Η ανάπτυξη είναι η «κόρη» της ρευστότητας

Ως προϋποθέσεις για την πολυπόθητη ανάπτυξη, οι συνθήκες είναι δύο. Η εμφάνιση και διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος που είναι η αναγκαία συνθήκη και η ύπαρξη της αναγκαίας ρευστότητας που είναι η ικανή συνθήκη. Το ερώτημα λοιπόν είναι ποιο είναι το μέλλον της ρευστότητας για την Ελλάδα και γενικότερα τον Νότο της Ευρώπης. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, η ρευστότητα στραγγαλίζεται με αρνητικό πρόσημο, τόσο για την Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, όπου κυμαίνεται στο -5%, μέχρι την Ισπανία που έφτασε σχεδόν το -20% φέτος και αρχίζει τώρα λίγο να βελτιώνεται αλλά πάντοτε δραματικά αρνητικά. Αν εστιάσουμε στην Ελλάδα θα δούμε ότι οι προσδοκίες για δημιουργία ενδογενούς ρευστότητας είναι σχεδόν μηδενικές. Οι τράπεζες έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια της τάξεως των 70 δις και εκτιμάται ότι θα φθάσουν στα 85 δισ. Η κάλυψη που έχουν σε αυτά είναι της τάξεως του 50%, πράγμα που αφήνει περίπου 40 δισ. ακάλυπτα. Η ανάπτυξη είναι η «κόρη» της ρευστότητας Η ψαλίδα μεταξύ καταθέσεων και χορηγήσεων είναι αρνητική περί τα 70 δισ. λόγω εξόδου καταθέσεων προς το εξωτερικό, προς τις κάθε είδους κρυψώνες που η ανασφάλεια του πολίτη της κατεύθυνε, αλλά και τη χρησιμοποίησή τους για κάλυψη τρεχουσών αναγκών. Αυτό δεν φαίνεται να αναστρέφεται γρήγορα. Η μόνη άλλη πηγή ρευστότητας είναι από την συσσώρευση κερδών από την υψηλή κερδοφορία επιχειρήσεων, που είναι μάλλον απίθανο να συμβεί. Αυτό όμως είναι μόνο το ένα σκέλος της ρευστότητας, το ποσοτικό. Αν κοιτάξουμε το ποιοτικό σκέλος, θα δούμε ότι τα επιτόκια χορηγήσεων για τις επιχειρήσεις διαφέρουν δραματικά από χώρα σε χώρα της Ευρώπης. Έτσι μια επιχείρηση στη Γερμανία χρηματοδοτείται με 2% και μια επιχείρηση στην Ελλάδα χρηματοδοτείται -όταν χρηματοδοτείται ? με 8%. Όσο και αν έχουν μειωθεί οι μισθοί, όσο και αν έχουν μειωθεί τα ενοίκια και ορισμένες άλλες δαπάνες, ο Έλληνας παραγωγός πρέπει να προκαταβάλει για να προμηθευτεί τις πρώτες και βοηθητικές ύλες, να πληρώσει μισθούς, ασφαλιστικά ταμεία και εφορία και αν έχει χρηματοδοτηθεί πρέπει να έχει ένα προ δανείου κέρδος, ανώτερο του 8%. Είναι πολύ δύσκολο, είναι κοντά στο αδύνατο. Αφού λοιπόν η ρευστότητα δεν μπορεί να δημιουργηθεί στο εσωτερικό, ας δούμε πού υπάρχει ρευστότητα στον Ευρωζώνη. Από τα 122 δισ. ευρώ του εμπορικού πλεονάσματος της Ευρωζώνης το 2012, τα 95 ανήκουν στη Γερμανία. Για όλη αυτή την περίοδο είναι σαφές ότι το πλεόνασμα της Ευρώπης ήταν και είναι συντριπτικά γερμανικό. Συγκεκριμένα την περίοδο 2000-2012 η Γερμανία είχε πλεόνασμα ένα τρισεκατομμύριο διακόσια εβδομήντα πέντε εκατομμύρια! Το εντυπωσιακό είναι ότι επένδυσε εντός Γερμανίας μόνο 233 δισ. την ίδια περίοδο. Τα υπόλοιπα τα επένδυσε στο εξωτερικό. Ας μη σπεύσει να χαρεί όμως ο Νότος της Ευρώπης. Η Γερμανία, τόσο στο εμπόριο όσο και στις επενδύσεις έχει φύγει από την Ευρώπη. Τρεις βασικές προϋποθέσεις Χρειάζεται λοιπόν να γίνουν τρία πράγματα. Να αυξηθούν πολύ οι επενδύσεις, να βελτιωθεί η ρευστότητα ποιοτικά και ποσοτικά και να μαλακώσει σημαντικά το ευρώ έναντι του δολαρίου. Στη χώρα μας, όπως και σε άλλες, δεν δουλεύει πια το σύστημα του να χρωστάμε ο ένας στον άλλο κι έτσι να δημιουργούμε ψεύτικη ρευστότητα, αυτά τελείωσαν. Η μόνη λύση είναι η ΕΚΤ και ο κύριος Ντράγκι. Ο μέσος πληθωρισμός στην Ευρώπη είναι 0,8%, οι τιμές παραγωγού 0,5% και η πανευρωπαϊκή συρρίκνωση της πίστωσης -1,4%. Αφού είναι προφανές ότι ο Νότος πάσχει ήδη από αποπληθωρισμό και ο μέσος ευρωπαϊκός όρος προς τα εκεί τείνει, πρέπει να γίνει ουσιαστική ποσοτική χαλάρωση, με αυστηρή προϋπόθεση ότι αυτή θα στραφεί στις επενδύσεις (Project Bonds κ.λπ.) και φτηνή χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και όχι των τραπεζών. Αυτό θα χαλαρώσει και το ευρώ. Επειδή αν δεν γίνει, η Ευρωζώνη μεσοπρόθεσμα θα διαλυθεί, υπάρχουν ελπίδες ότι ακόμα και οι Γερμανοί, τώρα που νίκησαν τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, θα καταλάβουν την αναγκαιότητα. «Δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων». Ίσχυε πριν από 2.500 χρόνια, ισχύει εξίσου και σήμερα. Τα λάθη της Αγκελα Μέρκελ Το γράφημα δείχνει ότι τα δύο τρίτα των εξαγωγών της Γερμανίας είναι εκτός Ευρώπης και εντός Ευρώπης οι εισαγωγές αλλά και οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν μόνο το ένα τρίτο της γερμανικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επισημαίνεται ότι αυτό άρχισε αφού ενώθηκαν οι δύο Γερμανίες. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τις επενδύσεις. Οι γερμανικές εταιρείες επενδύουν τα πλεονάσματά τους σε ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Τουρκία κ.λπ. και όχι στην Ευρώπη. Εδώ είναι η ρίζα του κακού. Ουσιαστικά ο οικονομικός πόλεμος που γίνεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη έχει νικητή τη Γερμανία. Η Γερμανία υπερχρησιμοποιώντας τη ρευστότητά της και θυσιάζοντας το αξιόχρεο των τραπεζών της διέλυσε την ιταλική, γαλλική και ισπανική αυτοκινητοβιομηχανία και όχι μόνο. Η νοσούσα παραγωγική βάση του Νότου συμπεριλαμβανομένης και της Γαλλίας πάσχει ταυτόχρονα από έλλειψη επενδύσεων, στραγγαλισμό της χρηματοδότησης και σκληρό ευρώ. Η ειρωνεία του πράγματος είναι ότι από τις επενδύσεις τους, κυρίως στον Τρίτο Κόσμο, φαίνεται σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ευρωπαϊκής επιτροπής, ότι η Γερμανία έχασε για διάφορους λόγους 650 δισ. Αν αυτά τα χρήματα είχαν επενδυθεί στον ευρωπαϊκό νότο η κατάστασή του σήμερα θα ήταν πολύ καλύτερη και οι γερμανικές εταιρείες δεν θα είχαν χάσει τις επενδύσεις τους. Η Κριστίν Λαγκάρντ αναγνώρισε το επείγον του προβλήματος ξανά στις 13 Δεκεμβρίου: «Υπάρχουν καθαρά σημάδια ότι όλα δεν πάνε καλά», βρισκόμαστε σε «φαύλο κύκλο» αδύναμης ζήτησης και λιμναζόντων επενδύσεων που αλληλοτρέφονται και μεγαλώνουν. Η ανάπτυξη είναι ανισόρροπη στην Ευρώπη και συνεπώς μη διατηρήσιμη». Και βεβαίως μπορούμε να προσθέσουμε, οι πρόσφατες αποφάσεις περί bail-in των τραπεζών θα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο τη ρευστότητα. Επομένως η ΕΚΤ κρατά τα κλειδιά για τον τρόπο φτηνής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ώστε να ξεκολλήσουν οι επενδύσεις. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, αν στην Ελλάδα επενδύονταν 15 δισ. τον χρόνο, η κρίση θα είχε τελειώσει, θα είχαμε ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 4% και αντίστοιχα αυτό περίπου ισχύει και για τις άλλες χώρες του Νότου της Ευρώπης.