Ολική επαναφορά της οικονομίας από το grexit στην ανάπτυξη

Τη μεγάλη επιστροφή στην ομαλότητα και τη δημοσιονομική ισορροπία πραγματοποιεί τον τελευταίο καιρό η ελληνική οικονομία.




Οι πρόδρομοι δείκτες σε βασικούς τομείς δείχνουν ότι η χώρα έχει αφήσει πίσω της τα χειρότερα και ότι η Ελλάδα του 2014, αλλά κυρίως του 2015, δεν θα έχει καμιά σχέση με το «σκοτάδι» της διετίας 2011 - 2012.

Μόλις πριν από τρία χρόνια η συζήτηση που γινόταν αφορούσε στο grexit, στο πότε δηλαδή η Ελλάδα θα φύγει από τη ζώνη του ευρώ, ποιο νόμισμα θα έχει, πόσο θα μειωθούν οι μισθοί και πώς θα διαχειριστεί η χώρα και η κοινωνία μια ολοκληρωτική χρεοκοπία. Τώρα όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι αργά αλλά σταθερά η οικονομική ανάκαμψη βρίσκεται επί θύραις και το κυριότερο, επιστρέφει η αισιοδοξία στους πολίτες.

Το γεγονός ότι η κατανάλωση αρχίζει να «τσιμπάει», δείχνει ότι οι πολίτες είναι πιο πρόθυμοι να ξοδέψουν σε σχέση με το παρελθόν. Επίσης, η αύξηση της ζήτησης και των πωλήσεων σε αυτοκίνητα και ακίνητα (που σε μια κοινωνία η οποία έχει υποστεί μεγάλες θυσίες θεωρούνται... πολυτέλεια) επιβεβαιώνει την αισιοδοξία ότι έρχονται πιο «βατές» ημέρες και κυρίως δεν έρχεται η καταστροφή.
Ολική επαναφορά της οικονομίας από το grexit στην ανάπτυξη

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι επιστρέφουν αργά αλλά σταθερά οι καταθέσεις στις τράπεζες, δείγμα εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα και την οικονομία.

Κι όλα αυτά μαζί με τους μακροοικονομικούς δείκτες (μείωση κόστους δανεισμού, αύξηση του ΑΕΠ μέσα στο 2014, πρωτογενές πλεόνασμα, έκρηξη του τουρισμού) δημιουργούν ένα γερό θεμέλιο για μια σταθερή οικονομική πορεία εντός του 2015.

Της Ελευθερίας Αρλαπάνου

Ολική επαναφορά της οικονομίας από το grexit στην ανάπτυξη

Σε τροχιά ανάκαμψης βρίσκεται η ελληνική οικονομία, μετά από έξι χρόνια σκληρής ύφεσης που «βύθισαν» τα εισοδήματα των Ελλήνων και «ψαλίδισαν» το ελληνικό ΑΕΠ κατά περίπου 50 δισ. ευρώ, προεξοφλεί, πλέον, η αγορά. Η πλειονότητα των αναλυτών, εγχώριων και ξένων, αναμένει ότι στο τρίτο τρίμηνο του έτους, το ΑΕΠ περνά σε θετικό έδαφος, καταγράφοντας ανάπτυξη, σε ετήσια βάση, για πρώτη φορά από το 2008 που ξεκίνησε η ύφεση. Το στοιχείο αυτό που μένει να επαληθευθεί από τις μετρήσεις της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, στις 14 Νοεμβρίου, είναι ήδη εμφανές από μια σειρά πρόδρομων δεικτών, το τελευταίο διάστημα. Αν και η βελτίωση σε επίπεδο στατιστικής, σε όρους πραγματικής οικονομίας και αύξησης των θέσεων απασχόλησης θα κάνει περισσότερο καιρό να γίνει αισθητή, η επιστροφή του ΑΕΠ σε θετικό έδαφος σηματοδοτεί το τέλος της μεγάλης ύφεσης αλλά και την έναρξη μιας δύσκολης πορείας προς την ανάκαμψη. Μεγάλο ζητούμενο βέβαια παραμένει η αποφυγή της στασιμότητας και η επίτευξη επαρκών ρυθμών ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια, ώστε να μειωθεί σταδιακά η ανεργία, να σταθεροποιηθεί η δημοσιονομική εξυγίανση και το χρέος. Αλλά και να περάσει η οικονομία σε υψηλότερες βαθμίδες αξιολόγησης, διευκολύνοντας την άντληση κεφαλαίων από τις αγορές και την απεμπλοκή από τα Μνημόνια.

Σε κάθε περίπτωση η εικόνα των δεικτών τους τελευταίους μήνες διαφέρει αισθητά από τη δύσκολη πραγματικότητα που αποτύπωναν οι αριθμοί τα τελευταία χρόνια. Η ύφεση επιβραδύνθηκε σημαντικά στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, στο 0,3%, το χαμηλότερο επίπεδο από το δεύτερο τρίμηνο του 2008 που ξεκίνησε η ύφεση. Είναι ενδεικτικό το «φρένο» στην έντονη πτώση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών, τα τελευταία χρόνια, αλλά και η σημαντική επιβράδυνση στον ρυθμό πτώσης των επενδύσεων να παρουσιάζει σαφή επιβράδυνση. Την ίδια ώρα οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 5,3%, ενώ ανοδική παραμένει η τάση και στις εισαγωγές. Παράλληλα, η παραγωγή στη μεταποίηση παρουσίασε αύξηση 2,3% τον Ιούλιο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα, έναντι πτώσης 4,7% που είχε καταγραφεί τον Ιούλιο του 2013, ενώ ο τζίρος στο λιανεμπόριο αυξήθηκε σε όρους όγκου κατά 3,8% τον Ιούνιο, όταν συνολικά το 2013 καταγράφηκε πτώση 8,1%. Μάλιστα από τις αρχές του 2014 είναι εμφανής η τάση ανάκαμψης, με το δείκτη να κινείται σε θετικό έδαφος στους τρεις από τους έξι μήνες του πρώτου εξαμήνου.
Ολική επαναφορά της οικονομίας από το grexit στην ανάπτυξη

Εν τω μεταξύ ενθαρρυντικές εμφανίζονται οι εξελίξεις και στο «μέτωπο» των καταθέσεων, που εμφάνισαν αύξηση 1 δισ. ευρώ τον Αύγουστο έναντι του Ιουλίου, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος και αυξήθηκαν στα 164,2 δισ. από 163,2δισ. ευρώ στο τέλος Ιουλίου. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Αύγουστος είναι ο έκτος συνεχόμενος μήνας ενίσχυσης των καταθέσεων, ενώ από τις αρχές της κρίσης οι εκροές καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες ανέρχονται περίπου στα 70 δισ. ευρώ. Το πρόβλημα πάντως παραμένει στο πεδίο των χορηγήσεων, με την πιστωτική επέκταση να εξακολουθεί να κινείται αρνητικά, τάση που αναμένεται να εξομαλυνθεί σταδιακά και σε βάθος χρόνου, ανάλογα με την ταχύτητα που θα κλείσουν τα «μέτωπα» στις τράπεζες, ειδικά όσον αφορά στις ρυθμίσεις των «κόκκινων» δανείων.

Παράλληλα πρέπει να σημειωθεί πως η σαφής βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης της χώρας, μετά από τέσσερα χρόνια μεγάλων θυσιών από τους Έλληνες πολίτες, υπέρμετρης φορολόγησης και δραστικών περικοπών στις αποδοχές και τις συντάξεις, «έσπασε» και το τετραετές εμπάργκο που είχαν επιβάλει οι αγορές στη χώρα. Οι υψηλές πτήσεις των επιτοκίων δανεισμού της Ελλάδας και η καταστροφή της ελληνικής αγοράς ομολόγων, αποτελεί παρελθόν. Η πόρτα των αγορών άνοιξε πάλι, με το Δημόσιο να έχει ήδη αντλήσει κεφάλαια με ανεκτό κόστος από τους ιδιώτες επενδυτές, ενώ τα επιτόκια των ομολόγων και τα περίφημα spreads απέχουν πλέον από τις «μαύρες μέρες» των προηγούμενων ετών, κινούμενα σε πιο ασφαλείς ζώνες.
Ολική επαναφορά της οικονομίας από το grexit στην ανάπτυξη

Αυξάνονται οι πωλήσεις στα ηλεκτρονικά, τα ρούχα και τα τρόφιμα
Ανακάμπτει η κατανάλωση στο λιανεμπόριο

Τάσεις ανάκαμψης παρουσιάζει η κατανάλωση στην αγορά του λιανεμπορίου. Μετά την έντονα πτωτική πορεία που καταγράφηκε καθ' όλη τη διάρκεια του 2013, ακόμη και στα είδη διατροφής, τους τελευταίους μήνες, οπότε και παγιώθηκε η σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας, η αγορά ανακάμπτει, με τους καταναλωτές να εμφανίζονται περισσότερο πρόθυμοι να βάλουν «το χέρι στην τσέπη». Είναι ενδεικτικό πως ακόμη και οι πωλήσεις στον χώρο της ένδυσης και υπόδησης, ο οποίος είναι από τους πλέον ευάλωτους σε συνθήκες μείωσης της αγοραστικής δύναμης αρχίζει να αυξάνει τις πωλήσεις του από 5% έως και 10%, με τη βοήθεια και των σημαντικών προσφορών που κάνουν οι εταιρείες του κλάδου. Βέβαια, τη «μερίδα του λέοντος» της ανόδου, καρπώνονται κυρίως οι μεγάλες αλυσίδες, οι οποίες προσφέρουν καλύτερες τιμές και έχουν μεγαλύτερο δίκτυο καταστημάτων.

Περισσότερη κίνηση έχουν και οι αλυσίδες ηλεκτρονικών, οι οποίες μετά από αρκετά εξάμηνα ενίσχυσαν τις πωλήσεις τους κατά περίπου 3% στο πρώτο εξάμηνο του 2014 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2013. Η γιορτή του ποδοσφαίρου, το Παγκόσμιο Κύπελλο που έλαβε χώρα στα γήπεδα της Βραζιλίας το καλοκαίρι που πέρασε, αλλά και η αλλαγή της καταναλωτικής ψυχολογίας συνέβαλαν καθοριστικά στην τόνωση της ζήτησης. Σημάδια ανάκαμψης, τέλος, παρατηρούνται και στο λιανεμπόριο τροφίμων, όπου ανακόπτεται σταδιακά η πτωτική πορεία της κατανάλωσης. Και σε αυτή την περίπτωση, οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, έχουν τον «πρώτο λόγο», καθώς οι μικρότεροι παίκτες χάνουν διαρκώς έδαφος και αδυνατούν να ακολουθήσουν τον πόλεμο τιμών που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Επιβράδυνση
Πτώση 1,4% στους μισθούς

Πτώση 1,4% σημείωσαν οι μισθοί στο σύνολο της οικονομίας στο δεύτερο τρίμηνο του 2014 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2013, με τον ρυθμό μείωσης ωστόσο να παρουσιάζει επιβράδυνση σε σχέση με τις πολύ μεγάλες μειώσεις στην τριετία 2011 ? 2013. Πρέπει να σημειωθεί ότι από τα τέλη του 2009, που ο σχετικός δείκτης είχε διαμορφωθεί στο υψηλότερο σημείο, οι σωρευτικές απώλειες στους μισθούς προσέγγισαν το 25%. Ο δείκτης των μισθών, με εποχική προσαρμογή, παρουσίασε πτώση 1% στο δεύτερο τρίμηνο του 2014. Την ίδια ώρα στο δεύτερο τρίμηνο του 2014, Ελλάδα και Κύπρος, είναι οι δύο χώρες στην Ε.Ε. των «2»8 που οι μισθοί βρίσκονται σε διαρκή πτώση από το δεύτερο τρίμηνο του 2013 έως και το δεύτερο τρίμηνο του 2014.

Βγαίνει από την καταστροφή και η κτηματαγορά

«Κι όμως, κάτι... κινείται στο ακίνητο». Αυτή είναι η φράση που χρησιμοποιούν τους τελευταίους μήνες παράγοντες της κτηματαγοράς, οι οποίοι εμφανίζουν συγκρατημένη αισιοδοξία ότι τα χειρότερα πέρασαν για έναν κλάδο που υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή.

Οι εκτιμήσεις των τραπεζών και ξένων οίκων αναφέρουν ότι εντός του 2014 η μείωση στις τιμές των κατοικιών θα είναι πολύ χαμηλότερη απ' ό,τι τα προηγούμενα χρόνια που ξεπερνούσε το 11%-12% σε ετήσια βάση. Τονίζουν επίσης ότι το 2015 η αγορά ακινήτων θα παρουσιάσει για πρώτη φορά ισορροπία και το 2016 θα σημειωθούν και οι πρώτες αυξήσεις στις τιμές ως αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης για αγορές. Πρόσφατα η Eurobank ανέφερε σε ανάλυσή της ότι τα στεγαστικά δάνεια -κινητήριος μοχλός της κτηματαγοράς- που θα δοθούν από τις τράπεζες το 2015 θα φτάσουν τα 800 εκατ. ευρώ. Ποσό σημαντικά χαμηλότερο από τα 15 δισ. του 2007 αλλά τετραπλάσιο από τα 200 εκατ. του 2013 και από τα περίπου 300 εκατ. ευρώ που υπολογίζονται φέτος. Οι τράπεζες ήδη έχουν αρχίσει να χορηγούν στεγαστικά δάνεια και μάλιστα με σχετικά χαμηλά επιτόκια, δίνοντας κίνητρο για αγορές ακινήτων.

Παράλληλα, ενθαρρυντικό είναι το στοιχείο ότι τον περασμένο Ιούνιο ενώ ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών ήταν μειωμένος κατά 10,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό, ο όγκος των οικοδομικών αδειών ήταν αυξημένος κατά 52,7%. Μάλιστα, το πρώτο φετινό εξάμηνο ο όγκος των νέων οικοδομικών αδειών ανέβηκε 1,4% κι αυτό έρχεται ως συνέπεια της κατασκευής τουριστικών καταλυμάτων. Τα σχέδια για τουριστικές επενδύσεις 5 δισ. θα δώσουν ώθηση στους κλάδους της οικοδομής ενώ τα κίνητρα που σχεδιάζονται (μείωση αντικειμενικών αξιών, πόθεν έσχες στην τιμή πώλησης, επαναφορά της έκπτωσης των τόκων στεγαστικών δανείων στα νέα ζευγάρια, μείωση ΕΝΦΙΑ) κινούνται προς την κατεύθυνση της ώθησης που πρέπει να δοθεί στην «ατμομηχανή» της οικονομίας.

Προς νέο ρεκόρ το 2015 για τον κλάδο
Κλειδί η τουριστική «έκρηξη»

Ο τουριστικός κλάδος εξελίσσεται σε έναν από τους τομείς - κλειδιά στην αναπτυξιακή πορεία που αρχίζει να παρουσιάζει η ελληνική οικονομία. Μετά την πτώση του 2012 που αποδίδεται και στην πολιτική αστάθεια που υπήρξε τη συγκεκριμένη χρονιά, το 2013 και το 2014 είναι μία διετία ανοδικής πορείας για τον ελληνικό τουρισμό. Αξιοσημείωτο είναι πως οι επιδόσεις που αναμένεται να παρουσιάσει ο ελληνικός τουρισμός κατά τη φετινή χρονιά κινούνται σε επίπεδα - ρεκόρ για την τελευταία δεκαετία μετά το ζενίθ που έφθασε η χώρα λόγω και των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 2014 η Ελλάδα εξελίχθηκε σε έναν ιδιαίτερα δημοφιλή τουριστικό προορισμό και δεν είναι τυχαίο ότι πολλές γνωστές προσωπικότητες από τον χώρο του αθλητισμού και της showbiz πέρασαν ένα μέρος από τις διακοπές τους στη χώρα μας, συνεισφέροντας στη θετική δημοσιότητα που έλαβε το ελληνικό τουριστικό προϊόν κατά τη φετινή χρονιά. Όσον αφορά στο 2015, υπάρχει μεν αισιοδοξία, όπως υπάρχει, όμως, και ανησυχία αναφορικά με διάφορους παράγοντες, με πιο βασικό αυτόν της πολιτικής σταθερότητας.

Αύξηση στις πωλήσεις
«Μαρσάρει» η αγορά αυτοκινήτου

Η ελληνική αγορά αυτοκινήτου δείχνει να έχει αντιστρέψει το σε βάρος της αρνητικό κλίμα των προηγούμενων δύο ετών καθώς, όπως δείχνουν οι αριθμοί, η πορεία της το πρώτο οκτάμηνο του 2014 είναι ανοδική και σταθερή. Μικρά βήματα - ανάσα για τους αντιπροσώπους που είδαν τον κλάδο τους να κατακρημνίζεται μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων το πρώτο οκτάμηνο του 2011 είχαν ταξινομηθεί 72.513 αυτοκίνητα σε μια καλή χρονιά για τον χώρο της αυτοκίνησης συγκριτικά με το πώς εξελίχθηκε η αγορά τις επόμενες χρονιές. Το ίδιο διάστημα του 2012 οι πωλήσεις ήταν μόλις 42.075 μονάδες και το 2013 έπεσαν κι άλλο στις 40.198 μονάδες. Φέτος το νούμερο ανέβηκε στις 48.789 μονάδες, σημειώνοντας αύξηση 21,4% συγκριτικά με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Το επόμενο κρίσιμο τετράμηνο αναμένεται κι αυτό να κλείσει με θετικό πρόσημο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των εμπόρων, αφού η κίνηση στις αντιπροσωπείες είναι αισθητά μεγαλύτερη των προηγούμενων δύο ετών.

Επιπλέον, ανοδική είναι και η πορεία της αγοράς αυτοκινήτου στις υπόλοιπες χώρες που «χτύπησαν» τα μνημόνια και το ΔΝΤ όπως Ισπανία (+23,0%), Πορτογαλία (+35,7%), Ιρλανδία (+31,8%). Μια ματιά στον πίνακα των πωλήσεων δείχνει πως οι Έλληνες έχουν στραφεί στα μικρά αυτοκίνητα της κατηγορίας Β, (σούπερ μίνι), όπως είναι τα Opel Corsa, Toyota Yaris, Ford Fiesta, VW Polo ικανοποιώντας τη βασική ανάγκη της μετακίνησής τους. Με δεδομένη πάντως την τεχνολογική και οδηγική αρτιότητα που διαθέτουν πλέον τα μοντέλα αυτής της κατηγορίας στις μέρες μας, τότε αποτελούν μια πολύ καλή επιλογή ακόμα και ως πρώτο αυτοκίνητο μιας οικογένειας με μόνη -κατά περίπτωση- παραχώρηση στον τομέα των χώρων.