ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 2009 - 2012

Eνα προβληματικό πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, σωρεία μοιραίων «αστοχιών» στην παραγωγή αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων και στην προώθηση μεταρρυθμίσεων, αδυναμία πρόβλεψης των κινήσεων των αγορών και πολιτική ατολμία από την Ευρωπαϊκή Ενωση, συνθέτουν το ιστορικό της ελληνικής κρίσης χρέους, που μαίνεται τρία χρόνια μετά, απειλώντας τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας.





Η αναδρομή στο χρονικό της ελληνικής κρίσης, δείχνει πως μια κρίση ρευστότητας που εμφανίστηκε το 2009 δεν κατέστη δυνατό να ελεγχθεί εγκαίρως και με δομικό τρόπο, με αποτέλεσμα την καταρράκωση της ελληνικής οικονομίας, η οποία οδεύει προς την έκτη χρονιά ύφεσης, με ένα δυσθεώρητο χρέος, που δεν μπόρεσε τελικά να καταστεί βιώσιμο μετά το PSI.

Στο επίκεντρο του προβλήματος, πέραν των σοβαρών καθυστερήσεων και αστοχιών που καταγράφηκαν με ευθύνη της ελληνικής πλευράς, βρίσκεται η προβληματική διαχείριση της ελληνικής κρίσης εκ μέρους της Ε.Ε.: Τα τελευταία τρία χρόνια το πολιτικό κόστος, κυρίως από την πλευρά της Γερμανίας, «νίκησε» την οικονομική ανάλυση, σε μια «σύγκρουση» διαρκείας μεταξύ των αμείλικτων αριθμών από το ελληνικό «μέτωπο», των πολιτικών ισορροπιών στις πλούσιες χώρες του Βορρά και των δομικών αδυναμιών του Ευρωσυστήματος, που όπως αποδείχθηκε στην πράξη δεν ήταν έτοιμο να διαχειριστεί κρίσεις. Η κατάσταση περιπλέχθηκε και επιδεινώθηκε σημαντικά από τον παράγοντα «αγορές», οι οποίες εκ φύσεως δεν είναι ούτε καλές, ούτε κακές, όπως επί σειρά μηνών υποστήριζαν οι πολιτικοί «ρίχνοντας» εκεί την ευθύνη για τη δική τους ατολμία, αλλά κυνηγούν το κέρδος, όπου δημιουργείται ευκαιρία. Στη μακρά πορεία της ελληνικής κρίσης:


Έσπασε το «ταμπού» της εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, θέμα που συζητείται πλέον ανοικτά εδώ και πολλούς μήνες και αποτελεί τη μόνιμη απειλή για τη χώρα, αν και στην παρούσα φάση αυτό δεν φαίνεται να είναι η προτιμητέα λύση, ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού.
Η χώρα έχασε 22% του ΑΕΠ.
Είδε την ανεργία να εκτινάσσεται σε επίπεδα πλέον άνω του 25%.
Αναγκάστηκε να κάνει την πιο σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή που έχει κάνει χώρα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Οι υπολογισμοί ανεβάζουν ήδη στα 49 δισ. ευρώ τον «λογαριασμό» των επώδυνων μέτρων που έχουν ληφθεί με δραματικές περικοπές σε μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, επιβολή υπέρμετρης φορολόγησης σε όλα τα εισοδήματα, ενώ ανατράπηκαν κεκτημένα χρόνων στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, στον βωμό ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας
Απέτυχε να ελέγξει το χρέος όπως δείχνουν οι τελευταίες προβλέψεις για το 2013 με εκτιμήσεις για χρέος στο 180% του ΑΕΠ, υπό το βάρος της διερυνόμενης ύφεσης, θέμα που υποτιμήθηκε συνολικά από την τρόικα.
Μεγάλες επιχειρήσεις πλέον αναγκάζονται να μεταφέρουν τις έδρες τους εκτός της χώρας, η οποία βιώνει δραματική κρίση ρευστότητας. Την ίδια ώρα, η τρόικα «παίζει» το... μαρτύριο της σταγόνας κάθε φορά που είναι να εκταμιευθούν νέα κεφάλαια, ζητώντας ολοένα και περισσότερα μέτρα για να καλυφθούν οι αστοχίες ενός προγράμματος που αναπροσαρμόστηκε ήδη δύο φορές και αναμένεται να αναπροσαρμοστεί μία ακόμη.
Βίωσε μεγάλες πολιτικές ανατροπές: Μέσα σε τρία χρόνια η χώρα άλλαξε τέσσερις κυβερνήσεις, μεγάλες πολιτικές δυνάμεις είδαν τα ποσοστά τους να εξανεμίζονται ενώ αναδείχθηκαν νέες, μεταξύ των οποίων και η ακροδεξία. Ακόμη και σήμερα οι πολιτικές ισορροπίες παραμένουν εύθραυστες, με μεγάλους οίκους, όπως η Goldman Sachs στην τελευταία της ανάλυση να προειδοποιούν ότι εάν συνεχιστεί η επιβολή σκληρής λιτότητας ίσως υπάρξει νέα ένταση στο πολιτικό πεδίο της χώρας.

Ο στόχος για έξοδο της Ελλάδας στις αγορές παραμένει εξαιρετικά μακρινός, παρά το ότι στις αρχές της κρίσης υπήρχαν προβλέψεις για αποκατάσταση της χρηματοδότησης ακόμη και φέτος (!), που σημαίνει πρακτικά ότι η χώρα θα παραμείνει εξαρτημένη από την τρόικα για πολύ καιρό ακόμη. Σήμερα, εν αναμονή κρίσιμων νέων εξελίξεων τις επόμενες μέρες, το μεγάλο ζητούμενο για τη χώρα είναι η δημιουργία ενός νέου σχεδίου για έξοδο της Ελλάδας από την κρίση, με μια νέα αναδιάθρωση του ελληνικού χρέους να αποτελεί σκληρό πεδίο αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της τρόικας. Το τι θα γίνει θα αποδειχθεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες, άλλωστε, η ίδια η τρόικα ήταν αυτή που ξεκαθάριζε προ μηνών πως στο πλαίσιο του δεύτερου πακέτου στήριξης, η τρόικα αναλαμβάνει το χρέος και η Ελλάδα τα ελλείμματα. Μία δέσμευση που μένει να αποδειχθεί τελικά στην πράξη πόσο ισχυρή είναι.

2009

4 Οκτωβρίου: Βουλευτικές εκλογές στην Αθήνα ? Νέα κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ

19 Οκτωβρίου: Ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Προβόπουλος δημοσιοποιεί νεότερες προβλέψεις για έλλειμμα: Από 6% του ΑΕΠ που στόχευε η κυβέρνηση Καραμανλή εκτίμησε πως αυτό θα ανέλθει στο 12,7%.

22 Οκτωβρίου: Υποβάθμιση από τη Fitch.

10 Νοεμβρίου: Δέσμευση της Ελλάδας προς το EcoFin να αποκατασταθεί ο τρόπος εκτίμησης των ελληνικών στατιστικών στοιχείων για το έλλειμμα.

20 Νοεμβρίου: Κατάθεση προϋπολογισμού του 2012, που προέβλεπε μείωση του ελλείμματος στο 9,1% του ΑΕΠ το 2010 ? Κατάθεση νομοσχεδίου για έκτακτη χορήγηση επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης.

14 Ιανουαρίου: Βολές Ε.Ε. προς την προηγούμενη κυβέρνηση Καραμανλή για αποστολή ψευδών στατιστικών στοιχείων.

15 Ιανουαρίου: Κατάθεση νέου Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης από την Ελλάδα: Πρόβλεψη για έλλειμμα κάτω του 3% του ΑΕΠ το 2012.

25 Ιανουαρίου: Το Δημόσιο δανείζεται 8 δισ. ευρώ εκδίδοντας νέα πενταετή ομόλογα με πολύ υψηλό επιτόκιο, στο 6,2%, ενώ οι συνολικές προσφορές που υποβάλλονται ανέρχονται σε 25 δισ.

Ιανουάριος: Το spread στα δεκαετή ομόλογα ξεφεύγει τον Ιανουάριο στις 367 μονάδες, από 112 μονάδες τον Σεπτέμβριο, 173 τον Νοέμβριο και 264 τον Δεκέμβριο.

3 Μαρτίου: Κατάθεση συμπληρωματικών μέτρων με τη διαδικασία του κατεπείγοντος: Νέες περικοπές δαπανών 2% του ΑΕΠ με μείωση μισθών και συντάξεων και αύξηση ΦΠΑ και ειδικών φόρων κατανάλωσης.

25 Μαρτίου: Διαβεβαιώσεις Ε.Ε. ότι εάν χρειαζόταν υπήρχε ετοιμότητα ενεργοποίησης Μηχανισμού Στήριξης προς την Ελλάδα με δυνατότητα δανεισμού 22,7 δισ.

31 Μαρτίου: Η τελευταία προσφυγή στις αγορές με ιδιωτική τοποθέτηση πενταετών ομολόγων του Δημοσίου ύψους 5 δισ. ευρώ με σταθερή απόδοση 5,90%.

31 Μαρτίου: Υποβάθμιση 5 ελληνικών τραπεζών από τη Moody's - είχε προηγηθεί υποβάθμιση και από την S&P.

11 Απριλίου: Αναθεώρηση ελλείμματος 2009 από τη Eurostat στο 13,6% του ΑΕΠ, από 12,7% - εκτίναξη του ελληνικού spread στις 607 μονάδες τον ίδιο μήνα.

23 Απριλίου: Από το Καστελόριζο ο Γ. Παπανδρέου ζητά την ενεργοποίηση του Μηχανισμού Στήριξης από Ε.Ε. και ΔΝΤ.

4 Μαΐου: Κατατίθεται στη Βουλή το νομοσχέδιο με τα μέτρα του πρώτου Μνημονίου ? Στα 110 δισ. το δάνειο από Ε.Ε. και ΔΝΤ στο πλαίσιο του πρώτου πακέτου στήριξης.

9 Μαΐου: Σύσταση Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοδοτικής Στήριξης (ΕΤΧΣ) και ενίσχυσή του με 450 δισ. ευρώ.

Σεπτέμβριος: Υψηλή πτήση του spread στις 800 μονάδες.

Αρχές Οκτωβρίου: Κατάθεση προσχεδίου προϋπολογισμού 2011 με πρόβλεψη για μείωση ελλείμματος στο 8,1% του ΑΕΠ και ύφεση 2,6%.

18 Οκτωβρίου: Nτοβίλ. Μέρκελ - Σαρκοζί ανακοινώνουν πως εφεξής ο ιδιωτικός τομέας θα συμμετέχει στις αναδιαρθρώσεις χρεών των κρατών - μελών ανοίγοντας τον δρόμο για το PSI.

15 Νοεμβρίου: Νέα αναθεώρηση του ελλείμματος του 2009 στο 15,5% του ΑΕΠ από τη Eurostat.

28 Νοεμβρίου: Απόφαση για σύσταση Μόνιμου Μηχανισμού Στήριξης (ΕΜΣ) από την Ε.Ε.


2011

14 Ιανουαρίου: Νέα υποβάθμιση από τη Fitch.

11 Φεβρουαρίου: Η τρόικα αποκαλύπτει το σχέδιο για αποκρατικοποιήσεις 50 δισ. ευρώ.

11 Μαρτίου: Απόφαση Ε.Ε. για επέκταση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων και την πρώτη μείωση των επιτοκίων.

29 Μαρτίου: Νέα υποβάθμιση από την S&P.

6 Μαΐου: Ο Ζ. Κ. Γιούνκερ εκτιμά πως η Ελλάδα χρειάζεται πρόσθετη στήριξη.

23 Μαΐου: Νέο πακέτο συμπληρωματικών μέτρων 6 δισ. ευρώ ή 2,8% του ΑΕΠ για το 2011.

17 Ιουνίου: Ανασχηματισμός με αντικατάσταση Γ. Παπακωνσταντίνου από Ευάγγ. Βενιζέλο.

2 Ιουλίου: Το Eurogroup ανακοινώνει πως ξεκίνησαν οι διαβουλεύσεις με τους ιδιώτες για PSI σε εθελοντική βάση.

21 Ιουλίου: Απόφαση Ε.Ε. για «κούρεμα» 21% στους ιδιώτες.

2 Σεπτεμβρίου: Εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα για το νέο Μνημόνιο, με αποχώρηση των εκπροσώπων της από την Αθήνα, υπό την πίεση της ελληνικής πλευράς για αναδιαπραγμάτευση των όρων εξαιτίας της ύφεσης ? το spread στις 1.604 μονάδες.

11 Σεπτεμβρίου: Απόφαση για συμπληρωματικά μέτρα 1% του ΑΕΠ.

26 - 27 Οκτωβρίου: Αποφάσεις Συνόδου Κορυφής για PSI στο 50%.

Αρχές Νοεμβρίου: Απόφαση Γ. Παπανδρέου για δημοψήφισμα εάν η χώρα αποδέχεται ή όχι τις αποφάσεις της Συνόδου -αυτόματη αντίδραση Μέρκελ - Σαρκοζί για μετασχηματισμό του δημοψηφίσματος σε «ναι» ή «όχι» για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.

3 Νοεμβρίου: Ανατρέπεται η απόφαση για δημοψήφισμα - ακολουθεί παραίτηση Παπανδρέου.

8 Νοεμβρίου: Η Ευρωπαϊκή Ενωση εγείρει απαίτηση ο επόμενος πρωθυπουργός και ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης να υπογράψουν επιστολές εφαρμογής του προγράμματος.

11 Νοεμβρίου: Ορκίζεται η κυβέρνηση Παπαδήμου με τη συμμετοχή σε αυτή 35 στελεχών της προηγούμενης Κυβέρνησης Παπανδρέου, έξι στελεχών από τη Νέα Δημοκρατία και τεσσάρων από το ΛΑΟΣ.

18 Νοεμβρίου: Κατάθεση προϋπολογισμού 2011 - πρόβλεψη για πρωτογενές πλεόνασμα 2,5 δισ. το 2011.

2012

9 Ιανουαρίου: Κατατίθεται στη Βουλή το νέο Μνημόνιο - πρόβλεψη για πρωτογενές έλλειμα 2 δισ. το 2012 - Αλλαγές στην αγορά εργασίας.

20 Φεβρουαρίου: Eurogroup που ανακοινώνει πως υπάρχει συμφωνία για τις νέες πολιτικές και μέτρα που υιοθέτησε η ελληνική κυβέρνηση - Αναμόρφωση της δανειακής σύμβασης στα 144 δισ. πλέον η συμμετοχή της Ε.Ε. και στα 28 δισ. η συμμετοχή του ΔΝΤ.

12 Μαρτίου: Λαμβάνει χώρα το PSI, με «κούρεμα» 53,5% στα ομόλογα που κατέχουν οι ιδιώτες.

15 Μαΐου: Διεξάγονται οι πρώτες βουλευτικές εκλογές από τις οποίες δεν προκύπτει ο σχηματισμός κυβέρνησης - ένταση στο πολιτικό σκηνικό από την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και τη μεγάλη πτώση του ΠΑΣΟΚ.

Προκηρύσσονται νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου εν μέσω ισχυρών πιέσεων από το εξωτερικό για την παραμονή ή όχι της Ελλάδας στο ευρώ, που αναδεικνύεται στο κεντρικό ζήτημα της προεκλογικής αντιπαράθεσης.

17 Μαΐου: Λήγει η θητεία της κυβέρνησης Παπαδήμου - παραδίδει τη λίστα με 77 προαπαιτούμενες δράσεις που περιγράφονταν στο 2ο Μνημόνιο και έπρεπε να γίνουν έως τον Ιούνιο.

Αναλαμβάνει η υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου έως τις εκλογές.

17 Ιουνίου: Δεύτερες βουλευτικές εκλογές - Σχηματισμός νέας κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον Αντ. Σαμαρά με τη συμμετοχή ΠΑΣΟΚ και ΔΗ.ΜΑΡ.

5 Ιουλίου: Ορκίζεται νέος υπουργός Οικονομικών ο Γ. Στουρνάρας.

24 Ιουλίου: Ξεκινά ο νέος γύρος διαπραγματεύσεων με την τρόικα για τη δόση των 31,5 δισ. που κανονικά έπρεπε να είχε εκταμιευθεί από τον Ιούνιο.

Αύγουστος - Σεπτέμβριος: Κλιμακώνονται πολυεπίπεδες διαπραγματεύσεις για δόση - επιμήκυνση και χρέος, ενώ κορυφώνεται η κόντρα στο εσωτερικό της τρόικας με επίκεντρο μια νέα αναδιάρθρωση του χρέους.

8 Οκτωβρίου: Συνεδρίαση του Eurogroup στο Λουξεμβούργο - Λαγκάρντ, Γιούνκερ - Ρεν μιλούν για πρόοδο - ζητούν επίσπευση στις μεταρρυθμίσεις και ολοκλήρωση διαπραγμάτευσης με την τρόικα έως τη Σύνοδο Κορυφής στις 18 - 19 Οκτωβρίου.

9 Οκτωβρίου: Επίσκεψη Μέρκελ στην Αθήνα - σήμα στήριξης στις ελληνικές προσπάθειες.

11 Οκτωβρίου: Ετήσια Σύνοδος ΔΝΤ στο Τόκιο - πιέσεις Λαγκάρντ για παράταση και «κούρεμα» - «φρένο» στην αναδιάρθρωση από τον Σόιμπλε