Οι 9 σκόπελοι του νέου σχεδίου Μάρσαλ

Εννιά σκοπέλους αντιμετωπίζει το περίφημο «σχέδιο Μάρσαλ», που από το καλοκαίρι έταξε η Ευρώπη στην Ελλάδα ως ανιστάθμισμα στη λαίλαπα μέτρων και λιτότητας που ήρθαν και ακολουθούν. Οι δεσμεύσεις των ηγετών και στις συνόδους της προηγούμενης εβδομάδας ήταν γενικές και ολιγόλογες και οι καθυστερήσεις στο εσωτερικό παραμένουν.Ετσι, παραμένει μετέωρη η μόνη πηγή ρευστότητας απέναντι σε ένα κράτος που κόβει τα λεφτά για επενδύσεις και ένα τραπεζικό σύστημα που πρέπει να επανακεφαλαιοποιηθεί προτού δανείσει ξανά:1 Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έλαβε εντολή από τους ηγέτες της Ε.Ε. να παρουσιάσει τις επόμενες εβδομάδες τις αναλυτικές του προτάσεις για το «δρόμο προς την ανάπτυξη», χωρίς να είναι σαφές αν θα υπάρχουν μέτρα που θα υλοποιηθούν άμεσα για να αποφύγει η Ελλάδα την είσοδο σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και ασφυξία του ιδιωτικού τομέα. Οι προτάσεις θα εγκριθούν στη σύνοδο του Δεκεμβρίου.2 Η πρώτη «γεύση» των προτάσεων που αφορά τη χρηματοδότηση των μεγάλων δικτύων, ενεργειακών, οδικών κ.λπ. ανά την Ε.Ε. μέσω των ομολόγων που θα εκδώσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αφορά πολύ μεγάλα έργα, που είναι ήδη «ώριμα» και με βάση τις πρώτες λίστες δεν είναι σαφές τι θα δοθεί για επενδύσεις στην Ελλάδα.3 Εως το τέλος του έτους αναμένεται -στην καλύτερη περίπτωση και ύστερα από παρέμβαση του Χορστ Ράιχενμπαχ- και η αλλαγή (με ομοφωνία όλων των κρατών-μελών) στον κανονισμό της Ε.Ε. για το ΕΣΠΑ, ώστε να μπορεί να δοθεί ως εγγύηση στην ΕΤΕπ, για να δώσει με τη σειρά της δάνεια και να γίνουν τα μεγάλα έργα που εκκρεμούν.4 Στο εσωτερικό πεδίο, τα διαχειριστικά προβλήματα του ΕΣΠΑ είναι διάχυτα. Διαπιστώθηκαν και από την Ομάδα Δράσης, αλλά απαιτείται -λένε αρμόδια στελέχη- χρόνος έως ότου αναδομηθεί ο μηχανισμός και τρέξουν τα έργα. Επιπλέον πολλά από τα στελέχη του ΕΣΠΑ κινδυνεύουν να τεθούν σε καθεστώς εργασιακής εφεδρείας.5 Το ποσό από την αύξηση της συγχρηματοδότησης της Ε.Ε. από το 78% στο 85% (περίπου 500 εκατ. ευρώ) αντί να πάει σε νέα έργα όδευσαν στο έλλειμμα και το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με άλλα τόσα λεφτά που θα έρθουν από την αύξηση της συγχρηματοδότησης από το 85% στο 95% που έπεται. Αγνωστο είναι ποιος θα δώσει τα λεφτά (τα κρατικά ταμεία ή το κονδύλιο για επενδύσεις) αν οι φόβοι του κ. Ράιχενμπαχ -περί επιστροφής κονδυλίων που έχουν ήδη δοθεί για έργα υποδομής (δρόμοι, αποχετεύσεις, προστασία περιβάλλοντος, ΧΥΤΑ κ.λπ.) τα οποία έχουν μείνει στη μέση- επαληθευθούν.6 Η αναθεώρηση του ΕΣΠΑ, που έπρεπε να γίνει από τον άνοιξη, μένει ακόμη σε εκκρεμότητα, ενώ και η Ομάδα Δράσης δεν έχει ανακοινώσει την έκθεση που θα προτείνει λύσεις και επιστρέφει στην Αθήνα μετά τα μέσα Νοεμβρίου. Μαζί με αυτή, πολλά έργα που θέλουν χρήματα για να τελειώσουν (π.χ. επενδυτικός νόμος, επιδοτήσεις μικρομεσαίων μέσω των περιφερειών) δεν πληρώνονται.7 Τα προβλήματα σε μεγάλα έργα δεν θα λυθούν σύντομα. Αυτό είναι σαφές στους 4 μεγάλους αυτοχρηματοδοτούμενους άξονες και σε έργα περιβάλλοντος. Επίσης πρωτοβουλίες όπως αυτές του «Ηλιος» θέλουν πολύ μεγάλη προετοιμασία έως ότου αποδώσουν, λένε αρμόδια στελέχη.Τρενάρισμα μικρομεσαίων8 Οι «παραδοσιακές» επιδοτήσεις προς μικρομεσαίους αργούν. Οι προκηρύξεις λαμβάνουν συνεχείς παρατάσεις (π.χ. νέα καινοτομική επιχειρηματικότητα), η αξιολόγηση αργεί και μετά τα λεφτά δεν έρχονται, αφήνοντας τους επιχειρηματίες εκτεθειμένους στους δανειστές τους.9 Αβέβαιο είναι και το τι θα γίνει με το νέο ΕΣΠΑ που θα ξεκινήσει από το 2013. Δεν είναι σαφές αν θα συνδέεται με τις δημοσιονομικές επιδόσεις και αν η Ελλάδα, που πλέον φαίνεται ως «αναπτυγμένη» λόγω νέων εκτιμήσεων που έδωσε η ΕΛΣΤΑΤ στις κοινοτικές αρχές, θα δεχτεί πολύ μεγάλη περικοπή των κονδυλίων. Σε εξέλιξη είναι μάχη που γίνεται στο Ευρωκοινοβούλιο και στην Κομισιόν με τα κράτη-μέλη, με αβέβαιο ακόμη αποτέλεσμα.