Ποδαρικό με 11 καυτά μέτωπα

Με έντεκα προβλήματα που ζητούν άμεση λύση προκειμένου να διασφαλιστούν ο οικονομικός και κοινωνικός ιστός αλλά και ευαίσθητες εσωκομματικές ισορροπίες, έρχεται αντιμέτωπη η κυβέρνηση με την αλλαγή του χρόνου.


Η τύχη των εργασιακών σχέσεων, η δεδομένη -αλλά απροσδιόριστου ακόμη εύρους- νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση, η απελευθέρωση εκατοντάδων «κλειστών» επαγγελμάτων, οι αποφάσεις για τις ΔΕΚΟ, οι πιέσεις για πώληση εταιρειών, τραπεζών και ακινήτων του Δημοσίου, το νέο φορολογικό, η κρίσιμη διαπραγμάτευση για την επιμήκυνση του δανείου αλλά και ένας εξαιρετικά φιλόδοξος προϋπολογισμός θα κριθούν τις πρώτες εβδομάδες του 2011.

Το πρώτο μέτωπο που έχει να διαχειριστεί η κυβέρνηση είναι ο κίνδυνος συντονισμού των αντιδράσεων από τις ΔΕΚΟ- τα συνδικαλιστικά της σπλάχνα, όπως έχουν χαρακτηριστεί οι ηγεσίες τους, που έχουν κόψει πλέον κάθε δίοδο επικοινωνίας με το κόμμα. Η πρώτη ημέρα του νέου χρόνου ξεκινά με απεργίες στις αστικές συγκοινωνίες.

Ακόμη και η παραμικρή υποχώρηση από τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του μνημονίου θα προκαλέσει πρόβλημα όχι μόνο έναντι των δανειστών αλλά και απέναντι στον κόσμο που έχει επωμισθεί μέχρι τώρα το μεγαλύτερο βάρος της δημοσιονομικής προσαρμογής. Σημείο έντονης κριτικής παραμένουν και οι καθυστερήσεις που σημειώνονται σε σχέση με πιο ανώδυνους στόχους όπως η βελτίωση των επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η άρση των εμποδίων άσκησης δραστηριότητας αλλά και οι αναγκαίες παρεμβάσεις για την πάταξη της φοροδιαφυγής και της σπατάλης.

Οι 11 συμπληγάδες που πρέπει να περάσει η κυβέρνηση, και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρόνο, είναι:

1 Κλειστά επαγγέλματα. Εντονες διαβουλεύσεις για να καμφθούν οι αντιδράσεις των κλάδων με ισχυρά πολιτικά ερείσματα που αντιδρούν αλλά και συνεχείς συσκέψεις για να οριστικοποιηθούν οι παρεμβάσεις σε κάθε ένα από τα 350 και πλέον επαγγέλματα και υπηρεσίες που «ανοίγουν» στον ανταγωνισμό διεξάγει η κυβέρνηση. Το νομοσχέδιο θα επανέλθει στο υπουργικό συμβούλιο στο τέλος Ιανουαρίου. Ασκούνται, σύμφωνα με πληροφορίες, έντονες πιέσεις από την τρόικα για ριζικές τομές, οι οποίες άλλωστε προβλέπονται ρητά από το μνημόνιο. Η ίδια άλλωστε απαίτησε την ψήφιση του νόμου το Δεκέμβριο και την υπογραφή των απαραίτητων υπουργικών αποφάσεων έως το Μάρτιο του 2011.

Στο υπουργικό συμβούλιο της προηγούμενης εβδομάδας παρουσιάστηκαν οι αλλαγές στα 16 τεχνικά επαγγέλματα (υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι κ.λπ.) οι οποίες προωθούνται με ξεχωριστό νομοσχέδιο. Ενδεχομένως με διαφορετική ρύθμιση να ξεκαθαρίσει το τοπίο και στις μεταφορές (π.χ. ταξί, ΚΤΕΛ).

Το σίγουρο είναι ότι το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών θα περιλαμβάνει εκτός από τις αλλαγές για νομικούς, συμβολαιογράφους, φαρμακοποιούς και μηχανικούς, αρχιτέκτονες και ορκωτούς λογιστές, παρεμβάσεις σε εκατοντάδες υπηρεσίες (οδηγία Μπολκεστάιν). Θα καλύπτει και την απλούστευση της αδειοδότησης μεγάλων εταιρειών που θέλουν να μπουν στους κλάδους του εμπορίου και του τουρισμού.

2 Φορολογικό νομοσχέδιο. Σκληρά μέτρα και ποινές για τους φοροφυγάδες, με ειδικές διατάξεις για όσους δεν κόβουν αποδείξεις θα περιλαμβάνει, σύμφωνα με πληροφορίες, το νομοσχέδιο πάταξης της φοροδιαφυγής. Τώρα ξεκινά η σύνταξή του με στόχο να ψηφισθεί έως το τέλος Φεβρουαρίου. Υπενθυμίζεται ότι αρχικά είχε προαναγγελθεί για το Μάιο. Μετά πήρε... αναβολή για το Σεπτέμβριο. Εκτοτε αναμένεται...

Προωθείται η ολική αναδόμηση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και των εφοριών, αυστηρές ποινές για επίορκους εφόρους και μπόνους απόδοσης για όσους έχουν καλές επιδόσεις. Θα υπάρχει σειρά διατάξεων με στόχο να σταματήσει η διαφυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό. Στο ίδιο νομοσχέδιο ενδεχομένως να ενταχθούν και δύο ακόμα εκκρεμότητες: η θεσμοθέτηση του πράσινου φόρου στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και η ανακοίνωση των ρυθμίσεων για τις παραβιάσεις στις χρήσεις γης.

3 Ασφαλιστικό. Η κυβέρνηση εμφανίζεται σχετικά ήρεμη ενόψει του επόμενου ελέγχου της τρόικας ως προς την πορεία των ταμείων κύριας ασφάλισης. Στα επικουρικά ταμεία, αντίθετα, η κατάσταση είναι οριακή και οι περικοπές προδιαγεγραμμένες. Οι μελέτες της Αναλογιστικής Αρχής για το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ και τον ΟΓΑ έχουν σταλεί για πιστοποίηση στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO) και μέχρι τις 15 Ιανουαρίου αναμένεται η απάντηση. Οι προβολές, σύμφωνα με πληροφορίες, κινούνται μέσα στα πλαίσιο που ορίζει το μνημόνιο, δηλαδή μέχρι το 2060 η αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης να μην υπερβαίνει συνολικά το 2,5% του ΑΕΠ. Στον ΟΓΑ με την αύξηση της παρακράτησης των συντάξεων κατά 1% εκτιμάται ότι μακροπρόθεσμα θα βελτιωθεί η ευστάθεια του ταμείου.

Αμέσως μετά σειρά έχει το ταμείο του Δημοσίου και κατόπιν μέχρι το Μάρτιο θα ακολουθήσουν οι μελέτες για τα επικουρικά. Εκτός των 13 επικουρικών ταμείων που εποπτεύει το υπουργείο Εργασίας θα εξεταστούν και τα άλλα επτά που ανήκουν σε άλλα υπουργεία και θα αξιολογηθεί κάθε ένα ξεχωριστά από την τρόικα. Τι θα γίνει με όσα κριθούν μη βιώσιμα; Το μνημόνιο ορίζει ρητά ότι δεν πρόκειται να επιδοτηθούν.

4 Πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Πωλήσεις κρατικών εταιρειών (και τραπεζών) αλλά και ακινήτων-«φιλέτων» ζητά η τρόικα για να μειωθεί το χρέος. Η κυβέρνηση από την πλευρά της απέφυγε να ανακοινώσει (ως όφειλε) το αναλυτικό πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που θα φέρει 7 δισ. ευρώ μέσα σε 3 έτη. Περιορίστηκε σε γενικές ανακοινώσεις για τη δημιουργία εταιρείας διαχείρισης ακινήτων, αρμόδιας ειδικής γραμματείας και την πρόσληψη συμβούλων αποκρατικοποίησης.

Κυβερνητικά στελέχη ασκούν έντονη κριτική για την αλλαγή στάσης, αφού το «δόγμα» για τη δημιουργία ισχυρού δημόσιου κρατικού πυλώνα στις τράπεζες εγκαταλείφθηκε. Εκφράζουν φόβους για πώληση ακινήτων και εταιρειών σε τιμή... ευκαιρίας ως «δώρο» στους δανειστές της Ελλάδας ή στις ιδιωτικές τράπεζες. Υπενθυμίζεται ότι η τρόικα περιμένει συγκεκριμένες κινήσεις στην ΑΤΕ και το Ταμείο. Παρακαταθηκών, ενώ ζητά να σκεφτεί η κυβέρνηση την πώληση της συμμετοχής στην Τράπεζα Αττικής και στο Τ.Τ. όταν οι συνθήκες είναι «ώριμες».

5 Προϋπολογισμός. Με την παραδοχή ότι θα υπάρχουν αποκλίσεις ξεκινά η κυβέρνηση την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2011. Το υπουργείο Οικονομικών ζητά με εγκύκλιο προς τα υπουργεία να έχουν κατά νου ότι ένα μέρος των πιστώσεων μπορεί να μη δοθεί και αναφέρεται σε «συμπληρωματικό προϋπολογισμό» καθώς γνωρίζει ότι θα κριθεί από την τρόικα για τα αποτελέσματα που θα επιτύχει έως το Φεβρουάριο για να πάρει τη δόση του Μαρτίου.

Από την επίδοση σε αυτό το μέτωπο θα κριθεί και το τελικό εύρος του πακέτου μέτρων για την περίοδο 2012- 2014 που ήδη σχεδιάζεται και θα οριστικοποιηθεί το Φεβρουάριο. Πρόκειται για επώδυνες παρεμβάσεις (νέα αύξηση ΦΠΑ, περικοπή μισθών, κοινωνικών επιδομάτων κ.λπ.) που πρέπει (προς το παρόν) να φέρουν έσοδα 2,77 δισ. ευρώ.

Ηδη, πάντως, εκφράζονται φόβοι ότι το 2010 θα «κλείσει» με αποκλίσεις στις δαπάνες (λόγω οφειλών προς επενδυτές, νοσοκομεία και ασφαλιστικά ταμεία). Το ΔΝΤ υπολογίζει την «τρύπα» του 2010 σε 400 εκατ. ευρώ. Για το 2011 προβλέπεται νέα αδυναμία επίτευξης των στόχων (φοροδιαφυγή, σπατάλη) η οποία σύμφωνα με την Κομισιόν απαιτήσει πρόσθετα μέτρα 1,3 δισ. ευρώ.



6 Επιμήκυνση δανείου. Τον Ιανουάριο θέλει η κυβέρνηση να κλείσει το θέμα της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής του δανείου από 5 σε 11 έτη. Διεξάγονται σκληρές διαπραγματεύσεις με στόχο η πρόταση της Επιτροπής προς τους υπουργούς Οικονομικών να εγκριθεί από την σύνοδο της 17ης-18ης Ιανουαρίου προκειμένου να είναι εφικτή η έγκριση από τα Κοινοβούλια των χωρών-μελών της Ε.Ε. έως το Μάρτιο, οπότε θα εκταμιευθεί η επόμενη δόση των 15 δισ. ευρώ.

Τα κυβερνητικά στελέχη επισήμως είναι καθησυχαστικά, αλλά κοινοτικοί παράγοντες λένε ότι τίποτα δεν έχει κλείσει και είναι ουσιαστικά αβέβαιη η παράταση της αποπληρωμής για τα χρήματα που πήραμε το 2010. Αναζητείται, προσθέτουν, νομική «παράκαμψη» της εγκριτικής πράξης, ειδικά από τη γερμανική Βουλή. Θετική χαρακτηρίζεται πάντως η στάση του ΔΝΤ, το οποίο φέρεται έτοιμο να συνάψει και νέο δάνειο με το οποίο θα καλύπτει τις δόσεις του 2010.

7 Αγορά ενέργειας. Η κυβέρνηση καλείται να αποφασίσει τι θα κάνει με τα λιγνιτικά κοιτάσματα και τις μονάδες της ΔΕΗ. Στο πλαίσιο της απελευθέρωσης προωθείται επίσης ο διαχωρισμός του κλάδου μεταφοράς ρεύματος από τον κύριο κορμό της ΔΕΗ, με τη δημιουργία θυγατρικής εταιρείας.

8 Αναπτυξιακά μέτρα. Εντονη κριτική εκφράζουν και στελέχη της κυβέρνησης για την καθυστέρηση των μέτρων τόνωσης του ιδιωτικού τομέα. Δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί το συνολικό «Fast track» για τη γρήγορη εκτέλεση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων («σφιχτές» προθεσμίες για τη χορήγηση αδειών από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και την ολοκλήρωση των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων). Επίσης, τώρα παρουσιάζονται τα μέτρα τόνωσης της αγοράς, ενώ έπρεπε να έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία (απλοποίηση της διαδικασίας ίδρυσης, λειτουργίας εταιρειών, το νομοσχέδιο ανταγωνισμού, η αναμόρφωση του ΕΣΠΑ, ο νέος επενδυτικός νόμος, η λειτουργία του μητρώου επιχειρήσεων).

9 ΔΕΚΟ. Οι επόμενες μέρες θεωρούνται καθοριστικές. Τα συνδικάτα των συγκοινωνιακών φορέων έχουν κόψει κάθε γέφυρα επικοινωνίας με την κυβέρνηση και το ΠΑΣΟΚ, ενώ ακόμη και στις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο επιχειρήσεις (ΔΕΗ, ΟΤΕ και ΕΥΔΑΠ) τα πράγματα δεν είναι καλύτερα μετά την εγκύκλιο του υπουργού Οικονομίας να προσαρμοστούν και αυτές μισθολογικά στο γενικό πλαίσιο που ισχύει για τον στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Στην περίπτωση συντονισμού των απεργιακών τους κινητοποιήσεων ο κίνδυνος να παραλύσει η οικονομία είναι ορατός και οι συνέπειες στις αντοχές της κοινωνίας απρόβλεπτες. Ωστόσο, στο σημείο που έχουν έλθει τα πράγματα, ούτε η κυβέρνηση ούτε οι συνδικαλιστικές ηγεσίες έχουν εύκολο τρόπο αναδίπλωσης.

10 Δημόσιο. Η κυβέρνηση έχει επενδύσει πολλά στην αναμόρφωση της διοίκησης. Τις επόμενες μέρες θα δοκιμαστεί ο «Καλλικράτης» στην αυτοδιοίκηση και τις περιφέρειες. Το μεγάλο στοίχημα όμως είναι στον επόμενο «Καλλικράτη» που μέσα στο 2011 θα επιφέρει σαρωτικές αλλαγές σε όλο το φάσμα του Δημοσίου και θα συνοδεύεται από το νέο μισθολόγιο. Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, το αργότερο το Φεβρουάριο, η τρόικα περιμένει από το υπουργείο Οικονομικών και την Ενιαία Αρχή Πληρωμών τη λεπτομερή αποτύπωση των μισθών και των επιδοματικών παροχών σε όλες τις υπηρεσίες. Η νέα κατευθυντήρια γραμμή της τρόικας είναι να διατηρηθούν μόνο δύο, το επίδομα θέσης και το επίδομα ευθύνης. Για το οικογενειακό θα μπουν εισοδηματικά κριτήρια.

11Απασχόληση. Στην αγορά εργασίας το προσεχές τρίμηνο θα κριθεί εάν η μεγαλύτερη ελαστικότητα των εργασιακών σχέσεων και η υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα, όπως θέλει το μνημόνιο, ή αντιθέτως θα χαθεί κάθε έλεγχος. Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας για την ενίσχυση των Επιθεωρήσεων που παρουσιάστηκε στην προχθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου από τον αναπληρωτή υπουργό Γ. Κουτρουμάνη θα κατατεθεί αμέσως μετά τις γιορτές στη Βουλή. Ηδη όμως ένας στους τρεις εργαζόμενους δουλεύει χωρίς ασφαλιστική κάλυψη, γεγονός που έχει τεράστιες συνέπειες και στα οικονομικά των ταμείων.

Το πρόβλημα αντανακλάται και στον ΟΑΕΔ, καθώς πέραν της αύξησης του ποσοστού ανεργίας, που εκτιμάται από το ΔΝΤ ότι θα ξεπεράσει το 15% το νέο χρόνο, θα μειωθούν και οι μεταβιβάσεις κεφαλαίων από το ΙΚΑ κατά 10%, δηλαδή με τα σημερινά δεδομένα θα έχει περίπου 400 εκατ. ευρώ λιγότερους πόρους. Για τη συγκράτηση της ανεργίας η κυβέρνηση σχεδιάζει την επέκταση του προγράμματος επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών και στις πιο μικρές επιχειρήσεις, όπως είναι τα καταστήματα ψιλικών, αρκεί να δηλώνεται ένας μισθωτός.