-τα και η αποτελεσματική ανασυγκρότηση της οικονομίας. Η προσπάθεια αυτή είναι δύσκολη και πρωτόγνωρη για την Ελληνική οικονομία δεδομένων των χρόνιων στρεβλώσεων και των διαχρονικών διαρθρωτικών προβλημάτων. Ωστόσο, είναι μια εθνική προσπάθεια που ενσω-ματώνει όρους των εταίρων μας, αλλά και τη σταθερή βούληση η χώρα να αξιοποιεί τα δικά της αποτελέσματα αλλά και τις ευκαιρίες που φαίνεται να δημιουργούνται στο Ευρωπαϊκό περιβάλλον, ώστε, εν πορεία, να τροποποιηθούν όροι προς την κατεύθυνση της ελάφρυνσης των πιέσεων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η δημοσιονομική στρατηγική της Κυβέρνησης για το 2013 βασίζεται στους παρακάτω πυλώνες:
• στην εφαρμογή ενός νέου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016,
• στην υιοθέτηση και υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και θεσμι-κών αλλαγών,
• στη δημιουργία ενός απλού, δίκαιου και σταθερού φορολογικού συστήματος,
• στην επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και του προγράμματος αξιοποίησης της ακίνη-της περιουσίας του Δημοσίου και
• στην περαιτέρω αναδιάρθρωση και συγχώνευση των φορέων του δημόσιου τομέα.
Οι διαρθρωτικές αλλαγές και η επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων είναι παρά-γοντες που μπορούν να επιταχύνουν την ανάκαμψη της Ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, οι ιδιωτικοποιήσεις και η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας μπορούν να οδηγήσουν σε αύ-ξηση των ιδιωτικών επενδύσεων και συνεπώς σε ενίσχυση της παραγωγικότητας και επιτά-χυνση της τεχνολογικής αναδιάρθρωσης, παράγοντες που συνδέονται άμεσα και με την αντα-γωνιστικότητα της οικονομίας. Η αρχική εισροή ξένων κεφαλαίων, λόγω των ιδιωτικοποιή-σεων, είναι δυνατόν να δημιουργήσει δευτερογενείς εισροές, ενώ θα υπάρξουν και παρεπόμε-να οφέλη για άλλες επιχειρήσεις ή κλάδους της οικονομίας. Αντίστοιχα, οι διαρθρωτικές με-ταρρυθμίσεις μπορούν να αποτελέσουν έναν καθοριστικό παράγοντα για την αύξηση της ε-ξωστρέφειας της Ελληνικής οικονομίας και τη βελτίωση του επενδυτικού και επιχειρηματι-κού περιβάλλοντος.
8 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
2.2 Οι εξελίξεις το 2012
Η οικονομική δραστηριότητα
Σχεδόν όλοι οι δείκτες που αποτυπώνουν σε μηνιαία βάση τη δραστηριότητα της Ελληνικής οικονομίας, είτε από την πλευρά της δαπάνης είτε από την πλευρά της παραγωγής, δείχνουν σημαντική συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας για το 2012 (με εξαίρεση τη διατή-ρηση της καλής εικόνας των εξαγωγών). Οι δείκτες οικονομικού κλίματος και οι δείκτες προσδοκιών παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, εμφανίζοντας σημαντική μεταβλητότητα ως αποτέλεσμα της γενικευμένης αβεβαιότητας και του κλίματος ανασφάλειας που επικρατεί. Οι τάσεις αυτές υποδεικνύουν συνέχιση της ύφεσης και στα επόμενα τρίμηνα, λαμβάνοντας υπόψη τον ιδιαίτερα χαμηλό ρυθμό πιστωτικής επέκτασης, καθώς και την περιοριστική δη-μοσιονομική και εισοδηματική πολιτική.
Με βάση τα διαθέσιμα, μη εποχικά διορθωμένα, τριμηνιαία στοιχεία των Εθνικών Λογαρια-σμών της ΕΛΣΤΑΤ, το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, κατά το 2ο τρίμηνο του 2012 παρουσίασε μείωση κατά 6,2% σε ετήσια βάση σε σχέση με το 2ο τρίμηνο του 2011 (το 1ο τρίμηνο η μεί-ωση ήταν 6,5%).
Αναφορικά με τις συνιστώσες του ΑΕΠ, στο 1ο τρίμηνο του 2012, η ιδιωτική κατανάλωση σημείωσε μείωση κατά 7,5%, οι συνολικές επενδύσεις μείωση κατά 21,3%, οι εξαγωγές αγα-θών αυξήθηκαν κατά 9,5% και οι εξαγωγές υπηρεσιών κατά 0,7%, ενώ οι εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 11,2% και οι εισαγωγές υπηρεσιών κατά 10,0%.
Δεδομένου ότι στο 2ο εξάμηνο του 2012 θα έχουμε εντονότερη επίπτωση στην πραγματική οικονομία από την εφαρμογή των μέτρων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής για το 2012, εκτιμάται ότι η ετήσια μείωση του πραγματικού ΑΕΠ θα είναι 6,5% το 2012, με τη συμβολή του εξωτερικού τομέα να εκτιμάται στις 3,1 εκατοστιαίες μονάδες και την εγχώρια ζήτηση να έχει αρνητική συμβολή 9,6 εκατοστιαίων μονάδων.
Πληθωρισμός - Τιμές
Ο πληθωρισμός παραμένει σε πορεία υποχώρησης, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις μειώθη-καν αισθητά στο 1ο οκτάμηνο του 2012 λόγω της χαμηλής ζήτησης και της μείωσης του κό-στους εργασίας. Ο εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Αυγούστου μόλις κατά 1,3%, έναντι 3,4% την αντίστοιχη περίοδο του 2011, ενώ για τον Αύγουστο ο ίδιος δείκτης έπεσε κάτω από το 1,0% (σε 12μηνη μεταβολή), την ίδια στιγμή που ο αντίστοιχος δείκτης στην Ευρωζώνη καταγράφει αύξηση κατά 2,6%. Ο δομικός πληθωρισμός συνεχίζει την πορεία αποκλιμάκωσής του, με το μήνα Αύγουστο να αγγίζει μηδενικούς ρυθμούς μεταβολής, παραμένοντας σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τον αντίστοιχο μέσο όρο στην Ευρωζώνη.
Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι ήδη από το Μάιο ο εναρμονισμένος ΔΤΚ με σταθε-ρούς φόρους (πληθωρισμός χωρίς την επίδραση φόρων), για πρώτη φορά, υποχώρησε σε αρ-νητικό έδαφος, στο -0,2%, γεγονός που αποτυπώνει τη σταδιακή αποκλιμάκωση της επιβά-ρυνσης των τιμών λόγω των φορολογικών μέτρων που έχουν ληφθεί.
Από το μήνα Οκτώβριο αναμένεται μια επιβάρυνση των τιμών, εξαιτίας της επίπτωσης δημο-σιονομικών μέτρων του Προϋπολογισμού (π.χ. εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης και του πετρελαίου κίνησης με το 80% της σημερινής τιμής του ειδι-κού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου κίνησης), με τον ετήσιο πληθωρισμό για το 2012 να εκτιμάται στο 1,2%, δηλαδή σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα από το 2011.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 9
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Απασχόληση-Ανεργία
Στην αγορά εργασίας σημειώθηκε περαιτέρω αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Με βάση τα μηνιαία εποχικά διορθωμένα στοιχεία της έρευνας της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο του 2012 ανήλθε σε 24,4%, με τον αριθμό των ανέργων να φτάνει τα 1.216.400 άτομα. Εξετάζοντας τα χαρακτηριστικά της ανεργίας προκύπτει ότι το ποσοστό των ανέργων νέων ηλικίας 15-24 ετών αυξήθηκε δραματικά, φτάνοντας το 55,0%, ενώ και το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό των ανδρών (28,1% έναντι 21,7%). Για ολόκληρο το έτος 2012, το μέσο ποσοστό ανεργίας εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει το 23,5%.
Νομισματικές και πιστωτικές εξελίξεις
Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του νομισματικού μεγέθους που αποτελεί την Ελληνική συμβο-λή στο Μ3 της Ευρωζώνης (εκτός του νομίσματος σε κυκλοφορία) έγινε προοδευτικά περισ-σότερο αρνητικός κατά την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου του 2012 και διαμορφώθηκε σε -18,1% τον Ιούλιο του 2012 έναντι -16,4% το Δεκέμβριο του 2011. Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μείωσης των καταθέσεων διάρκειας μίας ημέρας διαμορφώθηκε, τον Ιούλιο 2012 σε 20,9%, από 18,0% το Δεκέμβριο του 2011, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μείωσης των καταθέσεων προθεσμίας έως 2 ετών έφθασε το 16,1% τον Ιούλιο του 2012, από 15,3% το Δεκέμβριο του 2011.
Η ενίσχυση του ετήσιου ρυθμού μείωσης της νομισματικής επέκτασης αντικατοπτρίζει τη συνεχιζόμενη φυγή των εγχώριων καταθέσεων, με απαρχή τον Οκτώβριο του 2009 (η Ελλη-νική συμβολή στο Μ3 αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από καταθέσεις). Βασικό ερμηνευτι-κό παράγοντα της συνεχιζόμενης μείωσης των καταθέσεων αποτελεί η περαιτέρω υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας, η οποία προκαλεί μείωση της ζήτησης χρήματος. Η μείωση των καταθέσεων πέρα από την έκταση που δικαιολογείται από την υποχώρηση του ΑΕΠ α-ντανακλά την αβεβαιότητα ως προς τις οικονομικές προοπτικές της χώρας και ιδίως ως προς την παραμονή στην Ευρωζώνη. Πράγματι έχει παρατηρηθεί ότι κατά τους μήνες που συμβαί-νουν γεγονότα τα οποία εντείνουν την αβεβαιότητα (π.χ. προεκλογική περίοδος), σημειώνο-νται εκροές καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι αυξάνονται παράλληλα αφενός η ζήτηση του κοινού για τραπεζογραμμάτια, τα οποία αποθησαυρίζονται, και αφετέρου οι μεταφορές κεφαλαίων στο εξωτερικό, τα οποία τοποθετούνται κυρίως σε τραπεζικές καταθέσεις και χρεόγραφα. Ενδεικτικό της σχέσης αυτής είναι ότι μετά τις εκλο-γές του Ιουνίου παρατηρείται ανακοπή της εκροής καταθέσεων και σταδιακή επιστροφή τους στο Ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η βελτίωση της εμπιστοσύνης των αποταμιευτών είναι άμεση συνάρτηση της προόδου ως προς τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και την εξάλειψη των δημοσιονομικών ανισορροπιών, ενώ σημαντική θα είναι και η συμβολή της ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης και της περαιτέρω προόδου με την εξυγίανση και την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος.
Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του υπολοίπου της συνολικής χρηματοδότησης της οικονομίας από τα εγχώρια Νομισματικά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα (ΝΧΙ), γινόταν προοδευτικά πε-ρισσότερο αρνητικός από τον Ιούλιο του 2011, ώστε τον Ιούλιο του 2012 να διαμορφωθεί σε -4,5% (Δεκέμβριος 2011: -2,0%). Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρημα-τοδότησης προς τον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης επιβραδύνθηκε από 2,0% το Δεκέμβριο του 2011 σε -3,4% τον Ιούλιο του 2012. Παράλληλα, ο ετήσιος ρυθμός μείωσης της χρημα-τοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες-
10 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
αγρότες-ατομικές επιχειρήσεις και ιδιώτες-ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα) ενισχύθηκε από 3,1% το Δεκέμβριο του 2011 σε 4,8% τον Ιούλιο του 2012.
Η υποχώρηση του ετήσιου ρυθμού της πιστωτικής επέκτασης προς τη Γενική Κυβέρνηση α-ντανακλά την επιβράδυνση του ρυθμού μεταβολής τόσο των τοποθετήσεων των εγχώριων ΝΧΙ σε Ελληνικούς κρατικούς τίτλους, εν μέρει εξαιτίας της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, όσο και την υποχώρηση του υπολοίπου των τραπεζικών δανείων προς τον εν λόγω τομέα, καθώς η χρηματοδότηση προς αυτόν προέρχεται πλέον κυρίως από τα δάνεια των λοι-πών κρατών-μελών της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ.
Η συνεχιζόμενη επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ερμηνεύεται από παράγοντες που αφορούν τόσο την πλευρά της ζή-τησης όσο και της προσφοράς δανείων. Η έντονη και παρατεταμένη κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας και το κλίμα αυξημένης αβεβαιότητας στη χώρα μας επηρέασαν αρνητικά τη ζήτηση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για τραπεζικό δανεισμό. Για παράδειγμα, λό-γω του χαμηλού βαθμού χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού και της αβεβαιότητας, οι επιχειρήσεις περιόρισαν ή ανέστειλαν τα επενδυτικά τους σχέδια με αποτέλεσμα να υπο-χωρήσουν, αντιστοίχως, οι ανάγκες τους για τραπεζικό δανεισμό.
Από την άλλη πλευρά, η αβεβαιότητα και η βαθειά οικονομική ύφεση συνέβαλαν σε περιορι-σμό των δυνατοτήτων του τραπεζικού τομέα να χορηγήσει δανειακά κεφάλαια. Πρώτον, τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν έλλειμμα ρευστότητας εξαιτίας της συνεχούς υποχώρησης της καταθετικής τους βάσης τα τελευταία δύο και πλέον έτη αλλά και του δρα-στικού περιορισμού των δυνατοτήτων τους για πρόσβαση στις διεθνείς αγορές χρήματος και έκδοση μεσομακροπρόθεσμων ομολόγων. Δεύτερον, η αποδυνάμωση της κεφαλαιακής βά-σης των τραπεζών από την απομείωση της αξίας των Ελληνικών κρατικών ομολόγων λόγω της δημοσιονομικής κρίσης και ειδικότερα της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους και την καταγραφή ζημιών από επισφαλή δάνεια, υψηλότερων από ότι στο παρελθόν λόγω της βα-θειάς οικονομικής ύφεσης, δημιουργεί την αναγκαιότητα τα τραπεζικά ιδρύματα να προβούν σε απομόχλευση. Τρίτον, η αύξηση του πιστωτικού κινδύνου λόγω της οικονομικής ύφεσης αποθάρρυνε περαιτέρω την προσφορά δανείων από τις τράπεζες προκειμένου να αποφύγουν την πραγματοποίηση ζημιών στο μέλλον. Οι παράγοντες αυτοί αναδεικνύουν τη σημασία της αναδιάρθρωσης και της ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού τομέα για τη βελτίωση της χρηματοδότησης και άρα των προοπτικών της Ελληνικής οικονομίας.
Τα επιτόκια των νέων τραπεζικών καταθέσεων στην Ελλάδα, τα οποία ακολουθούν ανοδική πορεία από τα τέλη του 2009, σημείωσαν μικρή περαιτέρω άνοδο το επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου του 2012, η οποία αντανακλά την προσπάθεια των τραπεζών να συγκρατήσουν τις εκτεταμένες αποσύρσεις καταθέσεων. Ωστόσο, το επιτόκιο στη σημαντικότερη κατηγορία καταθέσεων, δηλαδή εκείνων με συμφωνημένη διάρκεια έως ένα έτος από τα νοικοκυριά, αν και κατά το 1ο εξάμηνο του 2012 παρουσίασε μικρή άνοδο, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2012 σημείωσε πτώση κατά 6 μονάδες βάσης και τον Ιούλιο του 2012 διαμορφώθηκε σε 4,82%. Λόγω της σημαντικής υποχώρησης του πληθωρισμού, σε πραγματικούς όρους το επι-τόκιο αυτό, το οποίο παραμένει σε θετικά επίπεδα από το Μάιο του 2011, παρουσίασε αύξη-ση κατά 102 μονάδες βάσης και ανήλθε τον Ιούλιο του 2012 σε 3,48%.
Τα επιτόκια των νέων τραπεζικών δανείων υποχώρησαν σημαντικά, αντανακλώντας την ευ-νοϊκή επίδραση των μειώσεων των βασικών επιτοκίων και των μη συμβατικών μέτρων νομι-σματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος, την υποχώρηση της ζήτησης για νέα δάνεια αλλά και τις αναδιαρθρώσεις-ρυθμίσεις παλαιών δανείων. Το μέσο επιτόκιο των δανείων προς τις ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 11
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις υποχώρησε κατά 68 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε σε 6,33% τον Ιούλιο του 2012, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των δανείων προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα σημείωσε πτώση κατά 105 μονάδες βάσης, και δια-μορφώθηκε στο 5,22%.
2.3 Οι προοπτικές το 2013
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ το 2012 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί κοντά στο -6,5%. Λαμβάνοντας υπόψη το «carry-over» από την υψηλότερη του αναμενομένου ύφεση το 2012, τα δημοσιονομικά μέτρα του αναθεω-ρημένου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, και αγνοώντας μέτρα και πρωτοβουλίες που προγραμματίζει η Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης, με την απαραίτητη συμ-βολή των εταίρων, για την ανάκαμψη της Οικονομίας, ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται στο -3,8% για το 2013.
Η μείωση αναμένεται να προέλθει από την εγχώρια ζήτηση, η συμβολή της οποίας προβλέπε-ται στις -6,1 εκατοστιαίες μονάδες, με την ιδιωτική κατανάλωση να μειώνεται κατά 5,9%, τη δημόσια κατανάλωση κατά 7,2% και τις επενδύσεις κατά 3,7%. Αντίθετα, η συμβολή του ε-ξωτερικού τομέα αναμένεται θετική (συμβολή 2,1 εκατοστιαίες μονάδες στη μεταβολή του ΑΕΠ), με τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών να προβλέπεται ότι θα αυξηθούν κατά 2,5% και τις εισαγωγές να μειώνονται κατά 5,3%.
Το ποσοστό ανεργίας, χωρίς την αποτελεσματική εφαρμογή πολιτικών που σχεδιάζει η Κυ-βέρνηση για την επανεκκίνηση της οικονομίας, εκτιμάται να αυξηθεί περαιτέρω το 2013, και να διαμορφωθεί στο 24,7% του εργατικού δυναμικού, κυρίως λόγω της κάμψης της οικονο-μικής δραστηριότητας που θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της απασχόλησης κατά 3,0%.
Τέλος, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί σημαντικά το 2013, επηρεαζόμενος κυρίως από τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση και τις διαρθρωτικές αλλαγές που βελτιώνουν τη λειτουργία των αγορών. Η μεταβολή του εναρμονισμένου ΔΤΚ το 2013 εκτιμάται στο 0,7%.
Στον πίνακα 1.2 παρουσιάζονται οι προβλέψεις για τα βασικά μεγέθη του πραγματικού τομέα της Ελληνικής οικονομίας για το 2013.
Πίνακας 1.2 Βασικά μεγέθη της Ελληνικής οικονομίας
(% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές)
2011
2012
2013
ΑΕΠ
-6,9
-6,5
-3,8
Ιδιωτική κατανάλωση -7,1
-7,7
-5,9
Δημόσια κατανάλωση -9,1
-6,5
-7,2
Επενδύσεις
-20,7
-18,5
-3,7
Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών
-0,3
0,4
2,5
Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών
-8,1
-10,1
-5,3
Εναρμονισμένος ΔΤΚ
3,1
1,2
0,7
Αποπληθωριστής ΑΕΠ
1,6
-0,1
-0,1
Απασχόληση
-6,7
-8,2
-3,0
Ποσοστό ανεργίας
17,3
23,5
24,7
12 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
1. Εκτιμήσεις 2012
Για το έτος 2012 στόχος του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής ήταν η βελτίωση του ελ-λείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κατά 0,5% του ΑΕΠ σε σχέση με το 2011. Ωστόσο, επει-δή το έλλειμμα του 2011 διαμορφώθηκε υψηλότερα από το στόχο κατά 1,1% του ΑΕΠ (9,0% του ΑΕΠ έναντι 7,9% του ΑΕΠ του στόχου του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής), το νέο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής συνοδεύτηκε από τη λήψη νέων μέτρων, τα οποία απαιτούσαν την τροποποίηση του ήδη εγκεκριμένου Προϋπολογισμού του 2012.
Με το Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, ο οποίος ψηφίστηκε το Φεβρουάριο του 2012, οι δαπάνες περιορίστηκαν κατά 2,2 δισ. ευρώ (1,1% του ΑΕΠ), ενώ τα έσοδα (ταμειακή βάση) αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω κατά 3,0 δισ. ευρώ περίπου. Περαιτέρω, εκτιμάται μεγαλύτερη επιδείνωση του ελλείμματος των ΟΚΑ ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης μείωσης των εσό-δων τους λόγω της αυξανόμενης ανεργίας.
Ο Προϋπολογισμός του 2012 της Γενικής Κυβέρνησης, όπως αναπροσαρμόστηκε το Φε-βρουάριο του τρέχοντος έτους, υλοποιείται με ικανοποιητικό τρόπο και τα στοιχεία του ο-κταμήνου επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό τις εκτιμήσεις.
Η υστέρηση των καθαρών εσόδων κατά 2 δισ. ευρώ περίπου στο οκτάμηνο, σε σχέση με τον προβλεπόμενο στόχο, αντισταθμίζεται από τη σημαντική μείωση των δαπανών κατά 4,8 δισ. ευρώ. Αποτέλεσμα της προσπάθειας για περαιτέρω εξορθολογισμό των δαπανών είναι το γε-γονός ότι οι πρωτογενείς δαπάνες (χωρίς τόκους και χρεολύσια) μειώθηκαν κατά το ίδιο χρο-νικό διάστημα κατά 9,3% (3.170 εκατ. ευρώ) σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, ως ποσοστό του ΑΕΠ, θα διαμορφωθεί ελαφρά χαμηλότερα (6,6% του ΑΕΠ) έναντι αυτού που είχε προβλεφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό (6,7% του ΑΕΠ) και σημαντικά χαμηλότερο από το 9,0% του ΑΕΠ για το 2011, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται ότι θα βελτιωθεί κατά 0,7% του ΑΕΠ σε σχέση με το αντίστοιχο του έτους 2011 και θα διαμορφωθεί στο 1,4% του ΑΕΠ.
1.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
Έσοδα
Τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, μετά τη μείωση των επιστροφών, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 48.952 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας απόκλιση από τους στόχους του Συ-μπληρωματικού Προϋπολογισμού κατά 4,6% εξαιτίας, κυρίως, της μεγαλύτερης έναντι των αρχικών εκτιμήσεων ύφεσης καθώς και παρεμβάσεων στη διαδικασία είσπραξης ορισμένων κατηγοριών εσόδων.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 13
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Πίνακας 2.1 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης σύμφωνα με τη μεθοδολογία European System Accounts
(ESA 95)
(σε εκατ. ευρώ)
2012
2013 Προβλέψεις
Περιγραφή κατηγορίας εσόδου - δαπάνης
2011
Πραγμ/σεις
(προσωρινά στοιχεία)
Συμπλ/κός
Προϋπ/σμός
Εκτιμήσεις
Χωρίς
παρεμβάσεις
Με
παρεμβάσεις
Ι. Έσοδα (1+2)
53.859
56.159
53.707
54.207
51.840
1. Καθαρά έσοδα Τακτικού Προϋπολογισμού (α+β-γ+δ+ε)
50.090
51.409
48.952
49.109
46.742
α. Τακτικά έσοδα (1+2+3+4)
52.295
52.868
49.648
50.180
47.631
1. Άμεσοι φόροι
20.317
23.522
20.767
21.726
20.250
2.Έμμεσοι φόροι
28.632
26.881
26.271
26.236
25.193
3. Απολήψεις από ΕΕ
274
165
227
232
232
4. Μη φορολογικά έσοδα
3.072
2.300
2.383
1.986
1.956
β. Μη τακτικά έσοδα
1.921
2.081
2.207
1.501
1.537
γ. Επιστροφές φόρων
5.283
3.810
3.691
3.293
3.147
δ. Ειδικά έσοδα από εκχώρηση αδειών και δικαιωμάτων
1.157
270
32
86
86
ε. Μεταφορά εσόδων από ANFA
756
635
635
2. Έσοδα ΠΔΕ (α+β)
3.769
4.750
4.755
5.098
5.098
α. Εισροές ΕΕ
3.623
4.550
4.555
4.898
4.898
β. Ίδια έσοδα
146
200
200
200
200
ΙΙ. Δαπάνες (1+2)
76.743
70.297
69.109
67.047
63.430
1. Δαπάνες Τακτικού Προϋπολογισμού (α+β+γ+δ+ε+6)
70.135
62.997
61.809
60.047
56.580
α. Πρωτογενείς δαπάνες (1+2+3+4+5)
51.547
47.684
47.385
48.495
45.295
1. Μισθοί και συντάξεις
21.815
20.520
20.394
20.769
18.242
2. Κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη
17.715
15.579
15.663
15.865
15.751
3. Λειτουργικές και άλλες δαπάνες
7.016
6.573
6.900
6.481
5.972
4. Αποδόσεις προς τρίτους
5.001
4.012
4.005
4.280
4.230
5. Αποθεματικό
1.000
423
1.100
1.100
6. Προμήθεια εκταμίευσης δανείων στο EFSF
565
75
75
β. 1. Εγγυήσεις σε Γενική Κυβέρνηση
1.254
1.026
846
558
558
2. Εγγυήσεις εκτός Γενικής Κυβέρνησης
192
137
178
469
469
γ. Τόκοι (σε καθαρή ταμειακή βάση)
16.348
13.050
11.735
8.950
8.950
δ. Πληρωμές στα νοσοκομεία για παλιές οφειλές
435
400
400
400
400
ε. Ταμειακές πληρωμές για εξοπλιστικές δαπάνες
359
700
700
1.100
833
2. ΠΔΕ
6.608
7.300
7.300
7.000
6.850
ΙΙΙ. Ισοζύγιο Κρατικού Προϋπολογισμού (1-2)
-22.884
-14.138
-15.402
-12.840
-11.590
% ΑΕΠ
-10,6%
-6,9%
-7,7%
-6,5%
-6,0%
ΙΙΙ.α. Πρωτογενές αποτέλεσμα - κράτος (ΙΙΙ-γ)
-6.536
-1.088
-3.667
-3.890
-2.640
Εθνικολογιστικές προσαρμογές Κεντρικής Κυβέρνησης (1+2)
2.371
-945
2.417
-2.025
-2.169
1. Εθνικολογιστικές προσαρμογές - Έσοδα
1.296
-1.535
511
-1.205
-1.205
Επιστροφές φορολογικών εσόδων
-85
100
Έκτακτη εισφορά μέσω ΔΕΗ
1.243
-967
-863
380
380
Φορολογικά έσοδα
-450
-70
-10
0
0
Πρόωρη ανανέωση αδειών και παραχωρήσεων
-225
-221
0
-86
-86
ΕΕΤΤ
45
30
-42
24
24
Διαφορά ταμειακών-δεδουλευμένων από σχήμα στήριξης τραπεζών
234
-111
172
172
Προσαρμογή για την παράταση στην υποβολή φορ. εισοδήματος ΝΠ και ΦΠ
300
-300
-300
Αναδρομική μείωση επιτοκίου δανείων 80 δισ. από EE
731
Είσπραξη φόρων περιουσίας προηγουμένων ετών
130
-130
-130
Μεταφορά εσόδων από ANFA
0
-102
-29
-29
Διαφορά απαιτήσεων εισπράξεων από ΕΕ
491
-384
-384
-601
-601
Προκαταβολές από ΕΕ
43
77
77
50
50
Φόρος εισοδήματος 2012 που θα εισπραχθεί το 2013
685
-685
-685
2. Εθνικολογιστικές προσαρμογές - Δαπάνες
1.075
590
1.906
-820
-964
Εξοπλιστικά προγράμματα (διαφορά πληρωμών-παραλαβών)
-291
203
204
98
98
Εφαρμογή νέου μισθολογίου
137
-150
-137
Διαφορά απλήρωτων οφειλών κράτους με 31/12 προηγούμενου έτους
224
300
200
100
Καθαρή εξοικονόμηση από διαθεσιμότητα δημοσίων υπαλλήλων
53
6
Ατακτοποίητες προκαταβολές
-226
Υπόλοιπο λογαριασμών εκτός προϋπολογισμού
35
Δεδουλευμένοι τόκοι
408
-100
1.335
-1.150
-1.200
Ακυρώσεις Swaps
-7
Λογαριασμοί Θησαυροφυλακίου
460
120
120
120
120
(συνέχεια)
14 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Πίνακας 2.1 Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης σύμφωνα με τη μεθοδολογία European System Accounts
(ESA 95)
(σε εκατ. ευρώ)
2012 2013 Προβλέψεις
Περιγραφή κατηγορίας εσόδου - δαπάνης
2011
Πραγμ/σεις
(προσωρινά
στοιχεία)
Συμπλ/κός
Προϋπ/σμός Εκτιμήσεις Χωρίς
παρεμβάσεις
Με
παρεμβάσεις
Πληρωμές με ειδικά ομόλογα
-140
-140
ΕΛΕΓΕΠ
-131
93
117
77
77
Συμμετοχή σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου (επιδοτήσεις)
-235
-50
-100
-100
Προσαρμογή στο έλλειμμα εγγυημένων δανείων (ΟΔΙΕ, ΕΑΒ και ΟΑ)
0
71
71
175
175
Προσαρμογή εγγυήσεων
652
Άλλες προσαρμογές
49
46
Ισοζύγιο νομικών προσώπων πλην ΔΕΚΟ
695
1.196
868
707
769
ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ
-230
-43
-211
-436
-374
AKAΓΕ
925
1.239
1.079
1.143
1.143
Ισοζύγιο επαναταξινομημένων ΔΕΚΟ
1.047
1.175
881
316
595
Έλλειμμα Κεντρικής Διοίκησης κατά ESA95
-18.771
-12.712
-11.236
-13.842
-12.395
Ισοζύγιο ΟΤΑ 418
0
70
-370
-66
Εθνικολογιστικές προσαρμογές OTA
84
133
411
250
250
Ανεξόφλητες οφειλές ΟΤΑ
84
133
411
250
250
Ισοζύγιο ΟΤΑ κατά ESA95
502
133
481
-120
184
Ισοζύγιο ΟKΑ
-1.115
-1.533
-1.282
-410
3.872
Εθνικολογιστικές προσαρμογές OKA
-10
380
-1.243
291
291
Ανεξόφλητες οφειλές ΟKΑ
-773
-20
-1.288
200
200
Ανεξόφλητες υποχρεώσεις νοσοκομείων
1.033
400
45
41
41
Λοιπές προσαρμογές ΟΚΑ (ασφαλιστικές εισφορές)
-270
50
50
Ισοζύγιο ΟKΑ κατά ESA95
-1.125
-1.153
-2.525
-119
4.163
Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA95
-19.394
-13.732
-13.280
-14.081
-8.048
% ΑΕΠ
-9,0%
-6,7%
-6,6%
-7,1%
-4,2%
Τόκοι Γενικής Κυβέρνησης
14.901
11.241
10.486
10.160
10.210
% ΑΕΠ
6,9%
5,4%
5,2%
5,1%
5,3%
Πρωτογενές αποτέλεσμα Γενικής Κυβέρνησης κατά ESA95
-4.493
-2.491
-2.794
-3.921
2.162
% ΑΕΠ
-2,1%
-1,2%
-1,4%
-2,0%
1,1%
Στόχος
3.014
3.652
3.652
% ΑΕΠ
1,5%
1,9%
1,9%
ΑΕΠ
215.088
206.319
200.906
198.414
193.078
Εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών Γενικής Κυβέρνησης
6.000
3.500
3.500
3.500
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 15
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Οι εκτιμήσεις των εσόδων βασίζονται και συμπεριλαμβάνουν τις αναμενόμενες αποδόσεις των μέτρων που είχαν ληφθεί κατά την κατάρτιση του Προϋπολογισμού του 2012, όσο και των συμπληρωματικών παρεμβάσεων που αποφασίσθηκαν και τέθηκαν σε ισχύ ή θεσμοθετή-θηκαν το 2011 και το 2012, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί στο Με-σοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής.
Άμεσοι φόροι
Από την άμεση φορολογία, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 20.767 εκατ. ευρώ, εμφανίζοντας αύξηση κατά 2,2% συγκριτικά με τα αντίστοιχα έσοδα του 2011. Οι εκτιμήσεις αυτές συμπε-ριλαμβάνουν τα μέτρα που ελήφθησαν στη φορολογία φυσικών προσώπων, αποδοχών και περιουσίας (επιβολή έκτακτου ειδικού τέλους ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών) και των λοιπών άμεσων φόρων (επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσω-πα, έκτακτη εισφορά σε οχήματα μεγάλου κυβισμού κ.λπ., καθώς και του τέλους επιτηδεύμα-τος). Από τους στόχους του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού η αρνητική απόκλιση ανέρ-χεται σε 11,7%. Οι αποκλίσεις οφείλονται κυρίως στην παράταση που δόθηκε στην υποβολή των φορολογικών δηλώσεων φυσικών προσώπων, στην καθυστερημένη επιβολή του έκτα-κτου ειδικού τέλους ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών για το 2012, καθώς και στη μειωμένη κερδοφορία των επιχειρήσεων.
Έμμεσοι φόροι
Από την έμμεση φορολογία, αναμένεται να εισπραχθούν 26.271 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 2,3% έναντι του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού και 8,3% συγκριτικά με τα α-ντίστοιχα έσοδα του 2011. Οι προβλεπόμενες παρεμβάσεις δημοσιονομικής προσαρμογής που αφορούν αυτή την κατηγορία φόρων εφαρμόστηκαν κυρίως εντός του 2011. Οι εκτιμή-σεις του 2012 περιλαμβάνουν και το όφελος που θα προκύψει από την εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης και του πετρελαίου κίνησης στο 80% της σημερινής τιμής του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου κίνησης.
Μη φορολογικά έσοδα
Τα μη φορολογικά έσοδα εκτιμώνται ότι θα διαμορφωθούν στα 2.383 εκατ. ευρώ, εμφανίζο-ντας μείωση κατά 22,4% έναντι του προηγούμενου έτους, που οφείλεται, κυρίως, στη μείωση εσόδων από την αξιοποίηση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου. Επίσης, σημαντικό μέρος της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου μεταφέρθηκε στο Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) προς αποκρατικοποίηση.
Μη τακτικά έσοδα
Τα μη τακτικά έσοδα θα διαμορφωθούν στο ποσό των 2.207 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύ-ξηση κατά 14,9% έναντι του 2011 που οφείλεται, κατά κύριο, λόγο στην πρόβλεψη για εί-σπραξη εσόδων από το πρόγραμμα ενίσχυσης της ρευστότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων
Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων αναμένεται να διαμορφωθούν στα 3.691 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 30,1% έναντι του προηγουμένου έτους, κυρίως λόγω 16 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
μειωμένων επιστροφών στο φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, στο ΦΠΑ και στον ΕΦΚ στα καύσιμα (αλλαγή στο σύστημα φορολόγησης και διακίνησης πετρελαίου θέρμανσης).
Μεταφορά απoδόσεων από τη διακράτηση ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια Κε-ντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFA)
H Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποφάσισε την επιστροφή στο Ελληνικό Δημόσιο κερδών που αποκόμισαν οι Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωζώνης (ANFA) από τη δια-κράτηση Ελληνικών κρατικών ομολόγων. Για το 2012 προβλέπεται να εισπραχθούν 756 ε-κατ. ευρώ.
Δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 61.809 εκατ. ευρώ το 2012, μειωμένες κατά 1.188 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχαν περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό για το ίδιο έτος. Στις δαπάνες αυτές περιλαμβάνονται η πληρωμή τόκων, η υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Υ-πουργείου Εθνικής Άμυνας, οι επιχορηγήσεις νοσηλευτικών ιδρυμάτων για εξόφληση υπο-χρεώσεων του τρέχοντος και του προηγούμενου οικονομικού έτους, η εκταμίευση δανείου προς το ΕΤΧΣ και η πληρωμή των εγγυήσεων για λογαριασμό φορέων που έχουν κατηγοριο-ποιηθεί εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης. Το σύνολο των πρωτογενών δαπανών εκτιμά-ται ότι θα διαμορφωθεί σε 47.385 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης της μισθολογικής δαπάνης.
Οι δαπάνες για τόκους, σε καθαρή ταμειακή βάση, μετά την εφαρμογή του PSI, εκτιμάται ότι θα μειωθούν κατά 1.315 εκατ. ευρώ ή 10,1% σε σχέση με το Συμπληρωματικό Προϋπολογι-σμό, ενώ οι δαπάνες για καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εντός της Γενικής Κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα μειωθούν κατά 180 εκατ. ευρώ ή 17,5%, και πάλι σε σχέση με τις προβλέ-ψεις του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού.
Για την επίτευξη των ανωτέρω αποτελεσμάτων, έχουν ληφθεί υπόψη:
• ο εξορθολογισμός του μισθολογικού κόστους κυρίως λόγω:
- της εφαρμογής του νέου μισθολογίου,
- του περιορισμού των προσλήψεων με την εφαρμογή του κανόνα μία (1) πρόσληψη προς πέντε (5) αποχωρήσεις,
- του μεγάλου αριθμού του προσωπικού που εκτιμάται ότι θα συνταξιοδοτηθεί μέσα στο 2012, αλλά και στη μεταφορά της θετικής δημοσιονομικής επίπτωσης των απο-χωρήσεων του 2011,
• ο περιορισμός των πρόσθετων παροχών μισθολογικού χαρακτήρα όπως υπερωρίες, αμοι-βές για συμμετοχή σε επιτροπές και συμβούλια, αμοιβές για εργασία κατά τις νυχτερινές ώρες και εξαιρέσιμες ημέρες και
• ο περιορισμός των λειτουργικού χαρακτήρα δαπανών με τον εξορθολογισμό των δαπανών για μετακινήσεις, προμήθειες, μισθώματα κτιρίων, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 17
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Ανάλυση δαπανών κατά κατηγορίες
Μισθοί και συντάξεις
Οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 20.394 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 126 εκατ. ευρώ έναντι των αντίστοιχων εκτιμήσεων του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού.
Η μείωση αυτή θα προέλθει, κυρίως, από τον περιορισμό των δαπανών για μισθούς, ενώ οι δαπάνες για συντάξεις θα είναι αυξημένες κατά 10 εκατ. ευρώ λόγω του αυξημένου αριθμού των αποχωρήσεων τόσο το 2011 όσο και το 2012.
Ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία
Οι δαπάνες αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 15.663 εκατ. ευρώ αυξημένες μόλις κα-τά 84 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση του Συμπληρωματικού Προϋπολογι-σμού, λόγω πρόβλεψης για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης ύψους 80 εκατ. ευρώ για το 2012.
Η πρόβλεψη που είχε περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό για τις δαπάνες επι-χορηγήσεων σε νοσηλευτικά ιδρύματα για εξόφληση υποχρεώσεων του τρέχοντος αλλά και του προηγούμενου οικονομικού έτους, συνολικού ύψους 1.450 εκατ. ευρώ, παραμένει αμετά-βλητη.
Επιχορηγήσεις, λειτουργικές και λοιπές καταναλωτικές δαπάνες
Οι δαπάνες αυτές εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε 6.900 εκατ. ευρώ αυξημένες κατά 327 εκατ. ευρώ έναντι των προβλέψεων του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εκτιμώμενων δαπανών για εξόφληση ληξιπρόθεσμων ο-φειλών των φορέων του Κρατικού Προϋπολογισμού για αναληφθείσες υποχρεώσεις λειτουρ-γικού χαρακτήρα δαπανών, προμηθειών, υποχρεωτικών εισφορών σε διεθνείς οργανισμούς και στις δαπάνες για εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων.
Αποδιδόμενοι πόροι
Η πρόβλεψη για το ύψος των δαπανών αυτών σε σχέση με αυτήν που είχε περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό εμφανίζεται σχεδόν αμετάβλητη (μείωση κατά 7 εκατ. ευ-ρώ).
Δαπάνες τόκων
Οι ταμειακές δαπάνες για τόκους το 2012, και μετά την εφαρμογή του PSI, εκτιμάται ότι θα περιοριστούν στα 11.735 εκατ. ευρώ από 13.050 εκατ. ευρώ στο Συμπληρωματικό Προϋπο-λογισμό. Ως ποσοστό του ΑΕΠ θα διαμορφωθούν στο 5,8%, από 6,3% στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό.
Δαπάνες για υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων Υπουργείου Εθνικής Άμυνας
Η πρόβλεψη που είχε περιληφθεί στο Συμπληρωματικό Προϋπολογισμό για τις δαπάνες σε ταμειακή βάση για την υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας εκτιμάται ότι θα παραμείνει αμετάβλητη.
18 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Δαπάνες για καταπτώσεις εγγυήσεων για λογαριασμό φορέων που έχουν ταξινομηθεί εντός της Γενικής Κυβέρνησης
Το ύψος των δαπανών αυτών εκτιμάται ότι θα εμφανισθεί μειωμένο κατά 180 εκατ. ευρώ ή 17,5% έναντι των προβλέψεων του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού, λόγω της ανάληψης μέρους των δανειακών υποχρεώσεων των εν λόγω φορέων (κυρίως των συγκοινωνιακών φο-ρέων) από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών
Σύμφωνα με το χρηματοδοτικό πλαίσιο που έχει καθοριστεί στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, ανάλογα και με την πορεία εκταμίευσης των δόσεων εντός του 2012, εκτιμάται ότι θα αποπληρωθούν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις (πέραν των 90 ημερών από την καθορισμένη ημερομηνία εξόφλησης) της Γενικής Κυβέρνησης ύψους 3.500 εκατ. ευρώ.
Ειδικότερα, για τον Κρατικό Προϋπολογισμό εκτιμάται ότι οι οφειλές αυτές θα περιορισθούν σημαντικά, ενώ οι απλήρωτες υποχρεώσεις (κάτω από ενενήντα ημέρες) θα μειωθούν κατά 200 εκατ. ευρώ σε σχέση με αυτές της 31ης Δεκεμβρίου του 2011.
1.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ)
Οι πληρωμές του ΠΔΕ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν συνολικά σε 7.300 εκατ. ευρώ μέχρι το τέ-λος του 2012, από τα οποία 6.000 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για έργα συγχρηματοδοτούμενα από πόρους της ΕΕ και τα υπόλοιπα 1.300 εκατ. ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους.
Ένας από τους βασικούς δημοσιονομικούς στόχους στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού του ΠΔΕ για το 2012 παραμένει η επιτάχυνση και η επίτευξη απορρόφησης των προβλεπόμενων πόρων του ΕΣΠΑ.
1.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης
Τοπική αυτοδιοίκηση
Παρά τα προβλήματα ρευστότητας σε μεμονωμένους Δήμους της χώρας, η συνολική εικόνα της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού των Δήμων για το έτος 2012 είναι ικανοποιητική, με ε-κτίμηση για θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα στο τέλος του έτους, έπειτα και από τα μέτρα του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού του Φεβρουαρίου 2012. Από τα στοιχεία της εκτέ-λεσης του Προϋπολογισμού των ΟΤΑ προκύπτει μείωση του ύψους των ανεξόφλητων υπο-χρεώσεων σε τρίτους, με εκτίμηση για συνολική μείωση στο τέλος του έτους κατά 411 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, για την αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας για τη στήριξη υπερχρεωμένων Δήμων, προωθείται νομοθετική ρύθμιση για επιμήκυνση των δανείων τους από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 19
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου
Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού του υποτομέα των ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ (πλην ΑΚΑΓΕ) δείχνει τη διατήρηση δημοσιονομικού ελλείμματος και για το 2012, που εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 211 εκατ. ευρώ, και οφείλεται κυρίως στη διατήρηση υψηλών μη-μισθολογικών λειτουργι-κών δαπανών.
Επαναταξινομημένες ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση
Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα των επαναταξινομημένων ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση (πλην του Πράσινου Ταμείου) παραμένει, αν και χαμηλά, θετικό, και εκτιμάται ότι για το 2012 θα διαμορφωθεί στα 149 εκατ. ευρώ. Το αντίστοιχο αποτέλεσμα του Πράσινου Ταμείου ανέρχεται σε 732 εκατ. ευρώ.
Κοινωνικός Προϋπολογισμός
Το ταμειακό ισοζύγιο του Κοινωνικού Προϋπολογισμού επιδεινώθηκε ελαφρώς το 2012 ένα-ντι του προηγούμενου χρόνου. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην επιδείνωση του οικονομικού αποτελέσματος των ΟΚΑ και στη βελτίωση του αντίστοιχου αποτελέσματος των νοσοκομεί-ων. Στα νοσοκομεία η βελτίωση προέρχεται κυρίως από την πλευρά των δαπανών, όπου οι σχετικές μειώσεις υπερκαλύπτουν την απώλεια εσόδων σε σχέση με το 2011.
Η αρνητική εξέλιξη των ασφαλιστικών εισφορών λόγω της βαθύτερης από την αρχικά προ-βλεπόμενη ύφεσης και της υψηλότερης έναντι των προβλέψεων ανεργίας αποτελεί τη βασική αιτία για τη χειροτέρευση του ισοζυγίου των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Το αποτέλεσμα αυτό είναι αρκετά ισχυρό ώστε να υπερκαλύπτει την όποια βελτίωση επήλθε από πλευράς περιορισμού των δαπανών.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το συνολικό ισοζύγιο των ΟΚΑ κατά ESA (συμπεριλαμβα-νομένων και των νοσοκομείων) παρουσιάζει σημαντικότατη επιδείνωση σε σύγκριση με το 2011, λόγω της μεγάλης αύξησης των ανεξόφλητων υποχρεώσεων των ΟΚΑ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται, κατά το μεγαλύτερο μέρος, στη συσσώρευση ανεξόφλητων υποχρεώσεων από πλευράς του νέου ασφαλιστικού φορέα, του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγεί-ας (ΕΟΠΥΥ).
2. Προβλέψεις 2013
Για το έτος 2013, χωρίς τις προβλεπόμενες παρεμβάσεις των 7,8 δισ. ευρώ, η απόκλιση στο έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης (εκτιμήσεις χωρίς παρεμβάσεις), σε σχέση με το στόχο που είχε τεθεί στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, εκτιμάται ότι θα φθάσει στα 4,7 δισ. ευρώ ή 2,4% του ΑΕΠ, ενώ η απόκλιση στο πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνη-σης θα είναι ακόμη μεγαλύτερη και θα διαμορφωθεί στα 7,6 δισ. ευρώ ή 3,9% του ΑΕΠ. Έ-τσι, χωρίς παρεμβάσεις, το πρωτογενές έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης θα επιβαρυνθεί κατά 1,1 δισ. ευρώ ή 0,6% του ΑΕΠ σε σχέση με τις εκτιμήσεις για το 2012, λόγω, κυρίως, των αρνητικών εξελίξεων στα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή και δε-δουλευμένη βάση), στις πρωτογενείς δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού (σε ταμειακή 20 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
και δεδουλευμένη βάση), στους ΟΤΑ, στα ΝΠΔΔ, στις ΔΕΚΟ, αλλά και της βελτίωσης του ισοζυγίου των ΟΚΑ (σε ταμειακή και δεδουλευμένη βάση).
Ύστερα από τις παρεμβάσεις ύψους 7,8 δισ. ευρώ που προβλέπονται και στο Πρόγραμμα Οι-κονομικής Πολιτικής, το περιεχόμενο των οποίων είναι υπό διαπραγμάτευση με τους εταί-ρους, το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να περιορισθεί στα 8,0 δισ. ευρώ ή στο 4,2% του ΑΕΠ και το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 2,2 δισ. ευρώ ή στο 1,1% του ΑΕΠ.
Οι δημοσιονομικοί στόχοι για την έξοδο της χώρας από την πολύπλευρη κρίση εκφράστηκαν τόσο στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, όσο και στο Συμπληρωμα-τικό Προϋπολογισμό για το 2012 που ψηφίστηκε το Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους.
Πίνακας 2.2 Νέα υπό διαπραγμάτευση μέτρα Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής για το 2013 ανά τομέα παρέμβασης (καθαρή επίδραση)
(σε εκατ. ευρώ)
Τομέας παρέμβασης
2013
Δαπάνες
1. Αναδιάρθρωση δημόσιου τομέα
483
2. Αναδιάρθρωση τοπικής αυτοδιοίκησης
100
3. Μισθολογική δαπάνη
1.100
4, Δαπάνη για συντάξεις
3.799
5. Κοινωνικά επιδόματα
347
6. Υγειονομική περίθαλψη
803
7. Εθνική Άμυνα
304
8. Παιδεία
132
9. Εξορθολογισμός ΔΕΚΟ
241
Α. Σύνολο επίδρασης στο σκέλος των δαπανών
7.308
Έσοδα
1. Αύξηση εσόδων από τον εξορθολογισμό των οικογενειακών επιδομάτων
427
2. Αύξηση εσόδων από την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης κατά 2 έτη
5
3. Μείωση επιστροφών εσόδων
60
Β. Σύνολο επίδρασης στο σκέλος των εσόδων
492
Σύνολο επίδρασης μέτρων (Α + Β)*
7.800
* Εκτιμάται καθαρή επίδραση μέτρων στο 2012 ύψους 118 εκατ. ευρώ περίπου.
Ο κυρίαρχος στρατηγικός στόχος ήταν και είναι η συγκράτηση της δυναμικής αύξησης του τεράστιου χρέους της χώρας διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά του. Η επίτευξη του στόχου αυ-τού προϋποθέτει:
• τη μείωση του ελλείμματος της Γενικής Κυβέρνησης κάτω του 1% του ΑΕΠ έως το 2015,
• ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ να καταστεί θετικός και να ακολουθήσει ανοδική πορεία, διατηρώντας μακροπρόθεσμα σημαντικούς θετικούς ρυθμούς,
• την αξιοποίηση της περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου είτε με τη μορφή των αποκρατι-κοποιήσεων, είτε με τη μορφή εκμετάλλευσης στη βάση συνεργασιών με τη συμμετοχή στρατηγικών εταίρων.
Αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία των ανωτέρω προϋποθέσεων και την επίτευξη του κυ-ρίαρχου στόχου είναι:
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 21
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
• η υιοθέτηση των πολιτικών δράσεων και η αποτελεσματική υλοποίηση των εφαρμοστι-κών νόμων,
• η στήριξη του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής από όλους τους παράγοντες που δι-αμορφώνουν την πορεία της οικονομίας,
• η κοινωνική αποδοχή του βάρους της προσαρμογής, η οποία διασφαλίζεται με την κοινω-νική προστασία και δικαιοσύνη, καθώς και η σύμμετρη συμμετοχή των κοινωνικών ομά-δων στην προσπάθεια εξόδου από την κρίση.
Ο προϋπολογισμός της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 στοχεύει στη δημοσιονομική σταθε-ρότητα που είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Στον πί-νακα 2.1 περιλαμβάνονται οι προβλέψεις για το 2013 με την ενσωμάτωση και επίδραση των νέων παρεμβάσεων.
Η δημοσιονομική στρατηγική για το 2013 θα βασισθεί κυρίως στους παρακάτω πυλώνες:
• στην υιοθέτηση και υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών και θεσμικών αλλαγών,
• στη δημιουργία ενός απλού, δίκαιου και σταθερού φορολογικού συστήματος,
• στην επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων και του προγράμματος αξιοποίησης της ακί-νητης περιουσίας του Δημοσίου,
• στην περαιτέρω αναδιάρθρωση και συγχώνευση των φορέων του δημόσιου τομέα.
2.1 Τακτικός Προϋπολογισμός
Έσοδα
Η εφαρμογή των δημοσιονομικών παρεμβάσεων στον τομέα των δαπανών θα επιβαρύνει ση-μαντικά τους παράγοντες που επηρεάζουν τις προβλέψεις των εσόδων. Η αρνητική επίδραση στο ΑΕΠ, στην κατανάλωση και στη φοροδοτική ικανότητα των φυσικών και νομικών προ-σώπων θα μειώσει τα συνολικά καθαρά έσοδα κατά 2.210 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων για το 2012. Τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, μετά τη μείωση επιστροφών για το οικονομικό έτος 2013, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 46.742 εκατ. ευρώ (έναντι των εκτιμήσεων του 2012), μειωμένα κατά 4,5%.
Η αρνητική αυτή επίπτωση οφείλεται σε πρωτογενές επίπεδο, κυρίως, στη μείωση των άμε-σων φόρων κατά 517 εκατ. ευρώ, εξαιτίας των δημοσιονομικών παρεμβάσεων σε μισθούς και συντάξεις. Η μείωση της κατανάλωσης και του ύψους των μισθών και συντάξεων θα επηρεά-σει σημαντικά και τους έμμεσους φόρους οι οποίοι προβλέπονται να ανέλθουν σε 25.193 ε-κατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 1.078 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις εκτιμήσεις για το 2012.
Δαπάνες
Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 56.580 εκατ. ευρώ μειωμένες κατά 5.230 εκατ. ευρώ ή 8,5% σε σχέση με τις αντίστοιχες ε-κτιμήσεις για το 2012.
Οι πρωτογενείς δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού προβλέπεται να διαμορφωθούν σε 45.295 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 2.091 εκατ. ευρώ ή 4,4% συγκριτικά με τις αντίστοιχες εκτιμήσεις για το 2012.
22 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Επισημαίνεται ότι στις πρωτογενείς δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού έχει περιληφθεί και το κονδύλι για την αντιμετώπιση των επενδυτικού χαρακτήρα δαπανών των ΟΤΑ (ΣΑΤΑ), το οποίο μέχρι το έτος 2012 αντιμετωπιζόταν από το ΠΔΕ. Επίσης, έχει προβλεφθεί και κονδύλι που θα απαιτηθεί για τη χορήγηση του επιδόματος θέρμανσης (270 εκατ. ευρώ).
Οι ανωτέρω προβλέψεις έχουν βασιστεί στην εκτίμηση για σημαντική μείωση των ληξιπρό-θεσμων οφειλών και τη μη συσσώρευση νέων απλήρωτων υποχρεώσεων.
Περαιτέρω, εκτιμάται ότι εντός του 2013 θα αποπληρωθούν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις φο-ρέων της Γενικής Κυβέρνησης ύψους 3.500 εκατ. ευρώ, επιπλέον αυτών που θα εξοφληθούν το 2012, με βάση τις προβλέψεις του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής και την πορεία χρηματοδότησης της Ελληνικής οικονομίας από το Μηχανισμό Στήριξης.
Προκειμένου να καταστεί εφικτή η επίτευξη των ανωτέρω αποτελεσμάτων, έχει ληφθεί υπό-ψη η εφαρμογή μιας σειράς παρεμβάσεων που στοχεύουν:
• στην επιπλέον μείωση της μισθολογικής δαπάνης η οποία θα προέλθει από:
- τον περιορισμό του προσωπικού που υπηρετεί με συμβάσεις,
- τις παρεμβάσεις στα ειδικά μισθολόγια,
- τον περιορισμό των πρόσθετων μισθολογικών παροχών,
- τη συγκράτηση του αριθμού των εισακτέων στις παραγωγικές σχολές,
• στον εξορθολογισμό των δαπανών υγείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης,
• στο συστηματικό επανέλεγχο των δικαιούχων και τη συγκράτηση της δαπάνης παροχής συντάξεων,
• στην επαναξιολόγηση των μη-μισθολογικού χαρακτήρα δαπανών, με ιδιαίτερη αναφορά στη μείωση των κονδυλίων για μεταβιβάσεις πόρων σε νομικά πρόσωπα,
• στον περιορισμό των μεταβιβάσεων του κράτους προς τους λοιπούς υποτομείς της Γενι-κής Κυβέρνησης και μόνο για την αντιμετώπιση των απολύτως ανελαστικών δαπανών τους. Η απώλεια των εσόδων των φορέων αυτών, θα αντισταθμιστεί από σειρά διαρθρω-τικών παρεμβάσεων που έχουν σχεδιαστεί για κάθε υποτομέα και θα υλοποιηθούν μέσα στο 2013, με σκοπό:
- την αύξηση των εσόδων από τις κύριες δραστηριότητές τους,
- την πάταξη της εισφοροδιαφυγής,
- την είσπραξη όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους των ανείσπρακτων απαιτήσεών τους,
- την ενθάρρυνση δημιουργίας συνεργειών και οικονομιών κλίμακας που θα περιορί-σουν το κόστος λειτουργίας τους κυρίως μέσω συγχωνεύσεων όπου αυτό είναι εφικτό,
- τον εξορθολογισμό της παροχής κοινωνικών επιδομάτων,
• στον περιορισμό των λειτουργικού χαρακτήρα δαπανών με ιδιαίτερη έμφαση στις δαπά-νες που αφορούν:
- μετακινήσεις προσωπικού,
- μισθώματα κτιρίων,
- προμήθεια υλικοτεχνικού εξοπλισμού, κ.λπ.
2.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Με τον Προϋπολογισμό του έτους 2013 θα συνεχισθεί η προσπάθεια για τη μείωση του ελ-λείμματος και την υποστήριξη των μεγάλων διαρθρωτικών αλλαγών στο κράτος και στην οι-
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 23
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
κονομία, σύμφωνα και με τις υποχρεώσεις της χώρας που απορρέουν από το Πρόγραμμα Οι-κονομικής Πολιτικής.
Το έτος 2013 ως τελευταίο έτος της προγραμματικής περιόδου του ΕΣΠΑ και των λοιπών συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, θα έχει βασικό στόχο την επιτάχυνση και επίτευξη της απορροφητικότητας των πόρων του ΕΣΠΑ.
Το ΠΔΕ για το οικονομικό έτος 2013 προβλέπεται να φθάσει τα 6.850 εκατ. ευρώ. Οι δαπά-νες αυτές αντιπροσωπεύουν το 3,5% του ΑΕΠ και κατανέμονται σε 6.000 εκατ. ευρώ για την προώθηση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν και από πόρους της ΕΕ και σε 850 εκατ. ευ-ρώ για τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους.
Πίνακας 2.3 Έσοδα – δαπάνες ΠΔΕ
(σε εκατ. ευρώ)
2011
2012
2013
Περιγραφή κατηγορίας εσόδου – δαπάνης
Πραγματοποιήσεις
Εκτιμήσεις
Προβλέψεις
Έσοδα
6.608
7.300
6.850
Επιχορηγήσεις ΕΕ
3.623
4.555
4.898
Ίδια έσοδα
146
200
200
Πιστωτικά έσοδα και αύξηση στοιχείων ενεργητικού
2.839
2.545
1.752
Δαπάνες
6.608
7.300
6.850
Συγχρηματοδοτούμενες από ΕΕ
4.723
6.000
6.000
Εθνικό σκέλος
1.885
1.300
850
Πίνακας 2.3 Πηγές χρηματοδότησης ΠΔΕ
(σε εκατ. ευρώ)
Πηγές εσόδων
2011
Πραγματ/σεις
2012
Εκτιμήσεις
2013
Προβλέψεις
Έσοδα δημόσιων επενδύσεων
3.769
4.755
5.098
Ίδια έσοδα 146
200
200
Επιχορηγήσεις ΕΕ
3.623
4.555
4.898
- ΕΤΠΑ
2.219
2.257
2.532
- Ταμείο Συνοχής
596
940
852
- ΕΚΤ
513
1.031
1.100
- ΕΓΤΠΕ-ΧΜΠΑ
25
11
49
- Ταμείο αλληλεγγύης μεταναστευτικών ροών
25
51
60
- ΕΓΤΕ
5
5
5
- ΕΓΤΑΑ (2007-2013)
201
200
230
- ΕΤΑ (2007-2013)
39
60
70
Πιστωτικά έσοδα και αύξηση στοιχείων ενεργητικού
2.839
2.545
1.752
Σύνολο
6.608
7.300
6.850
Πηγή: Ειδική Υπηρεσία Αρχή Πληρωμής, ΓΛΚ, ΟΠΕΚΕΠΕ
2.3 Λοιποί τομείς Γενικής Κυβέρνησης
Τοπική Αυτοδιοίκηση
Στο πλαίσιο των παρεμβάσεων για τον εξορθολογισμό της μισθολογικής πολιτικής συμπερι-λαμβάνονται και οι Δήμοι με μείωση του αριθμού των συμβασιούχων εργαζομένων. Το συ-γκεκριμένο μέτρο είναι το πρώτο από μια σειρά μέτρων με χρονικό ορίζοντα διετίας (2013-
24 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
2014) για την πλήρη αναμόρφωση της λειτουργίας τους σε ορθολογική βάση, καθώς και τη δημιουργία νέου μηχανισμού παρακολούθησης της εκτέλεσης του προϋπολογισμού τους.
Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου
Μέσω του γενικότερου εξορθολογισμού του λειτουργικού κόστους των ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ επι-χειρείται μια συνολική αναδιάρθρωση του συγκεκριμένου υποτομέα της Γενικής Κυβέρνη-σης, τόσο σε επιχειρησιακό-λειτουργικό επίπεδο όσο και σε διαχειριστικό.
Η αναδιάρθρωση αυτή περιλαμβάνει:
• την άμεση κατάργηση/συγχώνευση περίπου 196 φορέων, ενώ ήδη εξετάζεται η σκοπιμό-τητα λειτουργίας άλλων 200 φορέων,
• τη συνεχή πίεση για μείωση των μη-μισθολογικών λειτουργικών δαπανών τους με επιβο-λή συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων,
• τη βελτίωση του πλαισίου εποπτείας για την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας ως προς την εκτέλεση του Προϋπολογισμού τους και
• τη μείωση των επιχορηγήσεων προς τους φορείς εκτός Γενικής Κυβέρνησης από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.
Επαναταξινομημένες ΔΕΚΟ στη Γενική Κυβέρνηση
Τα νέα μέτρα για τις ΔΕΚΟ αποσκοπούν στη γενικότερη αναδιάρθρωση της λειτουργίας τους με στόχο τη μείωση των μισθολογικών και λοιπών λειτουργικών δαπανών τους.
Ήδη έχει σχεδιαστεί η υποβολή επιχειρησιακών σχεδίων με την ενσωμάτωση των δημοσιο-νομικών παρεμβάσεων. Παράλληλα, μελετάται και νέο σύστημα παρακολούθησης της εκτέ-λεσης του Προϋπολογισμού τους σε μηνιαία βάση, με την επιβολή αυτόματων οικονομικών και διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση σημαντικής απόκλισης από τους αρχικούς τριμη-νιαίους στόχους.
Κοινωνικός Προϋπολογισμός
Ο Κοινωνικός Προϋπολογισμός περιλαμβάνει το μεγαλύτερο αναλογικά μέρος των νέων πα-ρεμβάσεων. Οι δράσεις αυτές αναμένεται να αποδώσουν περίπου 4,2 δισ. ευρώ.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 25
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ
Οι έντονες αυξομειώσεις του ρυθμού ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας είχαν σημαντι-κές επιπτώσεις στις χρηματαγορές και τις αγορές κεφαλαίου, οι οποίες συνεχίζουν και το τρέ-χον έτος να χαρακτηρίζονται από έντονη μεταβλητότητα.
Στην ΕΕ, παρά τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα που ελήφθησαν από τις χώρες με υπερβο-λικό χρέος, καθώς και τα προγράμματα λιτότητας, η κρίση χρέους εξακολούθησε να επηρεά-ζει σημαντικά την οικονομική πολιτική των κρατών-μελών, τόσο της Ευρωζώνης, όσο και των υπολοίπων της ΕΕ. Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθε-ρότητας (ΕΤΧΣ) και η σύσταση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) που κυ-ρώθηκε στη χώρα μας με το ν. 4063/2012, αναμένεται να αμβλύνουν τα προβλήματα ρευστό-τητας των χωρών με δημοσιονομικό πρόβλημα και να συμβάλουν στην ανάκαμψή τους.
Η κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του Ελληνικού Δημοσίου, από το Μάιο του 2010, πραγματοποιείται, κυρίως, μέσω του Μηχανισμού Στήριξης για τη Σταθεροποίηση της Ελλη-νικής οικονομίας. Σημειώνεται ότι, μέχρι και τον Ιανουάριο του 2012, τα κράτη-μέλη της Ευ-ρωζώνης και το ΔΝΤ, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3845/2010, εκταμίευσαν σταδιακά το συνολικό ποσό ύψους 73.200 εκατ. ευρώ. Από αυτό, το ΔΝΤ συμμετείχε με ποσό ύψους 20.300 εκατ. ευρώ και τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης με 52.900 εκατ. ευρώ. Μετά από τρο-ποποίηση της σχετικής δανειακής σύμβασης που κυρώθηκε από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, το περιθώριο κόστους δανεισμού μειώθηκε, από 15/3/2011, κατά 150 μονάδες βάσης.
Στη συνέχεια, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4060/2012, εγκρίθηκε το Σχέδιο Κυρίας Σύμ-βασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας ως δικαιούχου κράτους-μέλους, του ΕΤΧΣ, της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ελληνικού Ταμείου Χρημα-τοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), συνολικού ποσού 109.100 εκατ. ευρώ. Σκοπός της χρη-ματοδοτικής διευκόλυνσης είναι η οικονομική ενίσχυση κράτους-μέλους, όπως συμφωνήθηκε στο Συμβούλιο της 12ης Μαρτίου 2012 των Υπουργών Οικονομικών των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Από το παραπάνω δάνειο μέχρι σήμερα έχει εκταμιευτεί το ποσό των 39.400 ε-κατ. ευρώ, εκ των οποίων 25.000 εκατ. ευρώ είναι τίτλοι του ΕΤΧΣ με σκοπό την ανακεφα-λαιοποίηση των τραπεζών. Επιπλέον, το ΔΝΤ συμμετέχει με 27.000 εκατ. ευρώ περίπου και μέχρι τώρα έχουν εκταμιευθεί 1.600 εκατ. ευρώ περίπου.
Ανταλλαγή ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου
Με τις αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής των κρατών-μελών της Ευρωζώνης της 21 Ιουλίου 2011 και της 27-28 Οκτωβρίου 2011 αποφασίστηκε η εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων ιδιω-τικού τομέα του Ελληνικού Δημοσίου (PSI). Με τις διατάξεις των ν. 4046/2012 και 4050/2012, την από 24/02/2012 πρόσκληση προς τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων του Ελλη-νικού Δημοσίου και την από 9/3/2012 Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, προσδιορί-στηκαν οι βασικοί όροι και οι διαδικασίες ανταλλαγής των υφισταμένων ομολόγων του Ελ-ληνικού Δημοσίου, ύψους 205.568 εκατ. ευρώ, με νέα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 27
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, για κάθε παλαιό ομόλογο ανεξόφλητου ονομαστικού κεφαλαίου 1.000 ευρώ, δόθηκαν 20 νέα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, λήξεως από 24/2/2023 έως 24/2/2042, συνολικής ονομαστικής αξίας 315 ευρώ και τίτλοι έκδοσης ΕΤΧΣ ονομαστικής αξίας 150 ευρώ, σύμφωνα με τις προσκλήσεις προς τους ομολογιούχους. Επίσης, καταβλήθη-καν οι δεδουλευμένοι τόκοι των παλαιών ομολόγων μέχρι τις 24/2/2012 σε τίτλους ΕΤΧΣ.
Συνολικά από τις ανωτέρω εκκαθαρίσεις εκδόθηκαν:
1) νέοι τίτλοι του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 62.383 εκατ. ευρώ λήξεως από 24/2/2023 μέ-χρι 24/2/2042, που ισοδυναμούν με το 31,5% των παλαιών ομολόγων,
2) τίτλοι ΕΤΧΣ ύψους 29.689 εκατ. ευρώ, για τους οποίους το Υπουργείο Οικονομικών σύ-ναψε δάνειο με το ΕΤΧΣ, λήξεως από 24/02/2023 έως 24/02/2042 και ισοδυναμούν με το 15% των παλαιών ομολόγων,
3) τίτλοι ΕΤΧΣ ύψους 4.863 εκατ. ευρώ, που χρησιμοποιήθηκαν για την καταβολή των δε-δουλευμένων τόκων των ομολόγων που αντηλλάγησαν. Το Υπουργείο Οικονομικών σύ-ναψε ισόποσο δάνειο από το ΕΤΧΣ, λήξεως από 28/8/2023 μέχρι 28/8/2037.
Από την υλοποίηση των παραπάνω αποφάσεων, αντηλλάγησαν ομόλογα του Ελληνικού Δη-μοσίου συνολικής ονομαστικής αξίας 198.045 εκατ. ευρώ και εκδόθηκε νέο χρέος, ως ανωτέ-ρω, συνολικής ονομαστικής αξίας 92.072 εκατ. ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του δανείου για την καταβολή των δεδουλευμένων τόκων). Δηλαδή το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατά 105.973 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η ΕΚΤ, οι Ευρωπαϊκές Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες, η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που κατείχαν Ελληνικά ομόλογα ύψους 56.675 εκατ. ευρώ, δε συμμε-τείχαν στην παραπάνω διαδικασία ανταλλαγής.
1. Σύνθεση δημόσιου χρέους
Το χρέος της Κεντρικής και Γενικής Κυβέρνησης
Το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης στο τέλος του έτους 2012 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 343.230 εκατ. ευρώ ή 170,8 % του ΑΕΠ, έναντι 367.978 εκατ. ευρώ ή 171,1% του ΑΕΠ το 2011, παρουσιάζοντας μείωση το 2012 κατά 0,3% του ΑΕΠ. Το έτος 2013 το ύψος του χρέ-ους της Κεντρικής Διοίκησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 352.320 εκατ. ευρώ ή 182,5% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11,7% του ΑΕΠ έναντι του 2012.
Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης στο τέλος του 2012 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 340.600 εκατ. ευρώ ή 169,5% του ΑΕΠ, έναντι 355.600 εκατ. ευρώ ή 165,3% του ΑΕΠ το 2011, πα-ρουσιάζοντας, λόγω της ύφεσης, αύξηση κατά 4,2% του ΑΕΠ. Σε απόλυτα ποσά μειώνεται κατά περίπου 15 δισ. ευρώ μόνο, διότι ενώ μειώθηκε κατά 106 δισ. ευρώ από την εθελοντική ανταλλαγή των ομολόγων στη συνέχεια αυξήθηκε κατά 11 δισ. ευρώ από τις απώλειες των ΟΤΑ και ΟΚΑ, κατά 49 δισ. ευρώ από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, κατά 13,3 δισ. ευρώ από το δημοσιονομικό έλλειμμα, κατά 3,5 δισ. ευρώ από την πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και για την κάλυψη αναγκών του α΄ τριμήνου του 2013. Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης του έτους 2013 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στα 346.200 εκατ. ευρώ ή 179,3% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 9,8% του ΑΕΠ έναντι του 2012 (πίνακας 3.1).
28 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Πίνακας 3.1 Σύνθεση δημόσιου χρέους
(σε εκατ. ευρώ)
2008
2009
2010
2011
2012*
2013**
Χρέος σε ευρώ
260.439
297.264
334.273
358.793
328.412
331.120
Χρέος σε νομίσματα εκτός Ευρωζώνης
1.632
1.260
6.013
9.185
14.818
21.200
Α. Χρέος Κεντρικής Διοίκησης
262.071
298.524
340.286
367.978
343.230
352.320
(ως % του ΑΕΠ)
112,5%
128,9%
149,7%
171,1%
170,8%
182,5%
Β. Χρέος ΝΠΔΔ, κέρματα κ.λπ. μείον επενδύσεις σε τίτλους ΕΔ
25.042
24.682
13.555
9.910
4.590
4.600
Γ. Χρέος Κεντρικής Κυβέρνησης κατά ESA (A+B)
287.113
323.206
353.841
377.888
347.820
356.920
(ως % του ΑΕΠ)
123,3%
139,5%
155,7%
175,7%
173,1%
184,9%
Δ. Χρέος ΟΤΑ, ΟΚΑ μείον ενδοκυβερνητικό χρέος
-23.829
-23.522
-24.307
-22.288
-7.220
-10.720
ΣΤ. Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (Γ+Δ)
263.284
299.684
329.534
355.600
340.600
346.200
(ως % του ΑΕΠ)
113,0%
129,4%
145,0%
165,3%
169,5%
179,3%
ΑΕΠ
232.920
231.642
227.318
215.088
200.906
193.078
* Εκτιμήσεις. Υπολογίστηκε ότι μέχρι 31/12/2012 θα εκταμιευτεί το σύνολο του υπολοίπου ποσού που έχει προβλεφθεί για το 2012, με την απόφαση της 12/3/2012 του EWG, ύψους 43,4 δισ. ευρώ (ΕΤΧΣ 38,6 δισ. ευρώ και ΔΝΤ 4,8 δισ. ευρώ). Εάν κά-ποιο ποσό δεν εκταμιευθεί, τότε θα μειωθεί αντίστοιχα και το χρέος του 2012.
** Προβλέψεις
Δομή και χαρακτηριστικά του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης
Μετά την υλοποίηση του PSI, ο χρονικός ορίζοντας των λήξεων του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης στις 31/08/2012 ομαλοποιείται και εκτείνεται μέχρι το έτος 2057 (διάγραμμα 3.1). Διευκρινίζεται ότι το έτος 2014 προβλέπεται η λήξη ομολόγων ύψους: α) 5.225,5 εκατ. ευρώ που έχουν εκδοθεί, με βάσει το άρθρο 1 του ν. 3723/2008, για την ενίσχυση της ρευστότητας της Ελληνικής οικονομίας, έναντι απόκτησης προνομιούχων μετοχών των Ελληνικών τραπε-ζών από το Ελληνικό Δημόσιο συνολικής ονομαστικής αξίας 5.148,6 εκατ. ευρώ, εκ των ο-ποίων το δημόσιο κατέχει σήμερα 4.473,6 εκατ. ευρώ, καθώς οι μετοχές της ΑΤΕ Bank ονο-μαστικής αξίας 675 εκατ. ευρώ επεστράφησαν από το Ελληνικό Δημόσιο έναντι μετρητών, β) 1.500 εκατ. ευρώ που έχουν εκδοθεί για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του ΤΕ-ΜΠΜΕ, σημερινό ΕΤΕΑΝ, έναντι ίσης αξίας προνομιούχων μετοχών που έχει στην κατοχή του σήμερα το Ελληνικό Δημόσιο και γ) 10.037,7 εκατ. ευρώ που έχουν στην κατοχή τους η ΕΚΤ, οι Ευρωπαϊκές Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες, η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύ-σεων (επίσης και τα έτη 2013-2020 υπάρχουν λήξεις ομολόγων μεγάλων ποσών που έχουν στην κατοχή τους οι ανωτέρω φορείς).
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 29
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Διάγραμμα 3.1 Χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους της Κεντρικής Διοίκησης
την 31/08/2012 (σε εκατ. ευρώ) 02.0004.0006.0008.00010.00012.00014.00016.00018.00020.00022.00024.00026.00028.0001213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414257Τίτλοι ΕΔ στο εσωτερικό σε ευρώΤίτλοι ΕΔ στο εξωτερικό και δάνεια (ευρώ και συνάλλαγμα)
2. Δαπάνες εξυπηρέτησης χρέους
Οι δαπάνες για τόκους του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης ως ποσοστό του ΑΕΠ παρουσιά-ζουν ανοδική πορεία μέχρι το έτος 2011. Για το 2012, οι δαπάνες για τόκους εκτιμάται ότι θα φθάσουν στο 5,8% του ΑΕΠ, ενώ για το 2013 προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στο 4,6% του ΑΕΠ (πίνακας 3.2). Η μείωση των τόκων από το 2012 και μετά οφείλεται στη μείωση του ύψους του δημόσιου χρέους μετά την ανταλλαγή των ομολόγων (PSI) και τη μείωση του πε-ριθωρίου επιτοκίου των δανείων του Μηχανισμού Στήριξης.
Πίνακας 3.2 Ύψος δαπανών για τόκους χρέους Κεντρικής Διοίκησης
(με παρεμβάσεις)
(ποσά σε εκατ. ευρώ)
2008
2009
2010
2011
2012*
2013**
Τόκοι
11.207
12.325
13.223
16.348
11.735
8.950
ως % του ΑΕΠ
4,8%
5,3%
5,8%
7,6%
5,8%
4,6%
* Εκτιμήσεις
** Προβλέψεις
3. Οι αγορές τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου
Κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 2012 οι αποδόσεις των μέσο-μακροπρόθεσμων κρατικών χρεογράφων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης με υψηλή πιστοληπτική ικανότητα (ΑΑΑ εκδότες) συνέχισαν να μειώνονται σημαντικά, φτάνοντας στα μέσα του έτους στα ιστορικά 30 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
χαμηλά επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας, αντικατοπτρίζοντας τις χαμηλές προσδοκίες για παγκόσμια ανάπτυξη και κατά το τρέχον έτος. Στα παραπάνω συνηγορεί και το γεγονός ότι οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών χρεογράφων αντίστοιχης διάρκειας βρέθηκαν επίσης στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας. Ειδικότερα όμως για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, κατά το 2012, υπήρξε έντονη διαφοροποίηση στις αποδόσεις των μακροχρό-νιων κρατικών ομολόγων τους, όχι μόνον ανάμεσα σε αυτές με διαφορετική πιστοληπτική ι-κανότητα αλλά και μεταξύ αυτών που «εν ευρεία εννοία» ανήκουν στην ίδια κατηγορία χω-ρών. Χαρακτηριστικό είναι ότι η διαφορά-περιθώριο αποδόσεων (yield/spread) των γαλλικών 10-ετών ομολόγων έναντι των αντίστοιχων Γερμανικών, κατά μέσο όρο, ανήλθε στις 65 μο-νάδες βάσης (μ.β.) κατά τη διάρκεια του 2011, ενώ για το τρέχον έτος έχει ανέλθει στις 107 μ.β., ξεκινώντας από τις περίπου 160 μ.β. στις αρχές του έτους και ευρισκόμενες στα τρέχο-ντα επίπεδα των περίπου 70 μ.β., επιβεβαιώνοντας για μία ακόμη φορά την τάση των αγορών για την επιλογή τους σε επενδύσεις του ελάχιστου δυνατού κινδύνου (fly to quality) κατά τις περιόδους εκτεταμένης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Η διαφορά απόδοσης (yield/spread) μεταξύ του 10ετούς Ελληνικού και του αντίστοιχου Γερ-μανικού ομολόγου αναφοράς ήταν πάνω από το επίπεδο των 3.000 μονάδων βάσης έως τις αρχές Μαρτίου 2012, ενώ μετά την ολοκλήρωση του PSI κινήθηκε στο επίπεδο των 1.600 – 1.700 μονάδων βάσης. Κατόπιν κινείται ανοδικά, ενώ από τα μέσα Ιουνίου 2012 και μετά εμφανίζει συνεχή μείωση και διαμορφώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου στο επίπεδο των 1.900 μονάδων βάσης. Λόγω της σταδιακής μείωσης του spread, οι τιμές των Ελληνικών ομολόγων εμφάνισαν σημαντική άνοδο μετά τα μέσα Ιουλίου του 2012.
Βελτιωμένο παρουσιάζεται και το βραχυχρόνιο κόστος δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου, όπως αυτό αποτυπώνεται στις δημοπρασίες εντόκων γραμματίων 13 και 26 εβδομάδων, κα-θώς από τον Ιούνιο του 2012 και μετά μειώνεται συνεχώς, ενώ στις αρχές Σεπτεμβρίου δια-μορφώθηκε στο 4,54% για τα εξάμηνα έντοκα γραμμάτια και στο 4,31% για τα τρίμηνα έ-ντοκα γραμμάτια.
Πρωτογενής αγορά τίτλων
Κατά το έτος 2012 δεν υπήρξε οποιαδήποτε έκδοση ομολόγων μέσω δημοπρασίας ή κοινο-πραξίας στην πρωτογενή αγορά.
Κατά τη διάρκεια του έτους το Ελληνικό Δημόσιο συνέχισε να εκδίδει τίτλους βραχυπρόθε-σμης διάρκειας. Η βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε με μηνιαίες εκδόσεις εντόκων γραμματίων διάρκειας 13 και 26 εβδομάδων.
Δευτερογενής αγορά τίτλων
Η συνολική αξία των συναλλαγών που καταγράφηκε στο Σύστημα Άυλων Τίτλων της Τράπε-ζας της Ελλάδος, η οποία περιλαμβάνει τις αγοραπωλησίες τίτλων και τις συμφωνίες επανα-γοράς στην εξωχρηματιστηριακή αγορά (over-the-counter) και τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες διαπραγμάτευσης, μειώθηκε σε 394,92 δισ. ευρώ το β’ τρίμηνο του 2012 από 636,6 δισ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2012 και 444,72 δισ. ευρώ το β’ τρίμηνο του 2011.
Το 2ο τρίμηνο, το 37,50% της συναλλακτικής δραστηριότητας επικεντρώθηκε στους τίτλους διάρκειας 10-15 ετών, το 14,71% στους τίτλους διάρκειας 15-20 ετών και το 47,79% στους τίτλους διάρκειας 20-30 ετών.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013 31
ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η σύνθεση της ομάδας των βασικών διαπραγματευτών αγοράς κατά το τρέχον έτος αποτελεί-ται από 5 ελληνικά και 17 διεθνή πιστωτικά ιδρύματα. Τα 16 από τα διεθνή συμμετέχουν στην Ηλεκτρονική Δευτερογενή Αγορά Τίτλων (ΗΔΑΤ) από την έδρα τους στο εξωτερικό.
4. Βασικές κατευθύνσεις δανεισμού και διαχειριστικών στόχων για το 2013
Η υλοποίηση του PSI, εκτός από τη μείωση του χρέους, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του ληξιπρόθεσμου χρέους, την ομαλοποίηση των αποπληρωμών και την επέκταση της μεσοσταθμικής ληκτότητάς του από 6,3 έτη σε 12,1 έτη. Εν τούτοις, η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και η αβεβαιότητα των επενδυτών σε σχέση με τις οικονομίες της περιφέρειας και ιδιαίτερα για την Ελλάδα διατηρεί το κόστος δανεισμού σε απαγορευτικά υψηλά επίπεδα.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η απόδοση του 10ετούς ομολόγου του Ελληνικού Δημοσίου λήξης 24/02/2023 κυμαίνεται στα επίπεδα του 20%.
Ως εκ τούτου, για το 2013 η κάλυψη των δανειακών αναγκών του Δημοσίου θα γίνει κυρίως μέσω των δανείων του ΕΤΧΣ και του ΔΝΤ και κατά το μέρος που υπολείπεται από εκδόσεις εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου.
Με στόχο τη βελτίωση της προβλεψιμότητας των μελλοντικών δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, καθώς και τη σταθεροποίηση του ύψους του, οι βασικοί μεσοπρόθεσμοι στόχοι της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου δημόσιου χρέους παραμένουν η αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου που απορρέει από τα δάνεια του ΔΝΤ σε SDR και άλλα νομίσμα-τα, καθώς και η μερική αντιστάθμιση του επιτοκιακού κινδύνου που απορρέει από το ποσο-στό του χρέους που φέρει κυμαινόμενο επιτόκιο. Το ποσοστό κυμαινόμενου χρέους ανέρχε-ται σήμερα σε επίπεδα άνω του 55%, καθώς τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης (ΕΕ, ΕΤΧΣ, ΔΝΤ) φέρουν κυμαινόμενο επιτόκιο και η συμπληρωματική χρηματοδότηση γίνεται μέσω εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ ο στόχος είναι το ποσοστό χρέους σε κυμαινόμενο επιτόκιο ως προς το σύνολο του χρέους να μειωθεί κάτω του 50%. Τέλος, υφιστάμενες διαχειριστικές πράξεις που συνδέονται με ομόλογα που ανταλλάχθηκαν κατά το PSI σταδιακά θα ακυρωθούν ή θα προσαρμοσθούν στα χαρακτηριστικά των νέων δανείων.
32 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου